حسن تعبیر

کاربرد واژه‌ای خوشایند به جای واژه‌ای که دارای معنای ضمنی ناخوشایند است را حُسن تَعبیر یا بـِه‌گویی می‌گویند. واژه‌ای با معنای خوشایند که به جای واژه‌ای با معنای ناخوشایند به کار برود را به‌واژه می‌گویند. استفاده از اصطلاحاتی نظیر «سرویس بهداشتی» به جای «توالت» یا «شکر خوردم» به جای «گه خوردم»؛ یا «روشن‌دل» به جای «نابینا» نمونه‌هایی از این فرایند زبانی هستند.

به‌گویی نوعی فرایند زبانی است که در آن عبارات و واژه‌های ناخوشایند، توهین‌آمیز، یا دشواژه جای خود را به جملات و کلماتی می‌دهند که بار معنایی منفی کم‌تری دارند. برخی حسن تعبیرها به منظور سرگرمی و برخی دیگر برای مثبت جلوه دادن یک رویداد منفی استفاده می‌گردد.

به‌گویی ابزار گفتمانی قدرتمندی است که برای تقویت و افزایش نزاکت اجتماعی و حفظ خودانگاره اجتماعی طرفین گفتگو به‌کار می‌رود و سازگاری روابط بین فردی را آسان می‌کند.

بیشتر واژه‌های به‌گویانه در زبان فارسی در حوزه مسائل مربوط به مرگ، مسائل جنسی، مواد زاید بدن، تبلیغات، ناتوانایی‌های جسمی، اعضای بدن، بیماری‌های روانی، مواد مخدر، ناسزاها و تجارت به‌کار می‌روند.

ابزارهای زبانی به‌کار رفته در ساخت به‌گویی‌ها در زبان فارسی عبارت‌اند از تکرارشوندگی، حذف، وام‌گیری واژگانی، استلزام معنایی، استعاره، مجاز، تضاد معنایی، کم‌گفت، مبالغه، اطناب، رَدّ خُلف، واژه‌های مبهم، گسترش معنایی و عبارات اشاره‌ای.