سازمان اتکا

در سال ۱۳۳۴ با تصویب مجلس، «سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای انتظامی» تشکیل شد که در سال ۱۳۴۷ به «سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی» تغییر نام داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و با تصویب مجلس در سال ۱۳۶۲، نام سازمان به «سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت.

با تصویب مجلس در شهریور ۱۳۹۵، این سازمان در حکم نهاد عمومی غیردولتی به احتساب آمد.

این هلدینگ دارای ۲۱ شرکت تابعه است که عبارت اند از:

مرکز اصلی این سازمان در تهران خیابان امام خمینی بعد از میدان حسن‌آباد، خیابان شهید مرادی قرار دارد.

شناخته‌شده‌ترین شرکت تابعه این هلدینگ فروشگاه‌های زنجیره‌ای اتکا است. شرکت فروشگاه در تمام استان‌های ایران فعال بوده‌است و دارای ۵۸۰ شعبه در کشور است. از نظر پوشش شعبات فروشگاه‌های افق کوروش و رفاه تنها قابل مقایسه با اتکا می‌باشد. «افق کوروش» دارای بیش از ۳۱۰۰ شعبه و «فروشگاه‌های رفاه» دارای ۱۴۰۰ شعبه بوده و تنها این سه فروشگاه زنجیره‌ای اند که در تمام استان‌های کشور فعال می‌باشند.

فروشگاه‌های این سازمان را می‌توان در رده فروشگاه‌های بزرگ مقیاس یا هایپرمارکت‌ها و مگامارکت‌ها دسته‌بندی کرد. هلدینگ اتکا همواره جز سازمان‌های پیشتاز اقتصاد ایران بوده‌است و توانسته‌است خود را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ایرانی حفظ کند. این سازمان دارای قدمتی بیش از ۶۰ سال است. این سازمان صرفاً به ارائه کالاهای تولید داخل می‌پردازد که هدفی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است.

این سازمان به علت دارا بودن زنجیرهٔ کامل تولید، توزیع و تأمین بسیاری از کالاهای تند مصرف توانسته‌است که مزیت رقابتی‌ای در قیمت تمام به نسبت سایر رقبا برای خود ایجاد کند. همچنین علاوه بر فروشگاه‌های سازمان در کشور بیش از ۵۰۰ فروشگاه به‌صورت همیار با اتکا همکاری می‌کند و از زنجیرهٔ تأمین آن‌ها استفاده می‌نمایند. امروزه بیش از ۲۰ هزار نفر به‌طور مستقیم در استخدام این سازمان و شرکت‌های وابسته آن قرار دارند.

شرکت‌های تابعه این سازمان بیش از ۶۳ برند را تحت مدیریت خود دارند. از مهم‌ترین برندهای متعلق به سازمان اتکا می‌توان: ورامین، گل بانو، سبا، دلنوش، جوانه، رشا، سپیدان، زمرد، مرغیران، اسمارت، صنام، سان لاین، بانی، سپینود، فخر و ویکتوریا را نام برد که از نام‌های تجاری شناخته شده و قدیمی نزد ایرانیان است. تحت نام این برندها بیش از ۴۰۰ قلم کالا تولید می‌شود.

دایره محصولات تولیدی این سازمان را محصولات باغداری، کشاورزی، شالیکاری، دامپروری، طیور، آبزیان، انواع روغن‌های خوراکی، قند و شکر، انواع محصولات کنسروی، شوینده‌ها، منسوجات، لوازم خانگی، محصولات سلولزی در بر می‌گیرد.

سازمان اتکا تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای مختلفی با سازمان‌های دولتی به‌منظور ارائه خدمات به آن‌ها و انتقال دانش فنی و مدیریتی دارد. به‌طور مثال تفاهم‌نامه با وزارت کشور برای انتقال دانش مدیریتی و تفاهم‌نامه با بانک قرض الحسنه مهر ایران و سازمان بازنشستگی نیروهای مسلح (سابا) برای ارائه خدمات به بازنشستگان را می‌توان از آخرین این تفاهم‌نامه‌ها دانست.

این سازمان از حیث منابع مالی یک سازمان خصوصی به حساب می‌آید و در بودجه‌های دولتی برای آن ردیف بودجه‌ای در نظر گرفته نمی‌شود. از نظر بانک مرکزی یک سازمان دولتی بوده برای گرفتن تسهیلات بانکی شمول قوانین دستگاه‌های دولتی می‌شود. از منظر مدیریتی اتکا یک سازمان دولتی به حساب می‌آید و مدیرعامل آن توسط وزارت دفاع منصوب می‌شود. از حیث خدمات‌دهی اما خدمات آن عمومی بوده و به مانند شرکت‌های خصوصی فعال در این زمینه به تمام مردم خدمات ارائه می‌دهد. همین چندگانه باعث شده‌است که طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس لزوم تعیین و تکلیف ماهیت این سازمان باید در دستور کار قرار گیرد. از آنجا که این سازمان زیر نظر نیروهای مسلح حساب می‌شود تعیین و تکلیف آن نیاز به اذن رهبر دارد.

• علی کاظمی (؟ تا آبان ۱۳۹۲)
• محمدمهدی کربلائی (آبان ۱۳۹۲ تا دی ۱۳۹۷)
• عیسی رضایی (دی ۱۳۹۷ تا آبان ۱۳۹۹)
• مسعود حشمتی‌پور (آبان ۱۳۹۹ تا آذر ۱۴۰۰)
• مرتضی اعلمی (آذر ۱۴۰۰ تاکنون)

در سال ۱۳۹۹ اولین فروشگاه خارج از ایران اتکا در کشور ونزوئلا و شهر کاراکاس در زمان مدیریت عیسی رضایی افتتاح گردید. این فروشگاه مگاسیس (Megasis) نام داشت. نام این فروشگاه بر گرفته از نام یک روستا از توابع بخش مرکزی شهرستان دشت آزادگان در استان خوزستان است. این خبر با توجه به دوران تحریم‌ها و حساسیت‌های زیاد بین دو کشور ایران و ونزوئلا در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی بازتاب زیادی پیدا کرد.

پس از افتتاح این فروشگاه رسانه‌های مخالف حکومت ایران شبهاتی در زمینهٔ فعالیت اصلی این فروشگاه برای انتقال سلاح به ونزوئلا مطرح کردند.

تا به امروز هیچ گونه سندی برای اثبات این مدعا یا جوابیه‌ای رسمی از سمت سازمان ارائه نشده‌است. ریشه این اتهامات تنها به سبقه نظامی مدیر آن زمان اتکا بر می‌گردد. همچنین صورت‌های مالی این فروشگاه با توجه به شرکت سهامی عام نبودن این سازمان منتشر نشده و اطلاعی از سود دهی آن وجود ندارد.

در فروشگاه مگاسیس بیش از ۲۵۰۰ قلم کالای ایرانی به مشتریان ارایه می‌گردد. میزان سرمایه‌گذاری در فاز نخست این فروشگاه ۱۰ میلیون دلار بوده‌است.

با توجه به عدم عمومی بودن مالکیت این هلدینگ اطلاعاتی در خصوص سرمایه، درآمد و سود دهی آن موجود نیست. صورت‌های مالی این سازمان انتشار عمومی نیافته‌است.