هالوژن
هالوژن‌ها (به انگلیسی: Halogen) عناصری هستند که با ترکیب شدن با عنصرهای گروه اول تولید نمک می‌کنند؛ به همین خاطر به آن‌ها هالوژن می‌گویند. هالوژن (به معنای «نمک‌زا») واژه‌ای یونانی است که از ترکیب hal ( به معنای «نمک») و gen ( به معنای «تولید کردن») ساخته شده‌است. گروه هالوژن‌ها شامل عناصر گروه ۱۷ (گروه ۷ اصلی) جدول تناوبی است؛ یعنی: فلوئور (F)، کلر (Cl)، برم (Br)، ید (I) ،آستاتین (At) و تنسین (Ts).
هنگامی که هالوژن‌ها با فلزات واکنش می‌دهند، طیف وسیعی از نمک‌ها از جمله کلسیم فلوئورید، سدیم کلرید (نمک خوراکی)، نقره برمید و پتاسیم یدید را تولید می‌کنند. گروه هالوژن‌ها تنها گروه جدول تناوبی است که حاوی عناصری در سه حالت اصلی ماده (جامد، مایع و گاز) در دما و فشار استاندارد است. همه‌ی هالوژن‌ها با اتصال به هیدروژن، اسید می‌سازند. بیشتر هالوژن‌ها معمولاً از مواد معدنی یا نمک‌ها تولید می‌شوند. هالوژن‌های میانی (کلر، برم و ید) اغلب به عنوان ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شوند. هالوژن‌ها در حالت طبیعی خود مولکول‌های دواتمی هستند.
| گروه → | ۱۷ | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| دوره ↓ | |||||||||||||
| ۲ | 9 F | ||||||||||||
| ۳ | 17 Cl | ||||||||||||
| ۴ | 35 Br | ||||||||||||
| ۵ | 53 I | ||||||||||||
| ۶ | 85 At | ||||||||||||
| ۷ | 117 Ts | ||||||||||||
|
راهنما
| |||||||||||||
خواص تناوبی
همانند روند کلی موجود در جدول تناوبی، از بالا به پایین، عدد اتمی و جرم اتمی هالوژن‌ها زیاد می‌شود. هم‌چنین الکترونگاتیوی آن‌ها نیز کاهش می‌یابد.
| جرم اتمی | نقطه ذوب | نقطه جوش | الکترونگاتیویته | |
|---|---|---|---|---|
| فلوئور | ۱۹ | ۵۳/۵۳ | ۸۵/۰۳ | ۳/۹۸ |
| کلر | ۳۵/۵ | ۱۷۱/۶ | ۲۳۹/۱۱ | ۳/۱۶ |
| برم | ۸۰ | ۲۶۵/۸ | ۳۳۲/۰ | ۲/۹۶ |
| ید | ۱۲۷ | ۳۹۶/۸۵ | ۴۵۷/۴ | ۲/۶۶ |
| استاتین | ۲۱۰ | ۵۷۵ | ۶۱۰ | ۲/۲ |
خواص فیزیکی
در گروه هالوژن‌ها، از بالا به پایین، با افزایش شعاع اتمی، طول پیوند در مولکول هالوژن افزایش می‌یابد؛ این عامل و همین‌طور افزایش تعداد الکترون‌ها و نیز افزایش جرم مولکول، باعث افزایش نقطه ذوب و نقطه جوش می‌شود. در نتیجه فلوئور و کلر گاز هستند؛ اما برم مایع است و ید جامدی می‌باشد که به‌راحتی تصعید می‌گردد.
خواص شیمیایی
هالوژن‌ها می‌توانند با دریافت یک الکترون و تشکیل آنیون، به آرایش پایدار هشتایی گاز نجیب (اوکتت) برسند (الکترون‌خواهی آن‌ها منفی است)؛ به همین دلیل واکنش‌پذیری زیادی دارند که البته از بالا به پایین کاهش می‌یابد. همین عامل سبب شده عناصر گروه ۱۷ به شدت سمی باشند. خواص ضدعفونی‌کنندگی هالوژن‌ها نیز بر همین اساس است، یعنی مولکول هالوژن با اکسید کردن مولکول‌های دیواره سلولی باکتری‌ها، آن‌ها را می‌کشد. به همین دلیل در تصفیه آب خوردن و استخرها از کلر استفاده می‌گردد.
منابع
- ↑ "halogen | Elements, Examples, Properties, Uses, & Facts | Britannica". www.britannica.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-03-21.
- ↑ "Chemical properties of the halogens - Group 7 - the halogens - Edexcel - GCSE Combined Science Revision - Edexcel". BBC Bitesize (به انگلیسی). Retrieved 2022-03-21.
- ↑ Chemistry; Charles E. Mortimer; 6th Edition; Chapter6
- ↑ Chemistry; Charles E. Mortimer; 6th Edition; Chapter21
- ↑ Chemistry; Charles E. Mortimer; 6th Edition; Chapter7
ویکی‌انگلیسی