ناو

ناو (به انگلیسی: Cruiser) یک گونه کشتی جنگی بزرگ است که به‌صورت عمده از اواخر سدهٔ نوزدهم تا پایان جنگ سرد کاربرد داشت. فریدون جنیدی در کتاب داستان ایران دربارهٔ نام «ناو» می‌نویسد: «ناوَیَ» در اوستا: روان شدن، و دویدن، مانند روان شدن آب در جوی، یا ناودان است، و پیداست که چون کشتی‌ها در آب روان شدند، این نام را به خود گرفتند. این نام از ریشهٔ «سْنا» برگرفته شده‌است که دو گونه برابر نهاد دارد: روده و هر چیز میان تهی، شست و شوی و شستن، از آنجا که چنین چیز، همواره در آب است و شسته می‌شود.

نخستین ناوها برای مأموریتهای منفرد یا حفاظت از ناوگان‌ها به کار می‌رفت ولی طی سالیان گذشته کاربری این کشتی‌ها به صورت عمده دگرگون شده و امروزه عموماً با ناوشکن‌ها جایگزین شده‌اند. از دیدگاه تاریخی ناو به شناورهای کوچکی گفته می‌شد که می‌توانست بدون وابستگی به یک ناوگان مأموریتهای خود را نظیر شبیخون زدن به کشتی‌های تجاری دشمن انجام دهد. در اواخر سدهٔ نوزدهم واژه ناو به هرگونه شناوری که توانایی انجام چنین مأموریتی داشت اطلاق می‌شد و از دهه ۱۸۹۰ تا اواخر ۱۹۵۰ ناوها گونه‌ای از کشتی‌های جنگی بودند که از لحاظ پهنا و درازا از رزمناوها کوچک‌تر و از ناوشکن‌ها بزرگترند. به دلیل اینکه کشتی‌های بزرگ‌تر معمولاً در نزدیک پایگاه باقی می‌ماندند در طول این سالیان ناوها به عنوان سلاح دوربرد نیروهای دریایی به‌شمار می‌آمدند و همچنان وظیفه آن‌ها ردیابی و انهدام کاروان‌های تدارکاتی و پشتیبانی دشمن بود.

در اواخر سدهٔ بیستم با بازنشسته شدن رزمناوها، ناوها به بزرگترین جنگنده شناور تبدیل گشتند و مأموریت آن‌ها بیشتر حفاظت ناوگان‌ها از حملات هوایی و حمله ناوشکن‌های دشمن بود. در ابتدای قرن بیستم ناوها سنگین‌ترین کشتی نظامی در حال کار بوده که فقط پنج کشور ایالات متحده، روسیه، فرانسه، ایتالیا، پرو از آن‌ها بهره‌مند بودند و در حال حاضر با مرخص کردن ناو ویتوریو ونه‌تو توسط ایتالیا، و تنها ناو فرانسه، فقط سه کشور باقی‌مانده دارای ناو هستند.