سمند

پس از رشد صنعت خودروسازی در کشور کره که تقریباً همزمان با ایران آغاز به فعالیت نموده بود، تقاضای طراحی و تولید خودرو در افکار مردم ایران زیاد شد؛ نخستین بار در اوایل دهه هفتاد شمسی، طرح خودروی ملی در سازمان‌های رسمی کشور از جمله مجلس شورای اسلامی، وزارت صنایع سنگین وقت و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران مطرح گردید.

در سال ۷۲ مرکز تحقیقات و خدمات خودکفایی ایران در مجموعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران مأمور شد تا در چهارچوب یک برنامه تحقیقاتی، بر پایه مهندسی معکوس برای اولین بار در ساختار صنعت خودروسازی ایران، فرایند طراحی و ساخت خودرو به شیوه مقرون به صرفه را طراحی و تعریف نکند.

اصطلاح خودروی ملی اولین بار به یک خودروی مفهومی که در چهارچوب همین برنامه در این مرکز تحقیقاتی طراحی شده بود اطلاق گردید. پروژه خودروی ملی پروژه‌ای موفق و نسبتاً کم هزینه بود که از طرف شهردار وقت تهران غلامحسین کرباسچی و وزارت صنایع سنگین وقت حمایت می‌شد. نمونه‌های اولیه این خودرو که به صورت آزمایشی بر پایه پلتفورم خودروی شورلت رویال باقی مانده از پیش از انقلاب طراحی و ساخته شده بود، بارها در نمایشگاه‌های خودرو در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در سال‌های ۷۲ تا ۷۵ به نمایش گذاشته شد. در این پروژه برای اولین بار در ایران روش‌ها و فرایند کامل ساخت یک خودرو مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گرفت اثبات شد که در ایران توان طراحی و ساخت خودرو وجود دارد.

در انتها با انتقال مستندات به گروه صنعتی ایران خودرو با الهام از این طرح و احتمالاً با استفاده از اولین یافته‌های تحقیقاتی مهندسین این مرکز، پروژه طراحی خودرو بومی در سال ۱۳۷۴ در گروه صنعتی ایران خودرو آغاز گردید.

با توجه به پیچیدگی طراحی پلت فرم و با اتکا به تجربه سازمان گسترش در پروژه خودروی ملی، شرکت ایران خودرو اقدام به خرید پلت فرم پژو ۴۰۵ از شرکت پژو فرانسه نمود. همزمان با انجام این پروژه در ایران، شرکت فرست اتومیتو انگلستان اقدام به طراحی نمونه اولیه خودرویی بر روی شاسی و قوای محرکه خودرو پژو ۴۰۵ برای تولید در یک شرکت تایوانی نموده بود که با توجه به ورشکستگی شرکت تایوانی و همچنین پیچیدگی طراحی بدنه، ایران این طرح را از شرکت فرست اتومیتو خریداری کردند اما چون شرکت فرست اتومیتو طراحی را خوب انجام نداده بود و ایران خودرو فهمیده بود این شرکت توانایی اصلاح آن را ندارد آن را به ایران برد و در آن جا مرکز تحقیقات ایران خودرو با جمع‌آوری فارغ التحصیلان دانشگاه‌های امیرکبیر، صنعتی شریف و چند دانشگاه صنعتی دیگر، طراحی خودرو ملی را در کنار مشاوران خارجی آغاز کرد. در این فرایند، اتاق نسبتاً کوچک و ارگونومی که متناسب با افراد کوتاه قد شرق آسیا ساخته شده بود بازطراحی شد.

سرانجام در سال ۱۳۷۹ از خط تولید سمند توسط رئیس‌جمهور وقت، سید محمد خاتمی رونمایی شد. هزینه طراحی سمند بین ۱۲۰ میلیارد تا ۵۰۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.

مدل‌های تولید شده

سمند X7

سمند معمولی یا x7 اولین نسخه از سمند است که تولید آن از سال ۱۳۷۹ آغاز شد و تا ۱۳۸۸ ادامه یافت. سمند معمولی از لحاظ امکانات بالاتر از EL است و بین EL و LX قرار می‌گیرد. این نسخه از سمند تنها با موتور XU7 عرضه‌شد و برخلاف سمند LX نسخهٔ موتور ملی آن تولید نشد. از لحاظ طراحی نمای داخلی خودرو این مدل تفاوت چندانی با دیگر مدل‌ها ندارد.

سمند LX

سمند ال‌ایکس، نسخه ارتقاءیافته سمند معمولی است. پروژه طراحی سمند LX از اسفند ۱۳۸۱ آغاز شد و این مدل در اردیبهشت ۱۳۸۳ وارد بازار شد. ایران خودرو مدعی است سمند ال‌ایکس دارای قدرت فرمان‌پذیری خوبی است و از نکات مهم در طراحی سمند ال‌ایکس را ایمنی آن می‌داند. این خودرو در بازار ایران با دو موتور ایکس‌یو۷ و ئی‌اف۷ عرضه شد، اما برای بازارهای صادراتی علاوه بر این دو موتور، از موتور تی‌یو۵ نیز استفاده شد. از تجهیزات اضافی به کار گرفته شده در مدل ال‌ایکس نسبت به مدل معمولی سمند می‌توان به ترمز ضد قفل، کیسه هوای راننده و سرنشین (در برخی مدل‌ها)، رینگ آلومینیومی، امکان تنظیم برقی صندلی‌های سرنشینان جلو، سنسور هشدار دنده عقب و صندوق پران الکتریکی عقب نام برد و دارای دندهٔ دستی با گیربکس ۵دنده می‌باشد. امکانات

• بخاری سریع
• اتاقک جا باز
• صندوق عقب جا دار

سمند EL

سمند EL یا «سمند کار» مدلی از سمند با آپشن‌های کمتر است که تا پیش از دهه ۹۰ خورشیدی و بیشتر به شکل تاکسی تولید می‌شد. تولید سمند EL به صورت تاکسی از سال ۱۳۸۴ آغاز شد. از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱، تعدادی سمند EL شخصی تولید گردید. در نهایت مدل SE به‌طور کامل جایگزین این مدل شد. مشخصه سمند EL، چراغ خطرهای بزرگ آن است.

از آن‌جایی که کاربری اولیه سمند EL، ناوگان تاکسی‌رانی بود، تعدادی از امکانات آن نسبت به سمند X7 حذف شده‌است. سمند EL به جای رینگ، دارای قالپاق معمولی بود و همچنین سامانه هشداردهنده هوشمند این مدل حذف شده‌بود. در این مدل شیشه عقب به صورت دستی عمل می‌کند. رنگ سپر، کنسول وسط و دریچه هوا برای صندلی عقب نیز دراین مدل حذف شد و سپر جلو نیز چراغ مه‌شکن ندارد. همچنین این مدل فاقد آنتن برقی بوده و از آنتن معمولی پژو در آن استفاده شده‌است.

سمند SE

سمند SE با امکانات کمتر نسبت به LX، جایگزین سمند معمولی و EL شد. این مدل در سال ۱۳۸۷ رونمایی و تولید آن در سال ۱۳۸۹ آغاز شد. تولید این مدل در سال ۱۳۹۶ پایان یافت. تفاوت این مدل با سمند معمولی و سمند کار از نظر فنی، تفاوت اکسل و کاهش وزن آن می‌باشد. از نظر طراحی نیز تفاوت SE با مدل معمولی و EL در طراحی چراغ‌های عقب، جلوپنجره و چیدمان دکمه‌های داشبورد است.

سمند SE بر خلاف LX، فاقد سامانه مالتی‌پلکس ، فرمان تلکسوپی و سنسور هشدار دهنده دنده عقب می‌باشد. همچنین پنجره‌های عقب و آینه‌های جانبی آن دستی تنظیم می‌شوند. یعنی دارای سامانه ی مولتی پلکس و بدون هشدار دهنده همچنین طراحی چراغ‌های عقب این مدل با LX تفاوت دارد. موتور این تیپ ایکس‌یو۷ (موتور استفاده شده در پژو ۴۰۵) است.

سمند سریر

سریر، نسخه تشریفاتی سمند LX است. سمند سریر در سال ۱۳۸۳ معرفی و در سال ۱۳۸۴ پیش‌فروش آن آغاز شد. اما در نهایت عرضه عمومی سمند سریر تا سال ۱۳۸۷ به تعویق افتاد. این خودرو دارای موتور «XU7J4P/L4» بوده، که با پژو پارس ELX و سیتروئن زانتیا ۱۸۰۰ مشترک است. توان این موتور برابر با ۱۱۰ اسب بخار است. سریر از لحاظ طول نسبت به سمند LX بلندتر بوده، دارای جلوپنجره کرومی‌است و همچنین رنگ‌بندی طراحی داخلی آن متفاوت است. این خودرو دارای فضای پای بیشتر و صفحه نمایش برای سرنشینان عقب است. تولید سریر در سال ۱۳۹۱ متوقف شد.

مدل‌های تولید نشده

سمند پردیس

سمند پردیس در سال ۱۳۸۳ رونمایی‌شد و قرار بود از سال ۱۳۸۵ تولید شود. در این خودرو قرار بود از سامانه تعلیق جدید، کلاچ الکترونیکی، مانیتور DVD، سامانه راهیابی و کروز کنترل استفاده‌شود. این خودرو با وجود این‌که به تولید انبوه نرسید، اما طراحی و امکانات درنظرگرفته‌شده آن الهام‌بخش خودروهای سورن و دنا شد. طراحی پردیس به پروژه P2 انتقال یافت، که در نهایت به خودروی سمند سورن منجر شد.

سمند زوبین

سمند زوبین اولین نسخه کوپه سمند، با ظاهری شبیه به سمند پردیس بود. توربوشارژر، موتور قوی‌تر و هندلینگ مناسب مواردی بود که برای این خودرو در نظر گرفته شده بود.

سورن کوپه

دومین نسخه کوپه سمند با عنوان «سورن» رونمایی‌شد، اما هیچ‌گاه به تولید نرسید. بعدتر از نام سورن برای خودروی دیگری که در واقع نسخه توسعه‌یافته پردیس (پروژه P2) بود، استفاده‌شد.

سمند دیزلی

در سال ۱۳۸۹، ایران خودرو خبر از عرضه انبوه سمند دیزلی در سال ۱۳۹۰ داد. سمند دیزلی در سال ۱۳۹۰ رونمایی شد و اعلام‌شد که تولید انبوه این خودرو تا سال ۱۳۹۲ به تعویق افتاده‌است. سمند دیزلی توسط شرکت تحقیقات موتور ایران خودرو (ایپکو) توسعه داده‌شده‌است و از موتوری با فناوری بوش آلمان بهره می‌برد. تولید انبوه این خودرو در سال ۱۳۹۲ انجام نشد و در بهمن ۱۳۹۷ مدیر ایپکو وعده تولید انبوه این خودرو را به «فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم درکشور» منوط کرد.

موتور سمند دیزلی به نام EFD از نظر آلایندگی دارای استاندارد یورو ۵ است. براساس تست‌های انجام‌شده، این خودروی توربودیزل دارای توان ۱۲۰ اسب‌بخاری و گشتاور ۲۵۶ نیوتن متری است. شتاب صفر تا صد کیلومتر بر ساعت آن با گیربکس عادی سمند ۱۰٫۴ و با گیربکس بهبودیافته ۹/۶ ثانیه است. همچنین مصرف گازوئیل ترکیبی آن، ۵/۴ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است.

سمند ساحلی

نام یک خودروی مفهومی طراحی شده در ایران خودرو بود که هیچگاه به تولید انبوه نرسید. این خودرو دو در و سقف آن به صورت کروکی بود.

نسخه‌های فیس‌لیفت

ایران خودرو به وسیله فیس‌لیفت سمند، نسخه‌های دیگری تولید کرده‌است که عبارتند از:

سمند سورن

اولین فیس‌لیفت عمده سمند، سورن بود که در سال ۱۳۸۵رونمایی شد و از سال ۱۳۸۶ تولید می‌شود. سمند سورن از نظر فنی تفاوت چندانی با سمند LX ندارد و بیشتر طراحی چراغ‌های آن تغییر کرده‌است. همچنین تفاوت‌هایی در طراحی کابین دیده می‌شود. همچنین نسخه توربوشارژر سورن نیز از سال ۱۳۹۵ تولید و عرضه می‌گردد. سورن توربو دارای توان ۱۵۰ اسب بخار است.

دنا

دومین فیس‌لیفت عمده سمند، دنا است. پروژه طراحی این خودرو در سال ۱۳۸۸ آغاز شد. در نهایت دنا در سال ۱۳۹۳ به بازار عرضه‌شد. این خودرو از لحاظ طراحی بیرونی و داخلی و همچنین امکانات خود با سمند LX تفاوت عمده دارد؛ با این‌حال دنا از موتور ملی بهره‌می‌برد و از نظر فنی با سمند LX تفاوت قابل توجهی ندارد.

علی‌رغم این که در باور عامه و به ادعای کارخانه، سمند خودرویی محکم و ایمن تصور می‌شد در سال ۹۷ با انتشار مستندی از شبکه من و تو به نام رپرتاژ و بررسی سمند در آن، ویدیویی از تست تصادف این خودرو توسط مراکز معتبر ایمنی در اروپا و دتچم، یکی از زیر مجموعه‌های معتبر یورو ان‌سی‌ای‌پی شرکت است، منتشر شد که ایمنی سمند را به چالش می‌کشید.

در این تست سمند با سرعت ۶۴ کیلومتر درساعت از رو به رو با مانع برخورد کرد. در نتیجه تست اتاق خودرو از قسمت رکاب و ستون A به‌طور کلی تغییر شکل داد و تخریب شد. همچنین تایر و رینگ خودرو نیز با وارد کردن فشار به کابین امنیت راننده را به خطر انداخت. شدت صدمات در فضای پاها در ردیف جلویی قسمت صندلی راننده به حدی بود که موجب له شدن پای آدمک شد. ایربگ خودرو علی‌رغم این که عملکرد نسبتاً مناسبی داشت اما به خاطر تغییر شکل اتاقک حفاظت کاملی را به عمل نیاورده و موجب ورود ضربه و صدمات به قفسه سینه و سر آدمک شد. کارشناس تست این خودرو را مشابه خودروهایی که در بیست سال پیش در اروپا تست می‌شده ارزیابی نمود. همچنین صندلی خودرو نیز مورد تست برخورد از عقب قرار گرفت که حفاظت مناسبی از گردن آدمک نداشت. مجموع امتیاز دریافتی این خودرو یک ستاره از پنج ستاره بود و درنتیجه ایمنی سمند مردود اعلام شد. همچنین خودرو مورد تست آلایندگی با بنزین یورو ۶ اروپایی قرار گرفت که نتیجه در اینجا قابل قبول بود. اما با کیفیت بنزین یورو ۴ داخل ایران آلایندگی خودرو فراتر از حد مجاز ارزیابی شد.

از لحاظ فنی، سمند یا همان خودروی ایکس ۷ کاملاً منطبق بر پژو ۴۰۵ جی ال ایکس با موتور ۱٫۸ لیتری می‌باشد. این موتور ساخت فرانسه و به ظرفیت دقیق ۱۷۶۱ سی سی می‌باشد که توانایی تولید ۱۰۰ اسب بخار قدرت را در ۶۰۰۰ دور در دقیقه دارد. این موتور می‌تواند جثه سمند را که ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم سنگین تر از ۴۰۵ است در ۱۳٫۹ ثانیه - طبق ادعای سازنده- به سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت برساند و در نهایت توان رسیدن به سرعت ۱۹۵ کیلومتر در ساعت را دارد. همچنین موتور دیگری به نام EF7 با حجم ۱۶۴۵ سی‌سی بر روی این خودرو نصب می‌شود که توانایی تولید قدرت ۱۱۳ اسب بخار را در ۶۰۰۰ دور در دقیقه دارد. سمند با این پیشرانه طبق ادعای سازنده در ۱۲ ثانیه به سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد اما این موتور نکته منفی دارد ان هم رهایی شاتون از میلنگ موتور (شاتون زدن) که خسارات سنگینی را برای راننده به بار میاورد مثل سوراخ شدن سیلندر، باعث خرابی سوپاپ ها و نابود کردن سر سیلندر میشود به همین دلیل در مدل (سمند صادراتی) از موتور تی یو پی اس ای فایو استفاده شد) . ایران خودرو برای صادرات سمند، این خودرو را با موتور TU5 نیز عرضه کرد. کیفیت این خودرو نسبت به سمندهای تولید شده برای بازار ایران بهتر است و از نظر فنی با پژو ۲۰۶ تیپ ۵ برابری می‌کند. گیربکس این خودرو شبیه به پارس ال‌ایکس است، اما ضریب دنده‌های آن متفاوت است.

• «مجله ماشین، سال بیست و سوم شماره 7 (پیاپی 231، فروردین ماه 1381)». Magiran. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۵.

• صفحه سمند در وبگاه رسمی ایران خودرو
• تست فنی و تصادف سمند توسط مؤسسه تتچم در یوتیوب شبکه من و تو