پدیدارشناسی روح
پدیدارشناسی روح یا پدیدارشناسی جان یا پدیدارشناسی ذهن یکی از مهم‌ترین آثار فلسفی هگل است.
| نویسنده(ها) | هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش |
|---|---|
| عنوان اصلی | Vorrede zur phanomenologie des Geistes |
| برگرداننده(ها) | باقر پرهام |
| کشور | تهران |
| زبان | آلمانی |
| موضوع(ها) | شناخت (فلسفه) |
| ناشر | ناشر فارسی: انتشارات آگاه |
تاریخ نشر | تاریخ نشر فارسی: ۱۳۸۷ |
| شمار صفحات | ۱۳۸ ص |
| شابک | شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۱۶-۰۹۴-۳ |
ارزش این کتاب در آن است که اولاً می‌توان آن را اولین کتاب هگلی هگل نامید که در آن وی به تمامی از چهارچوب اندیشه‌های پیشینیانش، به ویژه کانت و شلینگ، رهایی یافته و خود را به عنوان فیلسوفی صاحب سبک نشان می‌دهد. ثانیاً پدیدارشناسی روح واجد چنان نظام فلسفی عمیقی است که حتی اگر هگل، غیر از آن، هیچ کتاب دیگری نمی‌نوشت، این کتاب به تنهایی این قابلیت را داشت که هگل را به فیلسوفی بزرگ بدل سازد.
«پدیدارشناسیِ روح دانشِ پدیدارشونده را عرضه می‌کند و می‌بایست جایگزینِ تبیین‌های روان‌شناسانه یا همچنین مباحث انتزاعی‌تر درباره‌ی بنیان‌گذاریِ دانش شود. این اثر تمهید برای علم را از نظرگاهی موردِ ملاحظه قرار می‌دهد که به‌وسیله‌ی آنْ این تمهیدْ نوعی فلسفه‌ی تازه، جالبِ توجه و نخستین علمِ فلسفه است. این اثر قالب‌های مختلفِ روح را در مقام منزلگاه‌های یک راه دربرمی‌گیرد، راهی که از طریقِ آنْ این روح به دانشِ محض یا روحِ مطلق بدل می‌شود. از این رو، در بخش‌بندی‌های اصلیِ این علم، بخش‌هایی که دوباره به چندین بخش تقسیم می‌شوند، آگاهی، خودآگاهی، عقلِ مشاهده‌گر و کنش‌گر، خودِ روح، به‌منزله‌ی روحِ اخلاقی عرفی، فرهیخته و اخلاقی، و نهایتاً به‌منزله‌ی روحِ دینی در صورِ مختلف‌اش، موردِ ملاحظه قرار می‌گیرند. غنای نمودهای روح، غنایی که در نظرِ اول آشوبناک به نظر می‌رسد، در این اثر به قالبِ نظمی علمی درمی‌آید که این نمودها را بر حسبِ ضرورت‌شان نمایش می‌دهد. امورِ ناکامل خود را در این نظمِ علمی منحل می‌کنند و به امورِ والاتری برمی‌گذرند که حقیقتِ قریب‌شان‌اند. آن‌ها حقیقتِ فرجامین‌شان را ابتدا در دین و سپس در علم، به‌مثابه‌ی نتیجه‌ی کلِ این فرایند، می‌یابند».
برگرفته از آگهی پدیدارشناسیِ روح،
احتمالاً به قلمِ هگل، منتشرشده در روزنامه‌ی بامبرگ، ۲۸ ژوئن ۱۸۰۷.
[ترجمهٔ سیدمسعود حسینی و محمدمهدی اردبیلی، نشر نی، ۱۳۹۹]
بستر تاریخی
هگل آخرین بخش‌های این کتاب را در اکتبر ۱۸۰۶ نوشت، یعنی هنگامی که ناپلئون بناپارت در نبرد ینا–اورشتدت مشغول جنگ با نیروهای پروس بود. یک روز پیش از آغاز نبرد، ناپلئون وارد شهر ینا شد. ساعاتی بعد، هگل در نامه‌ای به دوستش فردریش امانوئل نیتامر نوشت:
امپراتور - این روح جهان - را در حال بیرون‌تاختن از شهر برای اکتشاف دیدم. به‌راستی احساس شگفت‌‌انگیزی است دیدن چنین فردی، که خلاصه‌شده در اینجا در یک لحظه، سوار بر یک اسب، به آن‌سوی جهان دست می‌یازد و بر آن چیره می‌شود... این مرد فوق‌العاده، که ستایش‌نکردنش غیرممکن است.
در سال ۲۰۰۰، تری پینکارد اشاره کرد که این جملات هگل به نیتامر «بسیار قابل‌توجه است چراکه هگل در آن مقطع، بخش اساسی پدیدارشناسی را نوشته بود که در آن اشاره می‌کند انقلاب اکنون رسما به دست سرزمینی دیگر (آلمان) رسیده است که آنچه را انقلاب تنها تا حدی در مقام عمل به دست آورده بود، "در مقام نظر" تکمیل خواهد کرد».
ترجمه به زبان فارسی
از کتاب پدیدارشناسی روح تاکنون چندین ترجمه به زبان فارسی در ایران به چاپ رسیده است:
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، ف‍ن‍وم‍ن‍ول‍وژی روح: پدیدارشناسی ذهن، ترجمۀ زی‍ب‍ا ج‍ب‍ل‍ی، تهران: ش‍ف‍ی‍ع‍ی، ۱۳۸۲.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، پدیدارشناسی جان، ترجمه باقر پرهام، تهران: کندوکاو، ۱۳۹۳.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، دانش پدیدارشناسی روح، ترجمه ابراهیم ملک‌اسماعیلی، تهران: نگاه، ۱۳۹۵.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، پدیدارشناسی روح ترجمهٔ سیدمسعود حسینی و محمدمهدی اردبیلی، تهران: نی، ۱۳۹۹.
همچنین چندین ترجمه نیز از خلاصه و یا بخش‌های مختلفی مانند پیشگفتار یا فصل‌های مختلف ان به زبان فارسی انجام شده‌است.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، خ‍دای‍گ‍ان و بنده، با ت‍ف‍س‍ی‍ر ال‍ک‍س‍ان‍در ک‍وژو، ترجمه و پیشگفتار ح‍م‍ی‍د ع‍ن‍ای‍ت، تهران: خ‍وارزم‍ی، ۱۳۵۲؛ س‍وئ‍د: ک‍ان‍ون کتاب ایران، ۱۹۸۵ م= ۱۳۶۴.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، م‍ق‍دم‍ه‌ای بر پدیدارشناسی روح، ترجمۀ محمود عبادیان، اروم‍ی‍ه: انتشارات ان‍زل‍ی، ۱۳۶۷.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، پیشگفتار پدیدارشناسی جان، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: آگاه، ۱۳۸۷.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، مقدمه‌های هگل بر پدیدارشناسی روح و زیباشناسی، ترجمۀ محمود عبادیان، تهران: نشر علم، ۱۳۸۷.
- وال، ژان آن‍دره، ناخشنودی آگاهی در فلسفه‌ی هگل، به همراه فصل ارباب و بنده، ترجمه‌ی باقر پرهام، تهران: آگاه، ۱۳۸۷.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، پدیدارشناسی روح هگل، مقدمه‌نویس چ مان فیندلی، آلکساندرکوژو، ترجمۀ بهمن اصلاح‌پذیر، تهران: روزآمد، ۱۳۹۳.
- هگل، گئورگ ویلهلم ف‍ری‍دری‍ش، پدیدارشناسی روح، ترجمۀ بهرام عباسی، تهران: لوح فکر، ۱۳۹۵.
آثاری نیز دربارۀ این کتاب به فارسی نوشته شده و یا ترجمه شده است.
- م‍ج‍ت‍ه‍دی، ک‍ری‍م، پدیدارشناسی روح ب‍رح‍س‍ب نظر هگل: بر اس‍اس کتاب «ت‍ک‍وی‍ن و س‍اخ‍ت‍ار پدیدارشناسی روح هگل» اثر ژان ه‍ی‍پ‍ول‍ی‍ت، اق‍ت‍ب‍اس و ت‍ال‍ی‍ف از ک‍ری‍م م‍ج‍ت‍ه‍دی، تهران: ش‍رک‍ت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۱.
- ج‍ه‍ان‍ب‍گ‍ل‍و، رام‍ی‍ن، تاملات هگلی: درسهایی درباره پدیدارشناسی ذهن هگل، تهران: نشر نی، ۱۳۸۲.
- اردبیلی، محمدمهدی، آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح هگل، تهران: روزبهان، ۱۳۹۰.
- اس‍ت‍رن، راب‍رت، هگل و پدیدارشناسی روح، ترجمه محمدمهدی اردبیلی و سیدمحمدجواد سیدی، تهران: ققنوس، ۱۳۹۳.
- شاهین‌فر، فاطمه، خودآگاهی در اندیشه هگل، اصفهان: نشر دارخوین، ۱۳۹۳.
- اردبیلی، محمدمهدی، هگل: از متافیزیک به پدیدارشناسی (شرح متافیزیک ینا و بررسی نسبت آن با پدیدارشناسی روح هگل)، تهران: نشر علمی، ۱۳۹۴.
- ف‍ق‍ه‍ی، محمدمهدی، درآمدی بر بسط روح مطلق در پدیدارشناسی هگل، تهران: موسسه فرهنگی دین پژوهی بشرا، ۱۳۹۵.
- ای‍ن‍وود، م‍ای‍ک‍ل، گئورگ ویلهلم فردریش هگل: پدیدارشناسی روح، ترجمۀ محمدهادی حاجی‌بیگلو، تهران: زندگی روزانه، ۱۳۹۷.
همچنین در سال ۱۳۸۹ جواد طباطبایی درس‌گفتاری ۱۶ جلسه‌ای پیرامون پدیدارشناسی روح برگزار کرد.
منابع
- ↑ * چرا می‌گوییم «پدیدارشناسی جان» و نه «پدیدارشناسی روح»؟
- ↑ تاملات هگلی: درسهایی درباره پدیدارشناسی ذهن هگل
- ↑ «آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح هگل، محمدمهدی اردبیلی، تهران: نشر روزبهان، ۱۳۹۰». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۲.
- ↑ «Hegel, A Biography - By Terry Pinkard».
- ↑ «بحثی دربارهٔ روح و جایگاه آن در کاخ فلسفی هگل». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۳.