پشمک

تاریخچه استفاده از این شیرینی در ایران به طور دقیق مشخص نیست اما در اشعار بُسحق اَطعمه شیرازی شاعر قرن نهم هجری به پشمک اشاره شده است که مشخص می شود از حدود ششصد سال پیش این شیرینی در میان خوراکی های ایرانی بوده است.:

مشهور ترین نوع پشمک جهان توسط ویلیام موریسون و جان واتون آمریکایی ابداع شد و برای نخستین بار پشمک و ماشین ساخت آن را در سال ۱۸۹۷ میلادی اختراع کردند. آن دو این اختراع خود را نخستین بار در نمایشگاه جهانی سال ۱۹۰۴میلادی رونمایی کردند که بسیار مورد استقبال تماشاگران این نمایشگاه قرار گرفت. پس از آن نمایشگاه این خوراکی جدید در فرهنگ‌های گوناگون با نام‌های متفاوتی شناخته شد که یا برگرفته از شکل آن بود یا از روش ساخت آن. امروزه این خوراکی با نام‌های متفاوتی مانند آبنبات پنبه‌ای (انگلیسی آمریکایی: Cotton candy)، آبنبات ابریشمی (انگلیسی بریتانیایی: Candy floss)، چرخ‌شکر (هلندی: Suikerspin)، پشمک (فارسی: پشم + ک) در زبان‌های گوناگون شناخته می‌شود. تولید پشمک به صورتی که امروزه شناخته می‌شود توسط ماشینی با قطعات مکانیکی و چرخان صورت می‌گیرد که توسط ژوزف لزکو، دندانپزشکی اهل نیواورلئان لوئیزیانا در سال ۱۹۲۱ میلادی اختراع شده‌است. پس از سال ۱۹۷۰ میلادی پشمک به صورت صنعتی تولید و بسته‌بندی شد. در ایالات متحده آمریکا روز ۷ دسامبر هر سال روز ملی پشمک (انگلیسی: National Cotton Candy Day) نام گذاری شده‌است. در ایران نیز پس از جنگ جهانی دوم پشمک آمریکایی وارد ایران شد و در شهر بروجرد برای اولین بار تهیه شد که به ان پشمینه گفته میشد.اکنون نیز چندین کارگاه پشمک و ارده در شهر بروجرد فعال است.

گاهی پشمک‌ها فقط از شکر تولید می‌شوند. طعم این گونه از پشمک با طعم شکری که از آن ساخته شده فرق چندانی ندارد. پشمک‌هایی که برای مصرفِ بلافاصله پس از تولید ساخته می‌شوند بیشتر از این گونه‌اند. در گونه دیگر تولید پشمک، به شکری که پشمک از آن تولید می‌شود ماده یا مواد دیگری (مانند کاکائو، قهوه، زعفران، هل، رنگ‌های خوراکی) اضافه می کنند، از دیگر انواع پشمک می توان به پشمک های پرتقالی، وانیلی، توت فرنگی اشاره کرد.

پشمک آمریکایی

برای تولید پشمک به این روش از دستگاه پشمک ساز استفاده می‌شود. در این دستگاه‌ها دو ظرف کاسه‌ای شکل وجود دارد، یکی بزرگ‌تر است که بدنه دستگاه را تشکیل می‌دهد و دیگری کوچک‌تر است و در میان ظرف بزرگتر قرار می‌گیرد. ظرف کوچک‌تر به شکل کاسه‌ای با لبه برگردانده شده (به منظور جلوگیری از خروج مواد اولیه) است. بر روی بدنه این ظرف تعداد زیادی سوراخ‌های ریز قرار دارد. این ظرف با سرعت زیاد به دور محوری که از مرکز مقطع دایره‌ای آن می‌گذرد، می‌چرخد. بر اثر این چرخش به همه محتویات درون این ظرف، نیروی گریز از مرکز وارد می‌شود. در زیر ظرف کوچک‌تر یک المنت گرمایی وجود دارد. با گرم‌تر شدن ذرات شکر، این ذرات از حالت جامد به جالت مایع تغییر فاز می‌دهند. چون نیروی گریز از مرکز به همه محتویات ظرف کوچک‌تر وارد می‌شود؛ بلافاصله پس از مایع شدن شکر (و حل شدن افزوده‌های احتمالی دیگر در آن)، این مایع از راه سوراخ‌های ریز روی بدنه این ظرف به بیرون پرتاب می‌شود. به علت ویژگی‌های فیزیکی شکر مذاب، این مایع به سرعت سرد می‌شود و ردی که بر جای می‌گذارد همان الیاف پشمک است. این الیاف بین ظرف بزرگ‌تر و ظرف کوچک‌تر قرار می‌گیرند. معمولاً در این روش یک تکه چوب را خیس می‌کنند و در فضای بین دو ظرف قرار می‌دهند. اولین الیافی که به این سطح خیس برخورد می‌کنند در آب روی آن حل می‌شوند و به تکه چوب می‌چسبند. با چرخاندن تکه چوب، الیاف دیگری که تولید می‌شوند روی الیاف پیشین قرار می‌گیرند.

در اولین مرحله برای طرز تهیه پشمک باید شکر را بپزید(به شیره تبدیل کنید). صبر کنید تا شکر قوام بیاید. برای پختن شکر را با آب ترکیب کنید و بجوشانید تا غلیظ شود.(یا شکر را با گرمای ملایم (100 درجه سانتیگراد) گرم کنید تا آب شود)

در مرحله بعدی باید یک سینی را چرب کنید. سپس شکر قوام آمده را در آن ریخته روی شعله بگذارید تا کمی گرم شود.

سپس مایع را به صورت کلاف در آورده بگذارید از هر طرف چند نفر آن را بکشند تا دراز شود.

شما باید آن را روی هم برگردانید و دوباره آن را بکشید تا کاملاً سفت شود.

در قسمت بعدی آن وقت آرد سفید را در روغن داغ چرخی داده آن را کف سینی ریخته و سینی را حرارت دهید.

همچنین در مرحله بعدی مایع به دست آمده را چند نفری با دست های روغنی بچرخانید تا به حالت پشمک در آید.

اکنون پشمکتان آماده است. میتوانید خودتان یا حتی همان هایتان از آن استفاده کنید.

بعد از خوردن آن دندان هایتان را مسواک بزنید. شما از زعفران، کاکائو یا حتی رنگ های خوراکی برای رنگی کردن آن میتوانید استفاده کنید.

مراحل پخت سختی خودش را دارد اگر از جمله افرادی هستید که زود ناامید میشوید دست به این کار نزنید

• پشمک ایرانی (یزدی)

• ساخت پشمک

• دستگاه ساخت پشمک

• مردی در حال فروش پشمک

• دختری در حال خوردن پشمک

• کیوسک پشمک فروشی در ژاپن

• فروشگاه پشمکی در هند

• چرخنده ظرف ساخت پشمک

• ابواسحق حلاج اطعمه شیرازی، مولانا جمال الدین (۱۳۸۲)، کلیات بسحق اطعمه شیرازی ،تصحیح منصـور رسـتگار فسـایی، تهران: میراث مکتوب.