موزه‌ی لوور دقیقا مانند برج ایفل و کلیسای نوتردام بخش جدایی‌ناپذیری از تاریخ و فرهنگ فرانسه محسوب می‌شود که به عنوان پربازدیدترین موزه‌ی جهان، ساختمانش آمیزه‌ای از تجمل، زیبایی و رمز و راز است.کاخ لوور پیش از آنکه به یک موزه و حتی یک قصر مجلل تبدیل شود، در واقع در قرون وسطی دژ دفاعی شهر پاریس، پایتخت فرانسه نامیده می‌شد.
برای چندین سال ساختمان لوور که به دستور «فیلیپ دوم» ساخته شده بود، برای مقاومت در جنگ‌ها بازسازی و تقویت می‌شد. در قرن 14 و با آغاز سلطنت شارل پنجم، پادشاهی که به خرد و دانایی شهره بود، این دژ دفاعی جای خود را به قلعه‌یی باشکوه و مجلل داد. وی علاوه‌بر بازسازی قلعه و تبدیل آن به کاخ سلطنتی، مجموعه با ارزشی از کتاب‌هایش را نیز به یکی از ساختمان‌های کاخ انتقال داد. اما این کاخ که دیگر قدرت دفاعی‌اش را از دست داده بود، با شروع جنگ‌های صد ساله میان فرانسه و انگلیس دچار آسیب‌هایی شد؛ با این حال کاخ لوور جایگاه خود را به عنوان نماد اقتدار سلطنتی فرانسه از دست نداد.
در طول رنسانس، کاخ لوور بازسازی شد و تغیرات بسیاری در آن شکل گرفت تا جلال و شکوه کاخ باردیگر به آن بازگشت. افزوده شدن باغ‌ها و تعمیرات ایجاد شده در بنای داخلی و خارجی ساختمان‌های کاخ به خوبی هنر رنسانس را به نمایش می‌گذارند.
در اواخر قرن شانزدهم و اوایل قرن 17، «هنری چهارم» تصمیم گرفت باردیگر کاخ را بازسازی کرده و با گسترش آن، لوور را تبدیل به قصری غول‌پیکر کند. وی با ادغام لوور با کاخی که در همسایگی آن به دستور «کاترین دومدیچی» - ملکه ایتالیایی هنری دوم - ساخته شده بود، فضای قصر سلطنتی را افزایش داد.
این ساخت‌وسازها و ایجاد بناهایی در فاصله دو کاخ پس از مرگ هنری چهارم نیز ادامه یافت.در این ساختمان ها تاثیر هنر قدرتمند ایتالیا را می توان به خوبی لمس کرد.
اما این برنامه بازسازی که به افزایش روزافزون شکوه کاخ می انجامید با شروع سلطنت پادشاه خورشید، هنری چهاردهم به پایان رسید چراکه وی به کاخ زادگاه خود، ورسای علاقه بیشتری داشت. چیزی نگذشت که مجموعه کاخ های ورسای جای خود را به عنوان نماد شکوه سلطنتی باز کرده و لوور را به گوشه ای راند. بودجه محدود دولت و عدم رسیدگی به این کاخ باعث از شکوه اولیه لوور کاسته شود.
در حالیکه با گذشت نزدیک به دو قرن از شکوه و اقتدار لوور تنها سایه‌ای از آن بازمانده بود، انقلاب فرانسه نجات‌بخش این کاخ شد. با ایجاد انقلاب در فرانسه و پایان حکومت خاندان سلطنتی، باردیگر لوور عظمت خود را بازیافت، اما این‌بار نه در قالب یک کاخ، بلکه به عنوان یک موزه.
انقلابیون فرانسه علاوه‌بر آنکه علیه حکومت پادشاهان به پا خواستند، بلکه علیه قدرت روزافزون کلیسا نیز قیام کردند. این انقلاب با هدف از بین بردن تمام نمادهای سلطنتی طی 10 سال به پیش رفت. اما لوور که پیش از این در دوران قدرت لویی چهاردهم به نفع کاخ ورسای از میدان خارج شده بود، دیگر نمادی برای شکوه سلاطین فرانسه به حساب نمی‌آمد. همین امر باعث شد انقلابیون این کاخ فرسوده را به عنوان جایی که صدها اثر هنری از تاریخ فرانسه را در خود جای داده تحت حمایت خود بگیرند و با توجه ویژه‌ای آن را بازسازی کنند.
اما برای نجات آثار ارزشمند تاریخی از خشم افسارگسیخته شورشیان و جلوگیری از تخریب آن‌ها باید نظارت بیشتری اعمال می‌شد. به همین منظور، نام "میراث" جهت جلوگیری از تخریب این آثار برای نخستین‌بار وارد فرهنگ لغت فرانسه شد. به این ترتیب لوور رسما به موزه‌ای تبدیل شد که آثار فرهنگی و هنری در آنجا نگهداری، نمایش، بازسازی و مورد مطالعه قرار می‌گرفتند؛ یعنی همان نقشی که لوور تا به امروزبه عنوان یکی از بزرگترین موزه‌های جهان آن را ایفا می‌کند.
در فوریه 1974 درست در قلب مبارزات انقلابیون فرانسه، لوور درهای خود را به روی عموم گشود. اما طولی نکشید که بخش زیادی از ساختمان موزه در آتش سوخت و این‌بار حکومت هیچ تلاشی برای بازسازی آن نکرد و بزرگترین مرکز تاریخی فرانسه بار دیگر به کاخی متروکه مبدل شد.
اما نماد شکوه سلاطین فرانسه باردیگر از میان خاکسترها سر بیرون آورد. در اواسط قرن نوزدهم میلادی تنها آثار هنری بجای مانده بودند که لوور را زنده نگاه می‌داشتند. این دوره همزمان با آغاز گسترش موزه از طریق گردآوری و ثبت آثار مهم هنری در سالن‌هایی بود که پیش از این غارت شده بودند.
در سال 1907 موزه‌ی هنرهای تزیینی به بنای لوور افزوده شد و پس از آن مجموعه‌ای از آثار اسلامی نیز به فهرست میراث آن اضافه شد. همچنین در این دوران با بازسازی بخش آثار باستانی مصری و شرقی، لوور جای خود را در دنیای هنر و تاریخ باستانی باز کرد.
با آغاز جنگ جهانی دوم، لوور در حالیکه در راه رونق و شکوفایی قدم برمی‌داشت، باردیگر درهای خود را بست تا از غارت سربازان آلمانی که پاریس را اشغال کرده بودند در امان بماند.
با پایان جنگ، لوور به سرعت بازگشایی شد و در سال‌های دهه 60 لوور علاوه‌بر رونق بخشیدن به سالن‌هایش، آزمایشگاهی را نیز با بهره‌گیزی از تکنولوژی روز راه‌اندازی کرد. در اواخر سال 1981 «فرانسوا میتراند» دستور بازسازی موزه لوور را صادر کرد. پروژه‌ای که رییس‌جمهور فرانسه آغاز کرد، علاوه‌بر بازسازی بنا به گسترش آن و افزایش آثار ارزشمند هنری و باستانی انجامید. این پروژه هشت سال به طول انجامید و در پایان یک هرم شیشه‌ای در وسط حیاط کاخ سر بلند کرد.
طی بازسازی‌های انجام شده در بنای قدیمی کاخ لوور و در جریان حفاری‌ها، تعداد زیادی آثار باستانی و هنری پیدا شدند. این حفاری‌ها جهت ساخت هرم شیشه‌ای در وسط حیاط کاخ صورت می‌گرفت. بنابر این دالانی زیرزمین حفاری شد که به بازدیدکنندگان اجازه می‌داد تا به سالن‌های زیرزمینی دسترسی پیدا کرده و از آنجا بازدید کنند.
هرم شیشه‌ای موزه لوور که در سال 1989 راه‌اندازی شد، با داشتن آثاری چون تابلوی «لبخند ژکوند» و مجسمه «ونوس میلو» توانسته طی سال‌ها نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب کند. اما ساخت یک هرم مدرن درست در قلب یک کاخ تاریخی با استقبال همگان روبه رو نشد. برخی این مثلث شیشه‌ای را نوعی توهین و بی‌احترامی به فرهنگ و معماری قرون گذشته می‌دانستند و عده‌ای دیگر آن را آمیزه‌ای زیبا از هنر مدرن و باستانی می‌دانند.
این هرم شیشه‌ای که حاصل هنر و طراحی یک معمار چینی - آمریکایی است، اکنون نزدیک به یک قرن عمر دارد. این بنا از 105 تُن قاب آلومینیومی و 673 قطعه الماس شیشه‌ای ساخته شده است. اما ساخت این هرم مدرن علاوه‌بر مقاومت‌ها و مخالفت‌های بسیاری از دوستداران هنر باستانی، افسانه‌هایی را نیز به دنبال داشت. یکی از مشهورترین این افسانه آن است که ساخت این هرم حیله شیاطین است.
خواستگاه چنین افسانه‌هایی، کتاب «راز داوینچی» نوشته دن براون است که به این توهم دامن زد که تعداد شیشه‌های به کار رفته در این هرم 666 قطعه است که این عدد نمادی شیطانی محسوب می‌شود، درحالیکه تعداد حقیقی شیشه‌های هرم 673 قطعه است.
این هرم بزرگ که یکی از پربازدیدترین مکان‌های فرانسه به حساب می‌آید، با چهار هرم کوچک‌تر در اطرافش احاطه شده است. سالن‌های لوور که هر کدام به بخشی از هنر و فرهنگ اقوام و ملل مختلف اختصاص داده شده‌اند، به گونه در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که با گردشی در بنا، به تاریخ هنر و فرهنگ و معماری سفر کنند.
اما شهرت لوور تنها بر پایه معماری هنرمندانه آن به دست نیامده، بلکه علت اصلی این شهرت نگهداری آثاری از هنر ملل مختلف است که بسیاری از گردشگران را به خود جذب می‌کند. تابلو مشهور «لبخند ژکوند» همچون ستاره‌ای در میان تمام آثار این موزه می‌درخشد. شاهکار لئوناردو داوینچی یکی از مشهورترین تابلوها و در عین حال رمزآلودترین آنهاست که به حق می‌توان گفت اثری است که بسیاری از گردشگران تنها برای تماشای آن به دیدن لوور می آیند.
هنوز نامشخص است، اما 3 نظریه وجود دارد:
از یک واژه نامه قدیمی لاتین ساکسونی که در آن "Leouar" به عنوان یک قلعه ترجمه شده است.
از لاتین "Rubras"، به معنی"خاک سرخ".
از "لوورتری" فرانسوی، "مکانی که سگ ها را برای تعقیب گرگ ها آموزش می دهند".
مجموعه های موزه لوور
در این موزه ۳۸٬۰۰۰ شیء وجود دارد. در مجموعه‌های مختلفِ این موزه آثاری از دوران پیش از تاریخ تا کنون نگهداری می‌شود. می‌توان گفت معروف‌ترین آثار هنری و تاریخی جهان را در این موزه نگهداری می‌کنند. این محل، قبل از تبدیل به موزه، یکی از کاخ‌های سلطنتیِ فرانسه بود. در پشت این کاخ باغ زیبایی به نام باغ تویلری وجود دارد و رو به روی باغ نیز میدان کنکورد قرار گرفته‌است. این مکان نزدیک خیابان معروف شانز الیزه است.
تابلوی معروف مونالیزا اثر لئوناردو داوینچی نیز در این موزه قرار دارد که یکی از آثار موزه است که همه بازدیدکنندگان را به خود جذب می کند و یکی از دلایل آن ها برای بازدید از این موزه است. این موزه پرترها و نقاشی ها و مجسمه های هنری زیادی را در خود جای داده است.
مجسمه ونوس میلو
تاریخچه ساخت این مجسمه به 100 سال پیش از میلاد باز می گردد، مجسمه ونوس میلو ارتفاعی در حدود 2 متر داشته و در بخش یونان باستان نگهداری می شود. لازم به ذکر است که این مجسمه در سال 1821 میلادی به موزه لوور آورده شده است.
لوح حمورابی
این لوح که در واقع ستونی با ارتفاع حدود 5 متر بوده، یکی دیگر از آثار شگفت انگیز و محبوب در موزه لوور محسوب می شود. بر روی این ستون نوشته هایی به خط میخی قابل مشاهده است، این نوشته ها قوانین تعریف شده توسط پادشاه بابل می باشند که امروزه به عنوان نخستین سند به ثبت رسیده در جهان شناخته می شود. حاکمان آن دوران موظف به اجرای قوانین موجود در لوح حمورابی بوده اند.
الماس نایب السلطنه
این الماس که یکی از الماس های تاج پادشاهی بوده، در سال 1887 به موزه لوور آورده شده است، الماس نایب السلطنه امروزه در بخش هنر های تزئینی نگهداری می شود.
مجسمه پیروزی بالدار
قدمت این مجسمه مرمرین به 190 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد، این مجسمه در شمال یونان کشف شده و در قرن 19 میلادی به موزه لوور انتقال یافته است. ارتفاع مجسمه پیروزی بالدار 3.3 متر بوده و در بخش یونان باستان نگهداری می شود.
تابلوی بانوی صخره ها
همانطور که در ابتدای متن به آن اشاره شد این تابلو یکی دیگر از آثار معروف در موزه لوور می باشد. تابلوی بانوی صخره ها که اثر لئوناردو داوینچی بوده، نشان دهنده تصویر مریم مقدس در کنار فرزند خود، عیسی می باشد، در این اثر تصویر اشخاص دیگری مانند حضرت یحیی و فرشته ای به نام اوریل مشاهده می شود، همچنین لازم است بدانید که این تابلو نشان دهنده دوران زندگی مریم مقدس به همراه عیسی در مصر می باشد.
لئوناردو داوینچی این تابلو را در دو نسخه کشیده است که یکی از آن ها همان تابلوی بانوی صخره موجود در موزه لوور بوده و دیگری که در نگارخانه ملی کشور انگلستان نگهداری شده، به نام تابلوی عذرای صخره ها شناخته می شود.
تابلوی تاج گذاری ناپلئون
این تابلو که در بخش نقاشی های موزه نگهداری می شود، توسط "Jacques Louis DAVID" در سال 1807 میلادی کشیده شده است.
سنگ نگاره کمانداران
این سنگ نگاره یکی از آثار ایرانی موجود در موزه لوور بوده که متعلق به کاخ آپادانا می باشد. این کاخ در زمان پادشاهی داریوش اول در شوش ساخته شده است. به طور کلی قدمت این سنگ نگاره به سال 510 پیش از میلاد باز می گردد، ارتفاع این سنگ نگاره در حدود 4.75 متر و عرض آن 3.75 متر است. این سنگ نگاره در سالن ایران که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت، نگهداری می شود.
سرستون تخت جمشید
در موزه لوور پاریس آثار متنوعی از مجموعه تخت جمشید وجود دارد، اما سرستون تخت جمشید یکی از زیبا ترین و محبوب ترین آثار موجود در این موزه محسوب می شود، سالانه میلیون های گردشگر برای بازدید از این سرستون به موزه لوور مراجعه می کنند. لازم به ذکر است که این سرستون یکی از سرستون های اصلی تخت جمشید بوده و به نام اسب دوسر شناخته می شود.
تابلوی شام آخر
کمتر کسی را می توان یافت که نام تابلوی شام آخر را نشنیده باشد، این تابلو که اثری دیگر از لئوناردو داوینچی بوده، نشان دهنده تصویر حضرت عیسی مسیح در کنار همراهان او می باشد. این تصویر آخرین روز های زندگی حضرت مسیح نمایش می دهد. تابلوی شام آخر که کشیدن آن بیش از 3 سال به طول انجامید، یکی از با ارزش ترین آثار هنری موجود در جهان می باشد.
پرتره لویی چهاردهم
این نقاشی توسط هنرمندی به نام "Hyacinthe Rigaud" در سال 1701 میلادی کشیده شده است.
اسب مارلی
این اثر که از دو مجسمه تشکیل شده، در طول سال های 1739 تا 1745 در شهر پاریس ساخته شده است، این اثر در بخش مجسمه ها نگهداری شده و ارتفاعی در حدود 2.5 متر دارد.
تابلوی جشن عروسی
این تابلو در سالنی که تابلوی مونالیرا وجود دارد، قرار گرفته و به عنوان بزرگ ترین نقاشی موجود در موزه لوور شناخته می شود. این اثر که نشان دهنده نخستین معجزه حضرت مسیح بوده، توسط هنرمندی به نام "ورونز" کشیده شده است.
دیگر آثار محبوب در این موزه عبارت اند از: نقاشی‌های قایق مدوسا، ازدواج در قانا، تندیس‌های گاو بالدار، گاو بالدار آشوری، لوح پیروزی نارام سین و کاتب نشسته و نیکه ساموتراس
موزه لوور پاریس دارای 8 بخش مختلف بوده که در هر بخش آثار مربوط به آن نگهداری می شود. از بخش های مختلف آن می توان به بخش مصر باستان، تابلو های نقاشی، هنر های تزئینی، مجسمه ها، آثار هنری، آثار باستانی شرق، یونان و هنر های اسلامی اشاره کرد، در ادامه به بررسی دقیق هر یک خواهیم پرداخت.
بخش مصر باستان موزه لوور
این بخش محل نگهداری عتیقه های کشف شده از مصر باستان است، تاریخچه برخی از آثار موجود در این بخش مربوط به بیش از 4 هزار سال پیش از میلاد مسیح می باشد، لازم به ذکر است که جدید ترین آثار موجود در این بخش مربوط به قرن 4 میلادی هستند. به طور کلی عتیقه های موجود در این بخش مربوط به زمان روم باستان تا عصر بیزانس می باشد. آثار بسیار خاص موجود در این بخش نظر افراد بسیاری را به خود جذب کرده است، از معروف ترین آن ها می توان به مجسمه ابوالهول، مومیایی ها، جواهرات قدیمی، طومار پاپیروسی، مجسمه های آمامهات آنخ، هاتور و نفتیس اشاره کرد.
تابلوهای نقاشی موزه لوور پاریس
در این بخش 314 نقاشی وجود دارد که از معروف ترین آن ها می توان به تابلوی مونالیزا، دوزنده، فرزند مقدس، جشن ازدواج، کلک مدوسا، سوگند هوراتی، مرگ سارداناپالوس، پرتره مادام رکامیه، زنان الجزایر، قایق دانته، آزادی هدایتگر مردم، تاج گذاری ناپلئون، زنان اهل سابین و پرتره لوئی چهاردهم اشاره کرد.
بخش هنرهای تزئینی موزه لوور
در این بخش آثار تزئینی مربوط به قرون وسطی تا قرن 19 میلادی به نمایش عموم گذاشته شده است، آثار موجود در این بخش از باسیلیکای به موزه آورده شده و یکی از دارایی های سلطنتی می باشد. از اشیاء تزئینی قابل مشاهده در این بخش می توان به سرامیک، ظروف سفالی، لوازم برنزی، گلدان و شیشه های رنگی اشاره کرد، همچنین جواهرات موجود در این بخش نظر افراد بسیاری را به خود جلب نموده است.
بخش مجسمه ها و تندیس ها در موزه لوور
آثار موجود در این بخش مربوط به دوران قرون وسطی تا سال 1850 میلادی می باشد، مجسمه های قرون وسطی که در این بخش قابل مشاهده هستند به سبک رومی ها ساخته شده اند. در حال حاضر بخش مجسمه های موزه لوور به دو دسته آثار فرانسوی و آثار خارجی تقسیم شده، که دسته اول در جناح ریشولیو و دسته دوم در جناح دنون قرار گرفته است. معروف ترین مجسمه های موجود در این بخش عبارت اند از مجسمه دانیال نبی و مجسمه اوورن.
بخش طراحی ها و آثار هنری در موزه لوور
تعداد آثار هنری موجود در این موزه به 320 اثر می رسد، اکثر این آثار متعلق به کشور فرانسه می باشند، از معروف ترین آن ها می توان به نماد قدرت چاراز، تاج ملکه و ظرف شاهین اشاره کرد.
بخش آثار باستانی شرقی در موزه لوور پاریس
در این بخش حدود 186 اثر شرقی به نمایش عموم گذاشته شده است، تاریخچه آثار موجود در این بخش به 9000 سال پیش باز می گردد، لازم به به ذکر است که برخی از آثار موجود در این بخش به قدری قدیمی بوده اند که قدمت دقیق آن ها مشخص نیست. معروف ترین آثار موجود در این بخش عبارت اند از لوح حمورابی و سرستون های تخت جمشید. وجود آثار دوران هخامنشیان در این بخش سبب شده است که بخش آثار شرقی مورد توجه ایرانیان بسیاری قرار گیرد.
بخش یونان و روم باستان در موزه لوور
تاریخچه آثار موجود در این بخش به عصر حجر باز می گردد و جدید ترین آثار موجود در آن متعلق به قرن 6 میلادی (اواخر امپراطوری روم باستان) می باشد. در این بخش آثار بسیاری مانند گلدان برنزی بورگزه، سفال های قدیمی و اشیاء مربوط به دوران هلنیستی نگهداری می شود، برخی از آثار امروزی موجود در بخش یونان و روم باستان، در قرن 19 میلادی به آن اضافه شده است.
بخش هنر های اسلامی در موزه لوور
در موزه لوور بخشی مخصوص هنر های اسلامی نیز در نظر گرفته شده که متشکل از 10 تالار می باشد، این بخش در سال 1993 میلادی فعالیت خود را آغاز نمود و در سال 2003 به بخشی مستقل تبدیل گشت و شخصی به نام فرانسیس ریشار مسئول تکمیل آثار این بخش شد، این شخص پیش از آن ریاست بخش کتب فارسی در کتابخانه ملی این کشور را بر عهده داشته است.
بخش هنر های اسلامی خارج از محوطه اصلی موزه، در یکی از حیاط های کاخ لوور ساخته شده است، برای انتخاب سازنده ی این بخش، مسابقه معماری برگزار گردید و از میان طرح های ارائه شده، طرح امروزه آن برای ساخت بخش هنر های اسلامی انتخاب شد.
در این بخش حدود 5000 اثر هنری مشاهده بوده که بیش از 2500 اثر آن مربوط به هنر اسلامی کشور ایران می باشد. آثار موجود در این بخش عبارت اند از تابلو های مینیاتور، سفال، قالیچه، سرامیک، موزاییک و چندین مورد دیگر. لازم به ذکر است که هنر های اسلامی الزاما مربوط به دین اسلام نمی باشند، یکی از زیر مجموعه های بخش هنر های اسلامی، سالن ایران است.
از زیباترین آثار متعلق به ایران که در موزه لوور قابل مشاهده است می توان به سرستون اصلی تخت جمشید و سنگ نگاره کمان داران اشاره کرد.
بجز موارد بالا، عتیقه های باستانی دیگری از کشور ایران مانند صفحات شاهنامه، نقاشی های مربوط به صفویه، کتیبه های داریوش، بز بالدار طلایی و کاسه های گلی در این موزه قابل مشاهده است.
سایر آثار ایرانی موجود در موزه لوور به شرح زیر می باشند:
- سنگ نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا
- سنگ نگاره زن عیلامی
- تندیس ناپیرآسو
- سنگ نگاره بز با دم ماهی
- تخته بازی 58 خانه
- نقش برجسته آجری شیر از کاخ آپادانا شوش
- تندیس فاخته لاجوردی
- تابلو مراسم نیایش راهبه های آفتاب
- صدف نوشته اکدی
- کتیبه داریوش بزرگ از کاخ آپادانای شوش
منابع
سایت خبری ایرنا
سایت ویکیپدیا
سایت خبری همشری آنلاین
خبرگزاری مهر
خبرگزاری ایسنا
