سمندر لرستانی
سمندر کوهستانی امپراتور یا سمندر خالدار قیصری یا سمندر قیصر یا سمندر خالدار امپراتور یا حاجی باریک آو (نام علمی: Neurergus kaiseri) گونه‌ای سمندر بسیار رنگی است که در جنوب رشته کوه‌های زاگرس در منطقه زیستگاه ووژن آب و چندین زیستگاه دیگر زندگی می‌کند. مطابق مصوبه شورایعالی محیط زیست ایران به علت در خطر انقراض بودن نسل این دوزیست، خرید و فروش و حمل آن ممنوع بوده و فرد خاطی جریمه و بازداشت می‌شود.
| سمندر کوهستانی لرستان | |
|---|---|
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طناب‌داران |
| رده: | دوزیستان |
| راسته: | دم‌داران |
| تیره: | سمندران |
| سرده: | سمندرک‌های خالدار |
| گونه: | N. kaiseri |
| نام دوبخشی | |
| Neurergus kaiseri اشمیت، ۱۹۵۲
| |
| مترادف | |
|
Neurergus crocatus ssp. kaiseri اشمیت، ۱۹۵۲ | |
مشخصات
سمندر کوهستانی لرستان دارای بدنی به طول ۱۴ سانتیمتر است و پوست آن در قسمت پشتی قهوه‌ای رنگ با خال‌ها یا نوارهایی زرد یا نارنجی بوده که ظاهری زیبا به این دوزیست بومی ایران بخشیده‌است. از مشخصه‌های آن‌ها آبشش‌های بزرگ است. سمندر لرستانی اگر چه در آب‌های سرد زیست می‌نماید اما نسبت به گرما نیز مقاومت بیشتری در مقایسه با دیگر سمندرها از خود نشان می‌دهد. سمندر کوهستانی لرستان نخستین بار در سال ۱۹۳۸ توسط کایسر (قیصر) از شمال منطقه شهبازان استان لرستان یافت شد.
زیستگاه
این‌گونه به عنوان یک گونه بومی منحصراً در مرزهای جنوبی استان لرستان و شمال استان خوزستان یافت می‌شود. در منطقه کرکی از توابع شهرستان پل دختر در چشمه‌ها ورودهای کوچک و آب شیرین این منطقه نیز تعدادی از این جانور زندگی می‌کنند. این‌گونه در زیستگاههای زمینی شامل درختزارهای باز پسته و بلوط زندگی می‌کنند. از جمله این زیست‌گاه‌ها می‌توان به زیستگاههای وژناب، بلالا، لفت، کرسر و کول سرمال اشاره کرد.
رژیم غذایی
سمندر لرستانی از حشره‌ها، تخم و لارو آن‌ها، کرم خاکی و بندپایان کوچک تغذیه می‌کند.
خطر انقراض
چنین تخمین زده می‌شود که کل جمعیت بالغ سمندر کوهستانی لرستان کمتر از ۱۰۰۰ عدد باشد. رنگ‌بندی متفاوت و زیبایی این جانور سبب شده تا سودجویان به منظور فروش آن با قیمتی بالا در بازارهای آسیایی و اروپایی اقدام به صید بی‌رویهٔ این دوزیست کرده و آن را در خطر انقراض نسل جدی قرار دهند. مردم محلی نیز که آن را به جای سمندر، «مارمولک رنگی» می‌نامند، سالیانه تعداد زیادی از آن‌ها را برای فروش در جشن‌های سال نو شکار می‌کنند. به باور عده‌ای از کارشناسان محیط زیست، کاهش علاقه مردم به خرید ماهی قرمز نیز باعث افزایش خرید سمندر لرستانی و تهدید نسل آن شده‌است. زیرا برخی قاچاقچیان با زنده‌گیری این جانور، اقدام به فروش آن در ایام عید می‌کنند.
سمندر لرستانی یکی از زیباترین گونه‌های سمندر جهان در منطقه زاگرس ایران می‌باشد و فقط در کشور ایران و در منطقه شهبازان لرستان وجود دارد، این‌گونه در حال به انقراض رفتن می‌باشد. به گفته کارشناسان، ایران هنوز نمی‌تواند خود برای حفظ این سمندر اقداماتی مؤثر انجام دهد و کشورهای اروپایی از هم‌اکنون برای پرورش سمندر لرستان سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در لابراتوارهای و دانشگاه‌ها می‌کنند. کشور آلمان هزینه تحقیقاتی چندین صد میلیون دلاری را روی گونه سمندر لرستانی (اندمیک ایران) برای تکثیر در اختیار آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های مختلف آلمان گذاشته‌است. حالا تعداد این «مارمولک رنگی» به‌قدری کم شده که ممکن است مردم خرم‌آباد و درود دیگر هیچ‌گاه آن را روی سنگ‌ها یا کنار آبشارها نبینند، دیگر هم‌اکنون کار بجایی رسیده‌است که به‌سختی می‌شود به حفظ حیات «سمندر لرستان» امیدوار بود.
پانویس
- ↑ پروفسور مهدی مریدی. «دوزیستان ایران». طرح سرزمین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۶ بهمن ۱۳۸۸.
- ↑ «خطر بیخ گوش سمندر کوهستانی لرستان؛ خریدوفروش «سین» هشتم سفره عید». خبرگزاری مهر. 2017-02-26.
- ↑ «خرید و فروش سمندر کوهستانی لرستان ممنوع». ایسنا. ۲۰۱۷-۰۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۸.
- ↑ «سازمان حفاظت محیط زیست -سمندر لرستانی». سازمان حفاظت محیط زیست -سازمان حفاظت محیط زیست. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۸.
- ↑ سایت اداره محیط زیست لرستان
- ↑ «سمندر کوهستانی لرستان». اداره کل حفاظت محیط زیست استان لرستان. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۸.
- ↑ حیات‌وحش ایران. تهران: نشرطلایی. ۱۳۹۰.
- ↑
- ↑ «برخورد نادرست با ماهی قرمز، سمندر را سفره نشین کرد». رادیو فردا. ۷ فروردین ۱۳۹۱.
- ↑ سیاوش اردلان (۹ اسفند ۱۳۹۵). «نگرانی از انقراض سمندر ایرانی در آستانه سال نو». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ درنا کوزه‌گر-روزنامه‌نگار (۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۳). «انقراض دوزیستان در ایران، سمندر در سفره هفت‌سین». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ admin (۱۹۹۹-۰۲-۲۲). «معامله سمندر لرستانی خزنده‌ای که در حال نابودی است در خارج از خاک ایران ممنوع اعلام شد: سایت پزشکان بدون مرز». سایت پزشکان بدون مرز. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۳-۱۹.
منابع
- «سمندر لرستان در معرض نابودی/ سمندر ایرانی اروپایی می‌شود». خبرگزاری مهر. ۱۸ آذر ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ بهمن ۱۳۸۸.
پیوند به بیرون
- عکس‌هایی از سمندر کوهی لرستان در وبگاه کائوداتا بایگانی‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine