مخاط
مخاط (به انگلیسی: Mucus)، در مهره‌داران، به ماده‌ای گفته می‌شود که سطح غشاهای مخاطی را پوشانده و از حالتی لغزنده برخوردار است. این ماده، معمولاً توسط غده‌های مخاطی ترشح می‌شوند. این ماده کلوئیدی دارای خاصیت گرانروی بوده و در خود آنزیمهای ضدعفونی‌کننده‌ای چون لیزوزیم و پروتئین‌هایی همچون لاکتوفرین نیز دارد.سلول‌های مخاطی گلیکوپروتئینی به نام موسین ترشح می‌کنند. موسین با جذب آب فراوان به ماده مخاطی تبدیل می‌شود. ماده مخاطی ضمن عبور دادن میکروب‌ها یا ذرات خارجی آنها را به دام می‌اندازد و گاهی خود آن را به وسیله آنزیم لیزوزیم خود نابود می‌کند.
قسمت‌هایی از بدن که با محیط بیرون در تماس‌اند (دستگاه گوارش، دستگاه تنفس، مجاری ادراری-تناسلی) بهترین محل برای نفوذ میکروب‌ها به بدن هستند؛ بنابراین در این قسمت‌ها ماده مخاطی نقش دفاعی دارد. مخاط نقش مهمی را در بهبود فعالیت دستگاه گوارش، بافت‌های پوششی، دستگاه تنفس و اندام‌های جنسی برعهده دارد.
بافت پیوندی تشکیل دهندهٔ آن نیز از نوع بافت پیوندی سست می‌باشد. (بافت پیوندی)
ماده مخاطی مجاری هادی دستگاه تنفس را می‌پوشاند؛ یعنی کیسه‌های هوایی ماده مخاطی ندارند. وجود ماکروفاژها در حبابک‌ها به ایمنی این بخش کمک می‌کنند. در سراسر لوله گوارش ماده مخاطی وجود دارد و دارای نقش‌های مختلفی است. مهم‌ترین نقش آن در لوله گوارش لغزنده کردن غذای عبوری است. بدین ترتیب مانع آسیب رسیدن به دیواره آن می‌شود. در معده ماده مخاطی ترشح شده از سلول‌های سطح آن به قدری زیاد است که مانند لایه ژله‌ای چسبناکی درآمده است. با افزوده شدن بیکربنات به این لایه سد محکمی برای دیواره معده در برابر اسید آن به وجود می‌آید.
منابع
- ↑ Singh, PK; Parsek, MR; Greenberg, EP; Welsh, MJ (2002). "A component of innate immunity prevents bacterial biofilm development". Nature. 417 (6888): 552–5. doi:10.1038/417552a. PMID 12037568.
- ↑ "What's a Booger?". KidsHealth.