عبدالله بن عبدالعزیز آل سعود

عبدالله بن عبدالعزیز در اول اوت ۱۹۲۴ (۱۰ مرداد ۱۳۰۳) متولد شد. او دهمین فرزند ملک عبدالعزیز بود. دربارهٔ محل تولد وی اختلاف نظراتی وجود دارد. مادرش، فهده بنت العاصی بن شریم، از آل رشید، رقیب دیرینهٔ آل سعود، بود. مادرش از قبیلهٔ قدرتمند شمّر و فرزند رئیس سابق قبیله، عاصی شریم، بود. وی وقتی عبدالله شش ساله بود فوت کرد. عبدالله شش خواهر تنی کوچک‌تر از خود داشت. مضاوی الرشید استدلال می‌کند که اقوام مادری و همچنین تجربهٔ اختلالات گفتاری زودرس وی مانع از رشد وضعیتی وی همراه با دیگر فرزندان سلطان عبدالعزیز شدند.

در سال ۱۹۶۳، وی به فرماندهی گارد ملی عربستان سعودی (SANG) منصوب شد. این پُست به وی اجازه داد جایگاهش را در خاندان آل سعود تثبیت کند. گارد ملی عربستان، که بر پایهٔ اِخوان (Ikhwan) بود، تحت فرماندهی وی به یک نیروی نظامی مدرن تبدیل شد.

عبدالله از سال ۱۹۷۵ معاون دوم نخست‌وزیر بوده‌است؛ پُستی که در عربستان به ولیعهد بعدی تعلق می‌گیرد. از سال ۱۹۸۲ میلادی ولیعهد عربستان شد. البته وی از سال ۱۹۹۵ و پس از بیماری و زمین‌گیر شدن ملک فهد، عملاً تمامی اختیارات یک پادشاه را در دست گرفت. وی همچنین ریاست هیئت وزیران و فرماندهی گارد ملی عربستان سعودی را نیز عهده‌دار بود.

جانشینی

عبدالله، درحالی‌که ۹۸ سال سن داشت و برادر ناتنی و ولیعهد او شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز، که هشتادساله بود، زودتر از او درگذشت. کسی که بعد از شاهزاده سلطان توانست به ولیعهدی برسد، شاهزاده نایف بن عبدالعزیز بود که دو سال از شاهزاده سلطان جوان‌تر بود. اما شاهزاده نایف، دومین ولیعهد عبدالله نیز در شانزدهم ژوئن ۲۰۱۲ میلادی درگذشت. پس از مرگ نایف، برادرش، سلمان بن عبدالعزیز به‌عنوان ولیعهد پادشاهی سعودی انتخاب شد.

طبق وصیت ملک عبدالعزیز، برادر بزرگ‌تر ولیعهد خواهد بود و درصورت استنکاف، نوبت به برادر بزرگ‌تر بعدی می‌رسد. این شیوهٔ گزینشِ سنتی در زمان ملک عبدالله پس از مرگ سلطان بن عبدالعزیز، برادر و اولین ولیعهد وی با ایجاد «هیئت بیعت» به‌هم خورد و عبدالله براساس رایزنی شورایی نایف بن عبدالعزیز و پس از مرگِ نایف، سلمان بن عبدالعزیز را حتی بدون رایزنی به ولیعهدی برگزید.

روابط با ایران

ملک عبدالله خواستار حملهٔ نظامیِ ایالات متحده آمریکا به ایران و متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران بوده‌است. او در آوریل ۲۰۰۸ به ریان کروکر سفیر ایالات متحده در عراق و ژنرال دیوید پترائوس گفته بود «سر افعی را قطع کنید». سفیر عربستان در واشینگتن، عادل الجبیر، از توصیه‌های مکرّرِ ملک عبدالله به آمریکا دربارهٔ حملهٔ نظامی به ایران و متوقف کردن برنامه هسته‌ای این کشور یاد کرده‌است. پس از انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رئیس دولت یازدهم ایران، عبدالله بن عبدالعزیز در پیامی به وی، پیروزی وی را تبریک گفت. جالب اینکه وزیر امور خارجه ایران محمدجواد ظریف در مراسم تدفین عبدالله بن عبدالعزیز حضور داشت.

درآمدهای نفتی عربستان در دوره ملک عبدالله باعث شد تا وی از موج بهار عربی در امان بماند.

حمایت‌های مالی از دانشجویان سعودی در خارج از کشور، از بزرگ‌ترین اقدامات عربستان سعودی در دوره ملک عبدالله بود. تأسیس شهرک‌های صنعتی برای تبدیل آن‌ها به مراکزی که عدم‌وابستگی به پول نفت را امکانپذیر می‌کنند و ساخت دانشگاه‌هایی در این شهرک‌ها برای توسعه تحقیقات از دیگر اقدامات در این دوره بود.

ملک عبدالله در هفته‌های اواخر عمرش (۳ هفته) به علت ابتلا به عفونت ریه (ذات الریه) در بیمارستان بستری بود و سرانجام در بامداد روز جمعه ۳ بهمن ۱۳۹۳ خورشیدی در سن ۹۰ سالگی در شهر ریاض درگذشت. اعلام خبر مرگ وی در نخستین ساعات روز جمعه از تلویزیون رسمی عربستان سعودی صورت گرفت و جنازه وی در همان روز در قبرستان العود ریاض دفن شد.

• محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، سه روز عزای عمومی در سرزمین‌های فلسطینی اعلام کرد.
• ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن نیز به‌مناسبت مرگ عبدالله بن عبدالعزیز آل سعود پادشاه عربستان، در اردن «چهل روز عزای عمومی» اعلام کرد.
• رئیس‌جمهوری مصر و پادشاه اردن، عبدالفتاح سیسی و ملک عبدالله دوم، سفر خود به نشست جهانی اقتصاد در داووس را برای شرکت در مراسم خاکسپاری پادشاه عربستان سعودی نیمه‌کاره گذاشتند.
• باراک اوباما، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، ساعتی پس از اعلام خبر درگذشت ملک عبدالله، او را رهبری رک توصیف کرد که در مورد باورهای خود شجاعت داشت.
• جرج بوش، رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده، نیز پادشاه درگذشته عربستان را «دوست و شریکی عزیز» خطاب کرده‌است.
• دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا، دیگر هم‌پیمان نزدیک غرب به ریاض، گفته از شنیدن این خبر «شدیداً اندوهگین» شده‌است.
• نارندرا مودی، رئیس‌جمهوری هند، در صفحه توئیتر خود، ملک عبدالله را «صدایی مهم» توصیف کرده‌است که بر کشور خود تأثیری عمیق گذاشته‌است.
• حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، طی پیامی، درگذشت وی را تسلیت گفت.
• اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران نیز در پیامی خطاب به ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، جانشین ایشان، درگذشت ملک عبدالله را تسلیت گفت و از خدا رحمت واسعه و برای خانواده و خاندان آل سعود صبر و اجر مسئلت کرد.
• استیون هارپر، نخست‌وزیر کانادا، نیز او را «مدافع قوی صلح» نامیده‌است.
• محمد اشرف غنی احمدزی ریس جمهور افغانستان برای شرکت در تشییع جنازه وی به عربستان سفر نمود.
• محمود احمدی نژاد رئیس جمهور اسبق ایران نیز در پیامی مرگ او را تسلیت گفت و مرگ او را مشکوک خواند.