پلوئیدی

مونوپلوئید (Monoploid)

تعداد کروموزوم های موجود در هر سری کامل از کروموزوم های هر جاندار را "عدد مونوپلوئید" می نامند و آن را با حرف x نشان میدهند.{Homo sapiens(x)=23}

& {4=(x)Drosophila melanogaster}

برای تعیین عدد مونوپلوئید هر جاندار کروموزوم های همولوگ آن یکبار شمارش میشوند یا در صورت هاپلوئید بودن آن ، همان تعداد کروموزوم ها مدنظر است.(همیشه اینطور نیست ، در قسمت پایینتر بیشتر توضیح داده شده است)

یوپلوئید (Euploid)

به جاندارانی میگویند که تعداد کروموزوم های آنها مضرب صحیح عدد مونوپلوئید آنها باشد.

مثلا یوکاریوت ها که معمولا یک یا دو سری کروموزومی دارند یا به بیانی دیگر هاپلوئید یا دیپلوئید میباشند.

هاپلوئید (Haploid)

عدد هاپلوئید ، به تعداد کروموزوم های موجود در گامت هر فرد میگویند و آن را با حرف n نشان میدهند. {23=(n)Homo sapiens}

در مورد یک جاندار دیپلوئید ، عدد مونوپلوئید و هاپلوئید میتواند یکسان باشد؛ {23=(n)Homo sapiens(x)=Homo sapiens} اما همیشه این مسئله برقرار نیست ؛ مثلا گندم گیاهی هگزاپلوئید است (6x=42) پس عدد مونوپلوئید آن برابر با (42/6) 7 است ولی تعداد کروموزوم های آن در گامت (عدد هاپلوئید آن) برابر با (42/2) 21 است.

دیپلوئید (Diploid)

به سلولی که دارای دو دسته ی کروموزومی باشد (پیشوند دی به معنای دو) ،سلول دیپلوئیدی گفته می‌شود.

این دسته ، شاخه ای از دسته یوپلوئید ها است.

پلی پلوئید (Polyploid)

به جانداران یوپلوئیدی ای میگویند که بیش از دو سری کروموزوم (دیپلوئید) دارند.

تریپلوئید(3x) ، تتراپلوئید(4x) ، پنتاپلوئید(5x) ، هگزاپلوئید(6x) و...

آنیوپلوئید (aneuploid)

به جاندارانی میگویند که تعداد کروموزوم های آنها با حالت طبیعی آنها متفاوت است که میتواند در ادامه ناهنجاری های متعددی را شامل شود.

این تفاوت در یک سری کامل نیست ؛ برای مثال اگر کروموزوم شماره ی 21 به جای دونسخه ، سه نسخه در هر سلول وجود داشته باشد این فرد دارای (46+1) 47 کروموزوم خواهد بود و به سندروم داون مبتلا خواهد شد.

پس تغییرات در تعداد کروموزوم این فرد در یک کروموزوم بود نه در یک سری کامل کروموزوم.

به این حالت غیر طبیعی 47 کروموزومه بودن فرد (در این مثال) جاندار آنیوپلوئیدی میگویند.

• دکتر نام‌آور، حمید: دکتر ضرابی، محمد جواد. فرهنگ پزشکی دورلند. انتشارات یادواره کتاب، ۱۳۸۲.
• ژنتیک از دیدگاه حل مسئله ؛ دکتر ساسان امینی

ISBN 964-5543-28-2