مولکولاریته

در یک واکنش تک‌مولکولی، یک مولکول منفرد با بازآرایی اتمی، مولکول‌های مختلف را تشکیل می‌دهد. این فرایند را با معادله زیر نشان می‌دهیم:

${\displaystyle {\ce {A -> P}}}$

که در آن P به معنی محصول(ها) است. اگر فقط یک مولکول در محصول پدید بیاید، واکنش ایزومری‌شدن رخ داده‌است و اگر بیش از یک مولکول در محصول پدید بیاید، تفکیک رخ داده‌است.

در هر صورت، سرعت واکنش یا مرحله واکنش توسط قانون سرعت مرتبه اول توصیف می‌شود:

${\displaystyle {\frac {d\left[{\ce {A}}\right]}{dt}}=-k_{r}\left[{\ce {A}}\right]\,}$

که در آن [A] غلظت گونه A است، t زمان و k_r ثابت سرعت واکنش است.

همان‌طور که از معادله قانون سرعت استنباط می‌شود، تعداد مولکول‌های A که از بین می‌روند با تعداد مولکول‌های A موجود متناسب است. مثالی از یک واکنش تک‌مولکولی، ایزومری‌شدن سیکلوپروپان به پروپن است:

واکنش‌های تک‌مولکولی را می‌توان با سازوکار سازوکار لیندمان توضیح داد.

در یک واکنش دومولکولی، دو مولکول با هم برخورد می‌کنند و انرژی بین اتم‌ها یا گروه‌های اتمی رد و بدل می‌شود.

این فرایند را می‌توان با معادله زیر توصیف کرد:

${\displaystyle {\ce {A + B -> P}}}$

که مربوط به قانون سرعت مرتبه دوم است:

${\displaystyle {\frac {d[{\ce {A}}]}{dt}}=-k_{r}{\ce {[A][B]}}}$

در اینجا، سرعت واکنش متناسب با جمع سرعت واکنش دهنده‌ها است. مثالی از یک واکنش دومولکولی جانشینی هسته‌دوستی از نوع SN2 در متیل بروماید توسط یون هیدروکسید است:

${\displaystyle {\ce {CH3Br + OH^- -> CH3OH + Br^-}}}$

• سرعت واکنش

• شارپ، ویلیام دیوید (۱۳۹۴). فرهنگ شیمی. ترجمهٔ عیسی یاوری. تهران: نوپردازان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۷۵-۲۴۰-۲.
• سیلبربرگ، مارتین (۱۳۹۸). اصول شیمی عمومی. ج. ۲. ترجمهٔ مجید میرمحمدصادقی. تهران: نوپردازان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۷۵-۱۳۸-۲.