نبرد کرنال
نبرد کرنال (۵ اسفند ۱۱۱۷ ه. ش) نام جنگی است که طی آن نادرشاه افشار، دهلی را فتح کرد. دلیل وقوع این جنگ، فرار افغان‌ها به هندوستان و عدم تسلیم ایشان توسط محمدشاه گورکانی، پادشاه هند بوده‌است.
| نبرد کرنال | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از لشکرکشی نادرشاه به هند | |||||||||
تصویر نادرشاه در زمان غارت دهلی، پس از پیروزی او در نبرد کارنال. | |||||||||
| |||||||||
| طرف‌های درگیر | |||||||||
|
 پادشاهی کاختی |
 پادشاهی اوده | ||||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||||
|
فرماندهان ایرانی
|
فرماندهان گورکانی
| ||||||||
| قوا | |||||||||
|
۵۵٬۰۰۰ نفر، با یک اردوگاه جنگی ۱۶۰٬۰۰۰ نفره (سواره و مسلح)
|
۷۵٬۰۰۰ نفر (حدس‌زده می‌شود) تا ۳۰۰٬۰۰۰ نفر (شامل خدمه و افراد غیرمسلح هم می‌شود) | ||||||||
| تلفات و ضایعات | |||||||||
| ۱٬۱۰۰ تا ۲٬۵۰۰ نفر کشته، ۵٬۰۰۰ نفر ناپدیدشده | از ۸٬۰۰۰–۱۰٬۰۰۰ نفر تا ۲۰٬۰۰۰–۳۰٬۰۰۰ نفر | ||||||||
دلایل وقوع جنگ
پس از شکست اشرف افغان در نبردهای دامغان و مورچه‌خورت و نبرد خشت و دالکی در حومه کازرون، به سمت کرمان فرار کرده و از آن‌جا عازم هرات و قندهار، گردید نادرشاه به تعقیب افغان‌ها پرداخت و پس از درگیری در قندهار، آنها را شکست داده و شهر را به تصرف خویش درآورد. بقایای افغان‌های شکست خورده به سمت دهلی گریخته و به دربار محمدشاه گورکانی پناهنده گردیدند. نادر با اعزام فرستادگانی به دربار محمدشاه گورکانی خواستار استرداد فرماندهان و یاغیان افغان به دربار ایران گردید. نادرشاه سه بار به هند اخطار نمود که افسران افغان که شمار آنها تا ۸۰۰ نفر برآورده شده‌است را به ایران تحویل دهد.
اما پس از رسیدن فرستادگان نادر به دهلی و اعلام درخواست بازگرداندن پناهندگان افغان به ایران، محمدشاه با مشورت امیران و وزیرانش رأی به عدم تحویل پناهندگان داد و با فرستادهٔ نادر به تندی برخورد نموده و سرانجام او را به قتل رسانید و به این ترتیب زمینه و بهانه لازم را جهت لشکرکشی نادر به هندوستان فراهم شد. مشاوران او هرگز تصور نمی‌کردند که سربازان سپاه ایران بتوانند افغانستان را به صورت کامل فتح کرده و قصد حمله به دهلی کنند و از طرفی با وجود لشکریان پرشمار هندی و ذخایر مالی فراوان اطمینان داشتند که نادر به فکر حمله به هند نخواهد بود. اما با وجود همه این گمانه زنی‌ها، نادر با حدود ۱۰۰ هزار سرباز ورزیده به هند حمله‌ور شد و پس از چند نبرد خونین دهلی را اشغال کرد.
جزئیات جنگ
یکی از مهم‌ترین فتوحات نادر پیروزی بر سپاهیان هندی بود. امپراتوری گورکانی در سال ۱۷۰۷ م. امپراتوری بزرگ و قدرتمندی بود که از نظر ثروت و جمعیت رقیبی در منطقه نداشت. در سال ۱۷۱۹ م. با روی کار آمدن محمدشاه شمارش معکوس برای سقوط این امپراتوری آغاز شد.
در پی عدم تحویل افغان‌ها سپاهیان ایران از رود سند گذشتند و در نبرد کرنال هندوستان را شکست داده و دهلی پایتخت آن را تصرف کردند. سپس ۸۰۰ افغان را در بازار دهلی به دار آویختند. در این جنگ بیش از سی‌هزار نفر کشته شدند. به‌ناچار محمد شاه امان خواست؛ در پاسخ نادرشاه درقبال آن‌که کلید خزانه سلطنتی را بگیرد، عقب‌نشینی را پذیرفت. او سریر پادشاهی هند که برای شاه‌جهان ساخته بودند و معروف به تخت طاووس بود را به همراه جواهرات کوه نور، دریای نور و جواهراتی را بعداً در ساخت در کره جواهرنشان به کار برده شد را، به ایران آورد، ولی تاج شاهی را برسر محمد شاه باقی گذاشت و او را از سلطنت خلع نکرد. غنیمت جنگی که نادرشاه به واسطه پیروزی در این نبرد به دست آورد آن‌چنان بود که پس از بازگشت به ایران تا مدت ۳ سال دریافت مالیات را ملغی اعلام کرد.
نادر به رغم کمی سپاهیانش در مقابل لشکریان فیل سوار هندی توانست با به‌کارگیری تاکتیک‌های نوین جنگی لشکر انبوه هندوستان را در هم بکوبد. در نبرد کرنال نادرشاه توپخانه را در جلو سپاه قرار داده و تعدادی شتر مجهز به ظروف مملو از روغن مشتعل پشت توپخانه قرار داد. در طی شلیک توپ‌ها شترها رم کرده و با پیشروی به جلو، فیل‌های ارتش هند را وحشت زده می‌کنند. فیل‌های رمیده هم عقب‌نشینی می‌کنند و ارتش هند علاوه بر از دست دادن مقدار زیادی از قدرت نظامی با هجوم فیل‌ها پراکنده شد. سواران سنگین اسلحه ارتش نادر هم در این فرصت حمله کرده و ارتش هندوستان را در هم کوبیدند. بدینگونه نادر شاه افشار شاهنشاه ایران توانست با استفاده از تکنیک‌های کارآمد ارتش خود را به یک جنگ‌افزار رعب‌آور برای دشمن تبدیل کند.
یادداشت
- ↑ برابر با ۱۵ ذی‌القعده ۱۱۵۱ ه. ش، ۲۴ فوریه ۱۷۳۹ م.
پانویس
- ↑ Dupuy, R. Ernest and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, 4th Ed. , (HarperCollinsPublishers, 1993), 711.
- ↑ David Marshall Lang. Russia and the Armenians of Transcaucasia, 1797–1889: a documentary record Columbia University Press, 1957 (digitalised March 2009, originally from the University of Michigan) p. 142.
- ↑ Valeri Silogava, Kakha Shengelia. "History of Georgia: From the Ancient Times Through the "Rose Revolution" Caucasus University Publishing House, 2007 شابک ۹۷۸−۹۹۹۴۰۸۶۱۶۰ pp. 158, 278.
- ↑ Zahiruddin Malik (1973). A Mughal Statesman Of The Eighteenth Century. p. 101.
- ↑ Sarkar, J. , Nadir Shah in India, P.38 [۱].
- ↑ Floor, Wiilem(2009). The rise & fall of Nader Shah: Dutch East India Company Reports 1730–1747, Mage Publishers.
- ↑ Floor, Willem(1998). new facts on Nadir Shah's campaign in India in Iranian studies, pp. 198-219.
- ↑ Jaques, Tony (2006), "Karnal-1739-Nader Shah#Invasion of India", Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity through the Twenty-first Century, Westport, CT: Greenwood, p. 512
- ↑ Sarkar, J. , Nadir Shah in India, p. 38 [۲].
- ↑ Kaushik Roy, War, Culture and Society in Early Modern South Asia, 1740-1849, p. 32 "75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQuwUIMTAB#v=onepage&q&f=false.
- ↑ A Comprehensive History of India: 1712-1772, p. 69 "75,000"&dq=battle+of+karnal+"75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQ6AEIQDAE.
- ↑ Sinha N.K, Bannerjee A.C. , History of India, p. 458 "75,000"&dq=battle+of+karnal+"75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQ6AEIOTAD.
- ↑ Axworthy, Michael (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, p. 254. I. B. Tauris.
- ↑ Mohammad Kazem Marvi Yazdi, Rare views of the world" 3 vols. , Ed Amin Riahi, Tehran, Third Edition, 1374.
- ↑ "History of Nadir Shah's Wars" (Taarikhe Jahangoshaaye Naaderi), 1759, Mirza Mehdi Khan Esterabadi, (Court Historian).
- ↑ Kaushik Roy, War, Culture and Society in Early Modern South Asia, 1740-1849, p. 32 "75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQuwUIMTAB#v=onepage&q&f=false.
- ↑ Sarkar, J. , Nadir Shah in India, p. 51 [۳].
- ↑ Axworthy, Michael (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, p. 263. I. B. Tauris.
- ↑ Kaushik Roy, War, Culture and Society in Early Modern South Asia, 1740-1849, p. 32 "75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQuwUIMTAB#v=onepage&q&f=false.
- ↑ Sarkar, J. , Nadir Shah in India, p. 51 [۴].
- ↑ کتاب درسی تاریخ سال سوم راهنمایی ایران، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۷۹، شابک ۹۶۴۰۵۰۰۶۶۶
- ↑ ویکی‌پدیای انگلیسی
- ↑ Cust, Edward, Annals of the wars of the eighteenth century, (Gilbert & Rivington Printers:London, 1862), 228
- کتاب درسی تاریخ سال سوم راهنمایی ایران، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۷۹، شابک ۹۶۴۰۵۰۰۶۶۶
- «جنگ کرنال». وبگاه آفتاب. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۲ مرداد ۱۳۸۷.
منابع
- علت جنگ کارنال، مجله دریای پارس تیر 1392 [۵]
- جزئیات جنگ در وبگاه آفتاب
- تأثیر زبان فارسی بر زبان و ادبیات شبه قاره هند دکتر عجم سایت آفتاب [۶]
جستارهای وابسته
- جنگ‌های نادرشاه
- جنگ‌های ایران و گورکانیان هند
- تاریخ ایرانیان در شبه‌قاره هند
- سرایندگان ایرانی در شبه‌قاره هند
- زبان فارسی در هند
- زبان فارسی در کشمیر
- نقش پارسی بر احجار هند