پریش
پریش (به انگلیسی: Derangement) در ترکیبیات یک جایگشت است، بطوریکه هیچکدام از عناصر در مکان اصلی خود نباشند. در حقیقت یک رابطهٔ
مشکل شمارش پریشها اولین بار در سال ۱۷۰۸ توسط پیره ریموند بررسی شد، البته نیکلاس برنولی نیز همزمان برروی این موضوع کار میکرد.
مثالها
فرض کنید یک استاد از ۴ دانشجو، ۴ امتحان گرفته و اکنون از آنها میخواهد که آزمونهای یکدیگر را تصحیح کنند. میدانیم که هیچ دانشآموزی نباید برگهٔ خودش را تصحیح کند. در اینصورت، استاد چند راه ممکن برای پخش برگهها دارد، بطوریکه هیچ دانشآموزی برگهٔ خودش را نگیرد؟
اگر دانشجوها را بهترتیب با C, B، A و D نمایش دهیم، جایگشتهای مطلوب بصورت زیر خواهد بود:
BADC, BCDA, BDAC ,CADB, CDAB, CDBA ,DABC, DCAB, DCBA
یعنی از میان ۲۴ جایگشت (!۴) ممکن، تنها ۹ پریش وجود دارد که در آنها هیچ دانشجویی برگهٔ خودش را نمیگیرد.
محاسبهٔ تعداد پریشها
برای محاسبهٔ تعداد پریشها، اصل متمم را به کار میبریم. نخست تعداد کل جایگشتهای
و اکنون میبینیم جایگشتهایی که دو تا از آنها در جای خودشان هستند دو بار کم شدهاند. پس طبق اصل شمول و عدم شمول، یک بار دیگر آنها را جمع میکنیم که تعداد آنها برابر است با
و میتوان به همین ترتیب ادامه داد. پس تعداد کل پریشها برابر است با
یا بهعبارتی
محاسبهٔ تعداد پریشها وقتی به سمت میل میکند
وقتی
به سمت
منابع
- de Montmort, P. R. (1708). Essay d'analyse sur les jeux de hazard. Paris: Jacque Quillau. Seconde Edition, Revue & augmentée de plusieurs Lettres. Paris: Jacque Quillau. 1713.
- ^ Hassani, M. "Derangements and Applications." J. Integer Seq. 6, No. 03.1.2, 1-8, 2003 بایگانیشده در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine