حادثه افشار
جنگ افشار یا عملیات افشار که از آن با نام کشتار افشار نیز یاد می‌شود، کشتاری بود که در سال ۱۳۷۱ در جریان درگیری‌های داخلی گروه‌های مجاهد در کابل، بر سر کنترل محلهٔ افشار و مناطق مشرف بر آن رخ داد. این واقعه از شامگاه ۲۱ دلو (بهمن) ۱۳۷۱ شروع شد و تا شام ۲۲ دلو (بهمن) ادامه داشت.
| عملیات افشار | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از درگیری داخلی افغانستان | |||||||
| |||||||
| طرف‌های درگیر | |||||||
| شورای نظاردولت اسلامی افغانستاناتحاد اسلامی برای آزادی افغانستانحزب حرکت اسلامی افغانستان | حزب وحدت اسلامی افغانستانحزب اسلامی افغانستان برهان الدین ربانیعبدالرب رسول سیاف محمدقسیم فهیم | ||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||
| گلبدین حکمتیار عبدالعلی مزاری | |||||||
| قوا | |||||||
| ؟ نفر | ؟ نفر | ||||||
| تلفات و ضایعات | |||||||
| کشتار غیرنظامیان | ویران شدن تمام خانه‌ها | ||||||
این عملیات، توسط نیروهای دولت اسلامی افغانستان به فرماندهی احمد شاه مسعود و برهان‌الدین ربانی به همراه متحد آن‌ها، شبه‌نظامیان حزب دعوت اسلامی افغانستان به رهبری عبدالرسول سیاف، علیه نیروهای حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار و شبه‌نظامیان حزب وحدت اسلامی افغانستان به رهبری عبدالعلی مزاری در منطقهٔ افشار، یکی از مناطق پُرجمعیت در غرب کابل، صورت‌گرفت. پیش از این عملیات، هزاره‌ها و حزب وحدت، به همراه پشتون‌ها و حزب اسلامی، مرتباً اقدام به پرتاب راکت از مواضع خود در منطقهٔ افشار، به‌سوی مناطق پرجمعیت در شمال کابل می‌کردند. این اقدام آن‌ها باعث کشتار هزاران غیرنظامی شده بود. این عملیات، برای اشغال مواضع و دستگیری رهبران آن‌ها برنامه‌ریزی شده‌بود. طبق گزارش‌ها، نیروهای سیاف، دارای عقاید وهابی و تحت حمایت عربستان سعودی بودند. آن‌ها با همراهی برخی از نیروهای دولتی، اقدام به کشتار، تجاوز و شکنجهٔ مردم، تخریب و آتش زدن منازل در افشار کردند. نیروهای جبههٔ مخالف نیز متقابلاً دست به چنین اعمالی زدند. حداقل دو تن از ۹ فرمانده میدانی نیروهای دولت اسلامی در آن عملیات، به‌نام‌های انور دنگار (که بعداً به طالبان پیوست) و ملا عزت، به صورت مستقیم در این اعمال وحشیانه دست داشتند . گزارش شده که نیروهای سیاف، با شلیک و پرتاب بی‌رویهٔ راکت، در غارت، سلاخی و قتل هزاران غیرنظامی هزاره، دست داشتند. گزارش شده که در یک رویداد، نیروهای دولتی، به سوی غیرنظامیان در حال فرار، آتش گشودند. در رویدادی دیگر، نیروهای دولتی، یک غیرنظامی زخمی را نجات داده و به محل امن بردند. هم‌چنین گزارش شد که برخی از فرماندهان میدانی نیروهای دولتی نیز، در حال تلاش برای توقف اقدامات خشونت‌آمیز بودند.
وزیر دفاع دولت اسلامی، احمد شاه مسعود، در روز دوم، دستور توقف درگیری‌ها را صادر کرد، اما خشونت‌ها، به ویژه اقداماتی چون تخریب منازل و غارت اموال، همچنان ادامه‌داشت. مسعود سپس برای دادن آرامش و اطمینان به شیعیان، یک فرماندهٔ شیعه با نام سید حسین انوری را منصوب کرد. مسعود تمامی طرفین درگیری را به آرامش و توقف خشونت فرا خواند و پس از آن، کمیته‌ای با حضور مردم افشار برای بررسی و تحقیق در مورد جنایات انجام شده تشکیل داد. این کمیته، دریافت که تعداد زیادی زن طی درگیری‌ها ربوده شدند اما تعداد کمی از خانواده‌ها این موضوع را اعلام کرده بودند.
در این عملیات، عده زیادی از غیرنظامیان شیعه از هزاره‌ها و سنی از پشتون‌ها، کشته، بی‌خانمان و آواره شدند، اما آمار دقیقی از تعداد کشته‌ها منتشر نشده‌است. این واقعه یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین وقایع مرتبط با فرقه‌گرایی در تاریخ معاصر افغانستان است.
هر ساله در سالگرد این کشتار، بازماندگان خواستار محاکمه عاملان می‌شوند؛ اما پاسخ مشخصی از طرف دولت و مقامات قضائی وقت افغانستان دریافت نکردند ..
شرح حادثه
شامگاه ۲۱ بهمن ۱۳۷۱ (1993-2-10) نیروهای دولت اسلامی افغانستان به رهبری احمد شاه مسعود و حزب اسلامی به فرماندهی عبدالرسول سیاف حملات موشکی گسترده ایی را بر روی منطقه افشار شروع کردند. این موشک باران تا صبح روز ۲۲ دلو ادامه یافت. صبح روز ۲۲ دلو یورش نیروهای زمینی به محله افشار شروع شد و این عملیات تبدیل به جنگ شهری گردید. گزارش‌هایی مبنی بر وقوع جنایات بی‌شمار جنگی در طی عملیات روز ۲۲ دلو گزارش شده‌است. تحقیق و گزارش مستقلی از چگونگی این حادثه و عوامل آن منتشر نشده‌است.
در منطقهٔ افشار، صدها تن از ساکنان شیعه توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افشار در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. پلی‌تکنیک کابل و مؤسسهْ علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب‌شده بود نیز در این منطقه قرار دارد که کافر کوه افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد ۱۱ فوریه، مؤسسهْ علوم اجتماعی از سه طرف مورد حمله قرارگرفت؛ از غرب توسط نیروهای اتحاد اسلامی سیاف، از شمال و جنوب توسط نیروهای «دولتی» (به کمک خیانت‌کارانی در حزب که قبلاً خریداری شده بودند) منطقه را مورد هجوم قرار دادند. آنان تا ۲۴ ساعت بعد به قتل و کشتار، تجاوز و آتش زدن خانه‌ها پرداخته و دختران و پسران جوان را اسیر کردند. خبر این جنایات در همان موقع در کابل و در روزهای بعد در سطح دنیا پخش‌شد. در این جریان بر اساس برآوردها حدود ۷۰۰ نفر به قتل رسیدند یا ناپدیدشدند. یک سال بعد که حزب وحدت این ناحیه را بازپس گرفت، چندین گور دسته‌جمعی کشف کرد که در آن‌ها ۵۸ جسد یافت‌شد. این قتل‌عام توسط کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر محکوم گردید؛ اما عاملان آن هیچ وقت محاکمه یا دست‌گیر نشدند. اگرچه شخصاً ربانی قتل‌عام را به عنوان یکی از اشتباهات حکومتش محکوم کرد اما حادثه به گردن سربازانش انداخته‌شد. آنروز، افشار به یک منطقه ارواح شباهت داشت و تمام ساکنان آن پس از قتل‌عام از آنجا گریختند. اما خاطرات تلخ آن در مغزها و قلب‌های مردم به یادگار باقی‌مانده و به تشدید اختلافات قومی – مذهبی دامن زده‌است.
پیامدها
فاجعه با کشتن و فراری دادن و اسیرکردن مردم آغازشد.
در مرحله دوم اموال مردم تاراج شد (برای این تاراج اصطلاح غنیمت به کار برده‌می‌شد).
در مرحله سوم تخریب تمامی خانه‌ها و اماکن مذهبی شیعیان (اکثراً توسط اسرا-ملکی) به اجرا گذاشته‌شد.
در مرحله چهارم جعل اسناد املاک مردم، غصب و فروش برای افراد ثالث با پروسه‌های خاصی صورت می‌گرفت. تا به امروز، هنوز تعدای از مردم افشار درگیر آن جعل اسناد املاک خود هستند. غاصبان، با نفوذی که در حلقه‌های قدرت دارند به غصب خود ادامه‌می‌دهند.
تعدای از اسرایی که توسط افراد عبدالرب سیاف زندانی بودند با مرگ تدریجی جان دادند و تعدای هم با معامله پولی، به شکل نیمه جان آزاد شدند.
عبدالرب سیاف مشارکت نیروهای خود در حادثه افشار را همیشه رد کرده‌است.
جستارهای وابسته
- فهرست کشتارها علیه مردم هزاره
منابع
- ↑ «دیدار کاردار ایران در کابل با عده ای از آوارگان محله افشار». ایرنا. ۲۶ بهمن ۱۳۷۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۷.
- ↑ "IV. Culpability". Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity (Report). Human Rights Watch. 2006.
- ↑ Rees, Phil (2 December 2001). "A personal account". BBC News. Retrieved 2008-04-21.
- ↑ "III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993". Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity (Report). Human Rights Watch. July 6, 2005.
- ↑ Gutman, Roy (2008). How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban, and the Hijacking of Afghanistan. US Institute of Peace Press. p. 304. ISBN 978-1-60127-024-5.
- ↑ http://worldhazaracouncil.org/en/home1/
- ↑ «فعالان مدنی بامیان خواستار محاکمه عاملان کشتار حادثه افشار شدند». BBC News فارسی. ۲۳ بهمن ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۷.
- ↑ «برگی از تاریخ؛ احمد شاه مسعود هم نتوانست حکمتیار را از حمله به کابل منصرف کند+ فیلم- اخبار بین‌الملل تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۹.
- ↑ Griffin, Micheal (2001-11-16). "Analysis: The Northern Alliance's gruesome record". the Guardian (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-17.
- ↑ «قتل و جنایت در افشار چگونه و وسیله کی‌ها صورت گرفت؟». www.esalat.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۷.
- ↑ «Afshar Operation - definition - Encyclo». www.encyclo.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۸.
- ↑ فاجعه افشار سیاف در BBC News, retrieved 2021-08-17