سیمین دانشور (Simin Daneshvar) 8 اردیبهشت 1300 در شیراز و در خانواده‌ای اهل علم، فرهنگ و هنر به دنیا آمد. مادرش قمرالسلطنه حکمت نام داشت؛ او دخترعموی علی‌اصغر حکمت ـ ادیب، رئیس دانشگاه تهران و بنیان‌گذار کتابخانه ملی ایران ـ بود. مادر نقاش بود و مدیریت هنرستانی دخترانه را برعهده داشت. پدرش، محمدعلی دانشور، پزشک بود و کتابخانه‌ای عظیم و مجهز داشت. سیمین دانشور دو خواهر به نام‌های هما و ویکتوریا و سه برادر به نام‌های منوچهر، هوشنگ و خسرو داشت. وقت آزادش را به مطالعه می‌گذراند و معلم سرخانه‌ای داشت که او را به از بر کردن اشعاری مانند شاهنامه‌ی فردوسی، منطق‌الطیر عطار و غزلیات حافظ ترغیب میکرد.
در همان دوران مدرسه در شیراز بود که سیمین دانشور انشایی با نام «زمستان بی‌شباهت به زندگی ما نیست» نوشت. این انشا آن‌قدر به مذاق معلم خوش آمد که ترتیبی داد تا آن را در روزنامه‌ی محلی شیراز منتشر کنند. سیمین دانشور در دانشگاه تهران در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی درس خواند. در مقطع دکترا، رساله‌اش «علم الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم» نام داشت و استاد راهنمایش دکتر فاطمه سیاح بود. اما استاد در میانه‌ی راه درگذشت و سیمین دانشور کارش را با راهنمایی بدیع‌الزمان فروزانفر ادامه داد.
ازدواج و زندگی شخصی
سیمین دانشور و جلال آل‌احمد در اتوبوسی که به سوی تهران می‌رفت با هم آشنا شدند. آن‌ها به‌سرعت دل به یکدیگر باختند و تصمیمشان برای ازدواج قطعی بود، اما مشکلاتی بر سر راهشان وجود داشت. مثلاً خانواده‌ی جلال که سنتی و مذهبی بودند، پذیرای چنین ازدواجی نبودند و پدر جلال حتی در روز ازدواج آن‌ها در سال 1329 نیز حاضر به دیدارشان نشد. هرچند مهمانان دیگری مانند صادق هدایت، صادق چوبک و انور خامه‌ای در عروسی‌شان حضور داشتند. مشکل دیگر فقر و بی‌پولی بود که البته انتخاب هر دوی آن‌ها بود.
در همین دوران بود که سیمین دانشور شروع به کار ترجمه کرد تا بتوانند خرجشان را دربیاورند. او البته با تسلط و توانایی ترجمه میکرد و سرعتش هم بالا بود، تا جایی که کتاب «سرباز شکلاتی» جرج برنارد شاو را در یک روز ترجمه کرد. سیمین دانشور که اولین کتابش، «آتش خاموش»، را در سال 1327 منتشر کرده بود، در سال 1331، برای ادامه‌ی تحصیلاتش در رشته‌ی زیبایی‌شناسی در دانشگاه استنفورد، به آمریکا سفر کرد، اما تنها و بدون همسرش. خاطرات این دوران را می‌توان در نامه‌نگاری‌های این دو نفر خواند.
وقتی سیمین دانشور تحصیلاتش را تمام کرد و به ایران بازگشت، شروع به کار تدریس در دانشگاه و مدارس کرد. اما در زندگی شخصی‌شان مشکلی وجود داشت: آن‌ها نمی‌توانستند بچه‌دار شوند. برای درمان به اروپا رفتند. آنجا متوجه شدند که مشکل از سوی جلال است. درمان را رها کردند و تصمیم گرفتند با تمام سختی‌ها زندگی را با یکدیگر ادامه دهند. هرچند سیمین دانشور پس از مرگ خواهرش، هما ریاحی، سرپرستی فرزند او، لیلی، را برعهده گرفت و عشقش را نثار او کرد.
سیمین دانشور اهل هیچ حزب سیاسی‌ای نبود. هرچند به واسطه‌ی فعالیت‌های همسرش زیر ذره‌بین بود، خودش نخواست عضو هیچ حزبی شود. سیمین دانشور در سال 1348 کتاب مشهورش، «سووشون»، را منتشر کرد و کمی بعد هم همسرش را از دست داد. او در ابتدای کتاب سووشون، چنین تقدیم‌نامه‌ای نوشته است:
به یاد دوست
که جلال زندگی‌ام بود و در سوگش
به سووشون نشسته‌ام.
سیمین دانشور، پس از مرگ همسرش، به کارش در دانشگاه و تدریس ادامه داد. همچنان داستان می‌نوشت و با مطبوعات نیز همکاری میکرد. سیمین دانشور در سال‌های آخر عمر گرفتار بیماری شده بود. خواهرش، ویکتوریا، مراقب احوالش بود، برایش خرید میکرد و صبح به صبح به او سر می‌زند.
سیمین دانشور در نهایت 18 اسفند 1390 چشم از دنیا فروبست. مزار او در بهشت زهرای تهران در قطعه‌ی هنرمندان قرار دارد.
بهترین اثار سیمین دانشور
سیمین دانشور از اولین زنان داستان‌نویس ایران است. او داستان کوتاه و رمان نوشته است و آثارش به مهم‌ترین کتاب‌های ادبیات معاصر ایران بدل شده‌اند. در ادامه، با برخی از بهترین کتاب‌های سیمین دانشور آشنا می‌شویم:
کتاب سووشون (Savushun) در سال 1348 منتشر و بارها تجدید چاپ شد. این کتاب داستان زندگی یوسف و زری است. یوسف خان است و می‌خواهد رعیتش آسوده زندگی کند و زیر بار ظلم نمی‌رود و زری می‌خواهد زندگی و آرامششان را حفظ کند. این کتاب تابه‌حال به زبان‌های انگلیسی، روسی، ژاپنی، فرانسوی، عربی، چینی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی و ترکی ترجمه شده است. سووشون را با دو تلفظ «سَووُشون» و «سووَشُون» می‌خوانند و به معنای سوگ سیاوش است؛ نوع خاصی از عزاداری که پس از مرگ سیاوش در ادبیات ایران مرسوم شد و در برخی از مناطق ایران مانند فارس هنوز مرسوم است.
کتاب شهری چون بهشت (A City Like Paradise) مجموعه داستانهای کوتاه سیمین دانشور است که در سال 1340 منتشر و از آن زمان تا کنون چندین بار تجدید چاپ شده است. نویسنده با مهارتی مثال‌زدنی، از وقایع و اتفاقات و احساسات مردم گوناگون صحبت می‌کند و توجهی ویژه به مسائل زنان دارد.
کتاب به کی سلام کنم؟ در سال 1359 چاپ شد. این کتاب مجموعه داستان‌هایی است که حول محور زن و مسائل آنان مانند فرزندآوری، تنهایی مادران، دوری مادر از فرزند و... نوشته شده است.
کتاب جزیره‌ی سرگردانی در سال 1372 انتشار یافت. شخصیت اصلی این کتاب زنی به نام هستی است؛ زنی روشنفکر و تحصیل‌کرده. سیمین دانشور در این داستان از بالاوپایین‌های زندگی هستی در طول انقلاب ایران، جنگ ایران و عراق و... نوشته است.
ترجمه ها و آثار غیر داستانی سیمین دانشور
سیمین دانشور در کنار داستان‌نویسی به کار ترجمه هم می‌پرداخت. او البته نوشتن را کار اصلی خود می‌دانست اما گاه به گاه هم او و هم آل‌احمد ناچار می‌شدند برای گذران زندگی دست به ترجمه بزنند. دانشور از انگلیسی و آل‌احمد از فرانسوی به فارسی ترجمه میکرد. او به جز داستان و رمان و نمایشنامه، چند مقاله نیز ترجمه کرده‌است.
سرباز شکلاتی/جرج برنارد شاو، ۱۳۲۸.
دشمنان/آنتوان چخوف، ۱۳۲۸
تیفوس آنتوان چخوف، چند خاطره از چخوف/ماکسیم گورکی، تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۹.
بهترین داستانهای چخوف/آنتوان چخوف، تهران: صفی‌علیشاه، ۱۳۳۰.
بئاتریس/آرتور شنیتسلر، تهران: بنگاه مطبوعاتی رواق، ۱۳۳۲.
ک‍م‍دی ان‍س‍ان‍ی، ی‍ا، پ‍ی‍ک مرگ و زندگی/ ویلیام سارویان. تهران: ابن‌سینا: کتابخانه دانش: مؤسسه انتشارات فرانکلین، ۱۳۳۳.
ه‍م‍راه آف‍ت‍اب: اف‍س‍ان‍ه‌ه‍ا و داستانهای ملی ک‍ش‍ور ما/ گ‍ردآورن‍ده ه‍ارول‍د ک‍ورل‍ن‍در. تهران: کتابفروشی و چاپخانه محمدحسن علمی: مؤسسه انتشارات فرانکلین، ۱۳۳۷.
داغ ننگ/ ناتانیل هاثورن. تهران: نیل (فرانکلین)، ۱۳۴۶.
باغ آلبالو/ آنتوان چخوف. تهران: انتشارات نیل، ۱۳۴۷.
بنال وطن/ آلن پیتون. تهران: خوارزمی، ۱۳۵۱.
چهل طوطی/ ترجمه و تحریر سیمین دانشور و جلال آل احمد، با طرح‌هایی از اردشیر محصص. تهران: نشر موج، ۱۳۵۱.
ماه عسل آفتابی (مجموعه داستان)/ریونوسوکه آکوتاگاوا و…. تهران: رواق: فردوسی، ۱۳۶۲.
راز م‍وف‍ق زی‍س‍ت‍ن/ دی‍ل ک‍ارن‍گ‍ی. تهران: ج‍ام‍ی، ۱۳۷۲(چاپ دوم).
آثار غیرداستانی
غروب جلال، انتشارات رواق، ۱۳۶۰
شاهکارهای فرش ایران
راهنمای صنایع ایران
ذن بودیسم
مبانی استتیک
منابع
ویکی پدیا
سایت تبیان
سایت کتابراه
سایت حوزه دات نت
