سراوان

آثار بدست آمده در سراوان نشان می‌دهد که این شهر سابقه تاریخی و تمدن بسیار کهنی دارد. سنگ نگاره‌های کشف شده در سراوان که مربوط به هزاره اول قبل از میلاد مسیح هستند نشان از تمدن کهن این شهر دارد همچنین سفال کلپورگان که قدمت هفت هزار ساله دارد و تنها موزه زنده سفال جهان است از دیگر آثار تاریخی این شهر است. پیش از سال ۱۳۰۵ شمسی سراوان فعلی روستایی بنام «شستون» بود که به تدریج بر وسعت آن افزوده شد و به سراوان معروف شد؛ سراوان امروزه متشکل از روستاهای قدیمی بخشان، شستون، کهنه کلا، جو بلوچان است و سراوان در سال ۱۳۲۶ به شهرستان تبدیل شده‌است.

موقعیت جغرافیایی شهرستان سراوان در نقشه، ۶۲ درجه و ۲۰ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۷ درجه و ۲۲ دقیقه عرض جغرافیایی می‌باشد. ارتفاع این شهرستان از سطح دریا ۱۱۶۵ متر و مسافت آن تا تهران ۱۹۰۶ کیلومتر است. شهرستان سراوان با مساحت ۱۶۰۹۶ کیلومتر مربع دارای ۸ دهستان بنام‌های گشت، حومه، ناهوک، جالق، کله گان، کوهک و اسفندک، کشتگان، بم‌پشت می‌باشد و مردم این شهرستان با زبان بلوچی صحبت می‌کنند.

آب و هوای شهرستان سراوان در تابستان گرم و خشک و در زمستان معتدل است. کوه‌های کوه سفید گشت، کوه سرخ در بم‌پشت، از مرتفع‌ترین کوه‌های این شهرستان محسوب می‌شوند. رشته کوه سیاهان طولانی‌ترین رشته کوه در این شهرستان می‌باشد که از نزدیکی‌های تفتان شروع و تا ناهوک در محدوده پاکستان ادامه دارد. از رودخانه‌های شهرستان سراوان می‌توان به ماشکید، سیمش و روتک اشاره نمود.

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۶۱ هزار و ۱۴ نفر شامل ۳۰هزار و۶۸۹نفر مرد و ۲۹هزار و ۳۲۵نفر زن بوده‌است.

همچنین قلعه‌ها و آثار موجود در شهر جالق بسیار دیدنی و از نظر تاریخی قابل اهمیت هستند. مانند قلعهٔ شیشه ریز و قلعه سرکوه که متأسفانه به دلیل بی‌توجهی در حال ازبین رفتن هستند. سنگ نوشته‌های دره نگاران ناهوک آثار بسیار قدیمی و جالبی هستند که قدمت سراوان را به وضوح مشخص می‌کنند. درخت سرو قدیمی سرجو از آثار مهم مرکز شهرستان می‌باشد.

حوزه علمیه دارالعلوم زنگیان سراوان که متولی آن مولوی سید عبدالعزیز ساداتی بوده‌است با بیش از یک قرن قدمت از آثار مهم و اولین حوزه علمیه اهلسنت در سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود.

به گزارش ایرنا و به نقل از ریس اداره میراث فرهنگی سراوان ۴۲۰اثر تاریخی در سراوان وجود دارد که ۱۳۰ اثر آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.

۱–۲ سنگ نگاره‌های سراون بزرگ‌ترین نگارخانه سنگی در ایران: مهمترین و بیشرین محل قرارگیری سنگ نگاره‌ها در محدوده مناطق شهرستان را «کوه مهرگان»، «دره کندیک»، «دره شیر و پلنگان»، «دره درو»، «دره هلی»، «کوه تونان» در سب و سوران و نقاشی‌های صخره ای «پیرگوران» و همچنین شامل روستای ناهوک، سنگ نگاره‌های «سر دشت ناهوک»، «دره نگاران» و «گشت» اشاره کرد. مهم‌ترین این سنگ نگاره‌ها که بر روی کوه‌های منطقه سردشت دردره ای بنام دره نگاران در محدوده روستای ناهوک واقع شده‌است وبراساس بررسی‌های تاریخی وکارشناسی‌های باستان‌شناسی مربوط به دره شکار مربوط به ده هزار سال پیش است.

سنگ نگاره‌های دره نگاران ناهوک :دره نگاران» مجموعه ای کم‌نظیر از نقش و نگار کنده شده بر روی سینه سنگ‌ها و صخره‌ها است که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می‌کند. در این محل انبوهی از نقوش اصیل و قابل مطالعه وجود دارد که با توجه به تعداد زیاد نقش و نگار آن را از جمله باستان شناسان اعلام کرده‌اند که توجهی به مجموعه نقوش دره نگاران مشخص می‌کند که مهاجران و مهاجمان در هزاره قبل از میلاد مسیح به این سرزمین وارد شده‌اند.

سنگ نگاره‌های کوهمهرگان:درایران باستان مردم دارای کیش ومذهب زردتشتی بودند که مزدسینا آئین‌های باستانی همچون جشن مهرگان را که یکی از مهم‌ترین جشن‌های آنان بشمار می‌رفت انجام می‌دادند. بر فراز کوه مهرگان که کوهی کم ارتفاع می‌باشد و در حدود ۴۰ متر ارتفاع دارد بر روی صخره‌های نسبتاً صاف و هموار آن، نقوش فراوانی دیده می‌شود که از جمله مهم‌ترین موضوعات نقوش آن می‌توان به نقوش شکار حیوانات علف‌خواری همانند غزال، جبیر و بز کوهی اشاره کرد؛ که آثاری از نقوش انسانی یا حیوانی همچون نقش دو انسان در حال گفت وگو با یکدیگر یا نقش یک بز و یک غزال یا جبیر نیز در میان سنگ نگاره‌های کوه مهرگان به چشم می‌آید. این کوه در حومه شرقی شهرسراوان و در حد فاصل دو جاده آسفالته سراوان به روستای دزک و همچنین جاده آسفالته دیگر سراوان به آسپیچ محمدی وکوهک و در موازات آن قرارگرفته‌است مردم محلی:از این کوه بنام کوه مهرگان یاد می‌کنند که بر فراز این کوه وبر روی سطح صخره‌های آننقوش متنوعی نقش شده بود که متأسفانه در حال حاضر تنها بخشی اندک از آن‌ها باقی مانده‌است. اکثر سالمندان ساکن در همجواران از تعداد فراوان و تنوع این نقوش از بین رفته یاد می‌کنند؛ که به تدریج نابود شده‌اند.

در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۳۹۲ زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۷/۸ ریشتر منطقه سراوان در استان سیستان و بلوچستان را لرزاند. به دلیل عمق کانونی بسیار زیاد که حدود ۹۰ کیلومتر بود این زلزله خسارت زیادی در پی نداشت؛ و به همین دلیل لرزش‌های این زلزله در نقاط دوردست نظیر دوبی نیز احساس شد.

• مجتمع آموزش عالی سراوان
• دانشگاه آزاد سراوان
• دانشگاه علمی کاربردی
• دانشگاه فرهنگیان
• دانشگاه پیام نور
• نگارخانه هنرهای معاصر نگاران (نگارخانه سراوان)

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: مؤسسهٔ گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خورشیدی، ص۱۳۰.
• مختصات و ارتفاع، پیش‌شماره
• نام شهردار
• نگارخانه سراوان [۲]