توافقنامه پیشاور
توافقنامه پیشاور به توافقنامه‌ای گفته می‌شود که گروه‌های هفتگانه مجاهدین در پاکستان امضا کردند و در اعلامیه‌ای که در ۶ ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱ منتشر شد، طی آن خبر از تشکیل دولت اسلامی افغانستان دادند که فعالیت خود را در ۸ ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱ شروع می‌کرد. با توجه به رقابت حزبی که وجود داشت، دولت از همان ابتدا ناتوان بود.
| تاریخ امضا | ۴ ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱ |
|---|---|
| مکان امضا | پیشاور، پاکستان |
احزاب جهادی مستقر در پیشاور پاکستان در ۶ ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱ توافق کردند که یک شورای رهبری متشکل از رهبران جهادی به ریاست جمهوری موقت صبغت الله مجددی برای دو ماه از تاریخ ۸ ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱ تا ۷ تیر/سرطان ۱۳۷۱ همان سال تشکیل شود. پس از اتمام دوره دو ماهه صبغت الله مجددی، برهان الدین ربانی رهبر حزب جمعیت اسلامی تا ۸ ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱ به عنوان رئیس‌جمهور موقت انتخاب می‌شد، و همچنین توافق شده بود در سال ۱۹۹۲ یک شورای ملی برای تصویب قانون اساسی موقت تشکیل شود و پس از آن یک دولت موقت برای ۱۸ ماه فعالیت می‌کرد و سپس انتخابات برگزار می‌شد. در این توافقنامه احمد شاه مسعود به عنوان وزیر دفاع دولت صبغت الله مجددی تعیین شده بود.
پیشینه تاریخی
در ماه‌های حمل/فروردین و ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱، دولت نجیب الله که حمایت روسیه را داشت، دیگر نمی‌توانست در برابر نیروهای مجاهدین مقاومت کند. احمدشاه مسعود در اتحاد با نیروهای عبدالعلی مزاری و عبدالرشید دوستم بود و بگرام که پایگاه اصلی نیروی هوایی افغانستان که در هفتاد کیلومتری شمال کابل موقعیت داشت، تصرف شده بود. مقامات ارشد دولت نجیب و ژنرال‌های ارتش به عنوان یک قدرت انتقالی برای انتقال قدرت به متحدین احمد شاه مسعود عمل کردند. مقامات دولت موقت کابل، مسعود را به عنوان رئیس جدید دولت به کابل فرستادند اما وی بازداشت شد. مسعود به نیروهای خود دستور داد تا در شمال کابل موقعیت بگیرند و تا زمانی که راه حل سیاسی یافت نشود وارد پایتخت نشوند. او از رهبران ارشد احزاب مجاهدین که در پیشاور مستقر بودند خواست تا یک توافق سیاسی که مورد قبول تمامی طرف‌ها و احزاب است بکار گیرند.
در این اثناء نیروهای مجاهدین از طرف‌های مختلف شروع به حرکت به سمت مرکز کابل کردند. نیروهای حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار از جنوب، نیروهای حزب اتحاد اسلامی (بعدها نامش به تنظیم دعوت اسلامی افغانستان تغییر داد) به رهبری عبدالرب رسول سیاف از غرب، نیروهای حزب وحدت اسلامی افغانستان به رهبری عبدالعلی مزاری نیز از سمت غرب و نیروهای حزب اسلامی خالص از سمت شرق.
جامعه جهانی در قالب سازمان ملل و اکثر احزاب سیاسی افغانستان تصمیم گرفتند تا از طریق گفتگو و حل و فصل میان نخبگان و احزاب سیاسی مختلف یک حکومت مشروع ملی را جایگزین حکومت کمونیستی تعیین نمایند.
درحالی که رهبران مجاهدین در پیشاور ملاقات می‌کردند، وضعیت نظامی در اطراف کابل گرفتار فرماندهان داخلی، پیچیده شده بود. در حالی که مسعود از روند تشکیل دولت ائتلافی و با حضور همه طرف‌ها حمایت می‌کرد، گلبدین حکمتیار به دنبال حاکمیت فردی (مرکزی) در افغانستان بود: «در کشور ما تشکیل دولت ائتلافی غیرممکن است؛ چرا که، به این ترتیب، باعث ضعف و ناتوانی در تثبیت وضعیت در افغانستان می‌شود». اما مسعود می‌گفت: «تمامی احزاب در جنگ در جهاد مشارکت داشته‌اند، بنابراین باید سهم خود را در دولت و تشکیل حکومت داشته باشند. افغانستان از ملیت‌های مختلف تشکیل شده‌است. ما نگران کشمکش و اختلافات ملی میان قبایل مختلف و ملیت‌های مختلف بودیم. برای دادن حق تمامی افراد و همچنین اجتناب از خونریزی در کابل، ما این مسئله را به احزاب واگذار کردیم تا آنها در مورد کل کشور تصمیم بگیرند. ما در مورد یک مرحله موقت صحبت کرده بودیم و پس از آن شرایط باید برای برگزاری انتخابات فراهم شود».
در یک ارتباط رادیویی ضبط شده مسعود به حکمتیار می‌گوید: «رژیم کابل آماده تسلیم شدن است، پس بهتر است به جای مبارزه کردن باید در کنار هم قرار بگیریم. … رهبران در پیشاور ملاقات می‌کنند… نیروها نباید وارد کابل شوند… آنها باید بعداً به عنوان بخشی از دولت وارد شوند». حکمتیار پاسخ می‌دهد: «ما با شمشیرهای برهنه خود به کابل پیش‌روی می‌کنیم. کسی نمی‌تواند ما را متوقف کند. … چرا باید با رهبران دیدار کنیم؟» مسعود پاسخ داد: «به نظر من شما نمی‌خواهید به رهبران پیشاور بپیوندید و تهدیداتتان را متوقف کنید… شما قصد دارید تا به کابل برسید. در این صورت من باید از مردم دفاع کنم».
در آن زمان حتی اسامه بن لادن که به‌طور گسترده با حکمتیار، در پیشاور کار کرده بود از وی خواست تا «به همراه برادرانش (برادران دینی) بازگردد» و با دیگر احزاب مقاومت سازش کند. اما حکمتیار مخالفت کرد و اعتقاد داشت که به تنهایی می‌تواند قدرت را در افغانستان در اختیار بگیرد.
در ۴ ثور/اردیبهشت ۱۳۷۱ رهبران جهادی توافقنامه پیشاور را به منظور تشکیل دولت کمونیستی اسلامی امضا کردند. سمت وزارت دفاع به احمدشاه مسعود داده شد. در حالیکه حکمتیار به عنوان نخست‌وزیر تعیین شده بود وی از امضا امتناع کرد. به استثنای حزب اسلامی حکمتیار، اکثر احزاب دیگر با این توافقنامه صلح و تقسیم قدرت در ثور/اردیبهش ۱۳۷۱ موافقت کردند.
متن توافقنامه پیشاور
متن توافق پیشاور که توسط سازمان ملل و دانشگاه اولستر ارائه شده‌است:
توافقنامه پیشاور
| ||||
| به نام خداوند بخشنده مهربان
سلام و درود خداوند به پیامبر اسلام و خانواده و اصحابش ساختار و روند برای دوره موقت «دولت اسلامی افغانستان» به صورت زیر تشکیل شد:
| ||||
امضا کنندگان
افرادی که این توافقنامه را امضا کردند:
- مولوی محمد نبی محمدی
- صبغت الله مجددی
- عبدالرب رسول سیاف
- قطب الدین هلال (از حزب اسلامی گلبدین حکمتیار)
- برهان‌الدین ربانی
- مولوی محمد یونس خالص
- پیر سید احمد گیلانی
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Sifton, John (6 July 2005). Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan’s Legacy of Impunity (chapter II, Historical background) (Report). دیدبان حقوق بشر.
- ↑ 'The Peshawar Accord, April 25, 1992'. Website photius.com. Text from 1997, purportedly sourced on The Library of Congress Country Studies (USA) and CIA World Factbook. Retrieved 22 December 2017.
- ↑ "The Fall of Kabul, April 1992". کتابخانه کنگره.
- ↑ "The United Nations Plan for Political Accommodation". کتابخانه کنگره.
- ↑ Roy Gutman (2008). How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban and the Hijacking of Afghanistan (1st ed. , 2008 ed.). Endowment of the United States Institute of Peace, Washington DC.
- ↑ Amin Saikal (2004). Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival (2006 1st ed.). I.B. Tauris & Co Ltd. , London New York. p. 214. ISBN 1-85043-437-9.
- ↑ Amin Saikal (2004). Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival (2006 1st ed.). I.B. Tauris & Co Ltd. , London New York. p. 215. ISBN 1-85043-437-9.
- ↑ Neamatollah Nojumi (2002). The Rise of the Taliban in Afghanistan: Mass Mobilization, Civil War, and the Future of the Region (2002 1st ed.). Palgrave, New York. p. 112.
- ↑ Marcela Grad. Massoud: An Intimate Portrait of the Legendary Afghan Leader (March 1, 2009 ed.). Webster University Press.
- ↑ Roy Gutman (2008). How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban and the Hijacking of Afghanistan (1st ed. , 2008 ed.). Endowment of the United States Institute of Peace, Washington DC. p. 37.
- ↑ https://peacemaker.un.org/sites/peacemaker.un.org/files/AF_920424_PESHAWAR%20ACCORD.pdf
- ↑ "Peshawar Accord" (PDF). University of Ulster.
- ↑ عطایی، محمد ابراهیم (۱۳۸۳). نگاهی به تاریخ معاصر افغانستان. کابل: بنگاه انتشارات میوند. صص. ۴۶۶.
پیوند به بیرون
- Recorded conversation between Massoud and Hekmatyar, آوریل ۱۹۹۲ (Dari)