حزین لاهیجی
محمدعلی بن ابوطالب متخلص به حَزین و معروف به شیخ علی حزین ، شاعر، عارف و دانشمند ایرانی در سال ۱۱۰۳ قمری در اصفهان زاده شد. او از تبار زاهدی‌ها و نوادگان شیخ زاهد گیلانی است. از استادان حزین می‌توان به امیر سید حسین طالقانی اشاره کرد.
| حزین لاهیجی | |
|---|---|
یادبود حزین لاهیجی در مجاورت استخر لاهیجان | |
| زادهٔ | ۱۱۰۳ قمری اصفهان |
| درگذشت | ۱۱۸۰ ق. (۷۷سالگی) بندر بنارس، هند |
| محل زندگی | اصفهان، شیراز، هندوستان |
| ملیت | ایرانی |
| دیگر نام‌ها | محمدعلی، شیخ علی |
| پیشه | شعر فارسی، کلام‌شناسی |
| کارهای برجسته | تاریخ حزین، تذکرةالمعاصرین |
| عنوان | علامه ذوالفنون |
| مذهب | شیعه |
| والدین | ابوطالب |
او جهانگرد و همچنین دانشمندی جانورشناس بود. وی همچنین از آخرین شاعران بزرگ سبک هندی بود. از آثار او می‌توان به تذکره شعرا، دیوان اشعار، صفیر دل و حدیقه ثانی در برابر حدیقه سنایی و تذکارات العاشقین در برابر لیلی و مجنون اشاره کرد. تذکره حزین لاهیجی با سبکی ساده و پخته به نگارش درآمده‌است.
حزین در کتاب تاریخ خود به نام «زندگی شیخ حزین به قلم خود او» وضعیت اصفهان در زمان حمله افغانان و نیز اشغال ایران به وسیلهٔ ترکان عثمانی را شرح می‌دهد.
زندگی
حزین از خانواده‌ای از علما و زمینداران در گیلان برخاسته بود و تبار او به شیخ زاهد گیلانی می‌رسید. پدر او در دورهٔ شاه سلیمان اول برای تحصیل به اصفهان رفت و محمد در دربار صفوی در سن کم به عنوان بحر العلوم و شاعر پرورش یافت. او در ایران و هند و تا عربستان سفرهای متعدد کرد.
حزین لاهیجی در سال ۱۱۴۶ق به هند رفت و در سال ۱۱۸۱ق در حدود هفتاد و هشت سالگی در بنارس درگذشت و در همان شهر دفن شد.
حزین لاهیجی از ترس نادرشاه به هندوستان رفت و تا پایان در هند زندگی کرد. سکونت محمدعلی حزین لاهیجی در نوزده سال آخر زندگی خود در بنارس که تحت حکومت نواب‌های شیعه بود، از رویدادهای مهم در حیات فرهنگی، مذهبی و ادبی این شهر است. آرامگاه او - که مدفن خلیل علی ابراهیم خان نیز در جوار آن است - در بنارس و در محله فاطمان زیارتگاه مهمی است که زوار آن، علاوه بر شیعیان، سایر مسلمانان نیز هستند. حضور حزین و درسهای او در ترویج و اشاعه تشیع در آن سامان نقش بسیار مهمی داشت.
بخشی از سروده‌های او به زبان فرانسه نیز ترجمه شده‌است.[۱]
نمونه اشعار
| ای وای بر اسیری کز یاد رفته باشد | در دام مانده باشد صیاد رفته باشد | |
| آه از دمی که تنها، با داغ او چو لاله | در خون نشسته باشم چون باد رفته باشد | |
| امشب صدای تیشه از بیستون نیامد | شاید به خواب شیرین، فرهاد رفته باشد | |
| خونش به تیغ حسرت یا رب حلال بادا | صیدی که از کمندت آزاد رفته باشد | |
| از آه دردناکی سازم خبر دلت را | وقتی که کوه صبرم بر باد رفته باشد | |
| رحم است بر اسیری کز گرد دام زلفت؟ | با صد امیدواری ناشاد رفته باشد | |
| شادم که از رقیبان دامن کشان گذشتی | گو مشت خاک ما هم، بر باد رفته باشد | |
| پرشور از «حزین» است امروز کوه و صحرا | مجنون گذشته باشد فرهاد رفته باشد |
جستارهای وابسته
- عبدالرضا متین اصفهانی
منابع
- کریمی، یوسف، زندگی‌نامهٔ مشهورترین شاعران ایران، تهران: ۱۳۸۵، ص۱۶۳.
- ↑ دولت نادر شاه افشار ترجمه حمید مؤمنی
- ↑ "ḤAZIN LĀHIJI – Encyclopaedia Iranica". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). 2003-12-15. Retrieved 2015-09-04.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام بایگانی‌شده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine، به نقل از منابعی قدیمی‌تر: (بهبهانی، ص ۲۴؛ کُل، ص ۵۱–۵۲؛ بهگوان داس هندی، ص ۵۲) و (گلچین معانی، ۱۳۶۳ ش؛ رضوی، ج ۲، ص ۱۱۴).