دانشنامه جهان اسلام

به‌دلیل قدمت و اصالت کلمهٔ دانشنامه و استعمال آن برای کتاب‌های دائرةالمعارف گونه در آثار قدما و پیشینیان (مانند دانشنامه علائی ابن سینا و دانشنامه شاهی محمدامین استرآبادی)، بنیاد دایرة المعارف اسلامی این ترکیب فارسی ساده و رسا را بر اصطلاح «دائرةالمعارف» ترجیح داد، و ازآن‌رو که این دانشنامه مباحث مربوط به جهان اسلام را شامل می‌شود، عبارت «جهان اسلام» را بدان افزود.

بنیاد دایرةالمعارف اسلامی در سال ۱۳۶۲ تاًسیس شد. این بنیاد تدوین و نشر دانشنامهٔ جهان اسلام را با نگرشی اسلامی، و روشی علمی، دربارهٔ مباحث مختلف دین اسلام، تاریخ و تمدن و فرهنگ ملل مسلمان، خاصه، ایران و زبان فارسی آغاز کرد.

به‌دلیل تداخل و همزمان شدن تهیه و نگارش دانشنامه جهان اسلام و دایره المعارف بزرگ اسلامی و همچنین مشترک بودن مدخلهای فراوان بین آنها و شروع انتشار مدخل‌های حرف «الف» توسط دایره المعارف بزرگ اسلامی در سال ۱۳۶۷، دانشنامه جهان اسلام تصمیم گرفت تا انتشار مجلدات خود را در سال ۱۳۷۵ از حرف «ب» آغاز کند. این در حالی است که در تمام این سالها مدخل‌های حرف «الف» نیز در این مرکز تحقیقاتی تهیه شده‌اند، اما احتمالا هرگز چاپ نخواهند شد.

مقالات گوناگون این دانشنامه که به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده، حوزهٔ وسیعی از علوم و معارف را در برمی‌گیرد. ازآن جمله، می‌توان به‌موارد زیر اشاره داشت:

• اصطلاحات علوم قرآنی،حدیث، فقه، کلام، عرفان، فلسفه، ادبیات، و هنر
• سیره انبیاء، اولیاء، و ائمه
• شرح حال و آراء مفسران، محدثان، فقها، متکلمان، فلاسفه، حکما، علما، عرفا، مورخان، شاعران، و هنرمندان عالم اسلام
• تاریخ سیاسی اسلام و سرگذشت خلفا و سلاطین و وزرا و خاندان‌های حاکم
• جغرافیای کشورها و بلاد اسلامی
• وصف ابنیه و آثار تاریخی - مذهبی، شرح اعیاد، ایام دینی، ابزارها، پوشاک‌ها، خوراک‌ها، گیاهان، و داروهای خاص جهان اسلام.

بخشی از مقالات این دانشنامه، بخصوص، آنچه دربارهٔ اسلام، ایران، و ادب فارسی است، اختصاصاً، برای دانشنامه تألیف شده‌است، که هم مؤلفان ایرانی و هم محققان مسلمان کشورهای دیگر در آنها مشارکت داشته‌اند. بخشی دیگر از مقالات، خاصه، حوزه‌هایی که در ایران متخصص ندارد، ترجمه از منابع و مراجع مختلف است.

کلیه اطلاعات دربارهٔ شیوه نگارش دانشنامه جهان اسلام در کتابی به نام شیوه‌نامه دانشنامه جهان اسلام شامل چهارده فصل تهیه و جداگانه منتشر شده‌است.

• دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
• دانشنامه تشیع
• دانشنامه رشد

• درباره دانشنامه جهان اسلام. وبگاه بنیاد دائرةالمعارف اسلامی

• وبگاه دانشنامه جهان اسلام بایگانی‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۸ توسط Wayback Machine
• دانشنامه جغرافیای تاریخی جهان اسلام
• دانشنامه اسلامی آنلاین بایگانی‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۸ توسط Wayback Machine