پینیین
پینیین یا هانیو پینیین (به چینی ساده‌شده: 汉语拼音)، (به چینی سنتی: 漢語拼音)، (به پین‌یینی: Hànyǔ Pīnyīn) رایج‌ترین شیوهٔ لاتین‌نویسی زبان چینی ماندارین است.
در شیوهٔ پینیین، حروف لاتین را برای نمایش صداها در زبان چینی به کار می‌برند، اما نحوهٔ تناظر این حروف با صداها چندان شبیه به لاتین‌نویسی رایج برای زبان‌های دیگر نیست. برای نمونه، q و zh هر دو نزدیک به «چ» تلفظ می‌شود (گرچه تلفظ دقیق آن دو یکی نیست) و x نزدیک به «ش» تلفظ می‌شود.
این شیوه در سال ۱۹۵۸ مورد تأیید قرار گرفته و در سال ۱۹۷۹ مورد قبول دولت جمهوری خلق چین قرار گرفت و جانشین سیستم‌های قدیمی‌تر شد.
از آنجا که هانیو پینیین توسط دولت سنگاپور نیز مورد قبول واقع شد، کتابخانه کنگره، انجمن کتابخانه‌های آمریکا و بسیاری مؤسسات دیگر این سیستم را به‌عنوان سیستم نوشتار زبان چینی ماندارین برگزیدند. در سال ۱۹۷۹ سازمان جهانی استاندارد (ISO) این سیستم را به‌عنوان استاندارد لاتین‌نویسی چینی تحت شماره استاندارد ISO-7098:1991 قبول نمود. هم‌اکنون پینیین به‌عنوان وسیله‌ای مناسب برای ورود متون چینی در کامپیوترها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با ورود متون به کامپیوتر با این سیستم نرم‌افزارهای ویرایش‌گر قادر به تبدیل آن به متون چینی ساده‌شده هستند.
| آوا | ɑ | ɔ | ɤ | aɪ | eɪ | ɑʊ | ɤʊ | an | ən | ɑŋ | ɤŋ | ɑɻ | ʊŋ | i | iɛ | iɤʊ | iɛn | ɪn | ɪŋ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| پینیین | a | o | e | ai | ei | ao | ou | an | en | ang | eng | er | ong | yi | ye | you | yan | yin | ying |
| تنغينغ بينيين | a | o | e | ai | ei | ao | ou | an | en | ang | eng | er | ong | yi | ye | you | yan | yin | ying |
| وید جایلز | a | o | o/ê | ai | ei | ao | ou | an | ên | ang | êng | êrh | ung | i | yeh | yu | yen | yin | ying |
| بوپوموفو | ㄚ | ㄛ | ㄜ | ㄞ | ㄟ | ㄠ | ㄡ | ㄢ | ㄣ | ㄤ | ㄥ | ㄦ | ㄨㄥ | ㄧ | ㄧㄝ | ㄧㄡ | ㄧㄢ | ㄧㄣ | ㄧㄥ |
| مثال | 阿 | 哦 | 俄 | 艾 | 黑 | 凹 | 偶 | 安 | 恩 | 昂 | 冷 | 二 | 中 | 一 | 也 | 又 | 言 | 音 | 英 |
| آوا | u | uɔ | ueɪ | uaɪ | uan | uən | uʊn | uɤŋ | uʊŋ | y | yɛ | yɛn | yn | iʊŋ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| پینیین | wu | wo | wei | wai | wan | wen | weng | yu | yue | yuan | yun | yong | ||
| تنغينغ بينيين | wu | wo | wei | wai | wan | wun | wong | yu | yue | yuan | yun | yong | ||
| وید جایلز | wu | wo | wei | wai | wan | wên | wêng | yü | yüeh | yüan | yün | yung | ||
| بوپوموفو | ㄨ | ㄨㄛ | ㄨㄟ | ㄨㄞ | ㄨㄢ | ㄨㄣ | ㄨㄥ | ㄩ | ㄩㄝ | ㄩㄢ | ㄩㄣ | ㄩㄥ | ||
| مثال | 五 | 我 | 位 | 外 | 完 | 文 | 翁 | 玉 | 月 | 元 | 云 | 用 | ||
| آوا | p | pʰ | m | fəŋ | fʊŋ | tiou | tuei | tʰ | ny | ly | kəɻ | kʰ | xə |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| پینیین | b | p | m | feng | diu | dui | t | nü | lü | ger | k | he | |
| تنغينغ بينيين | b | p | m | fong | diou | duei | t | nyu | lyu | ger | k | he | |
| وید جایلز | p | p' | m | fêng | tiu | tui | t' | nü | lü | kêrh | k' | ho | |
| بوپوموفو | ㄅ | ㄆ | ㄇ | ㄈㄥ | ㄉㄧㄡ | ㄉㄨㄟ | ㄊ | ㄋㄩ | ㄌㄩ | ㄍㄜㄦ | ㄎ | ㄏㄜ | |
| مثال | 玻 | 婆 | 末 | 封 | 丟 | 兌 | 特 | 女 | 旅 | 歌儿 | 可 | 何 | |
| آوا | tɕiɛn | tɕyʊŋ | tɕʰɪn | ɕyɛn | ʈʂə | ʈʂɚ | ʈʂʰə | ʈʂʰɚ | ʂə | ʂɚ | ʐə | ʐɚ | tsə | tsuɔ | tsɨ | tsʰə | tsʰɨ | sə | sɨ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| پینیین | jian | jiong | qin | xuan | zhe | zhi | che | chi | she | shi | re | ri | ze | zuo | zi | ce | ci | se | si |
| تنغينغ بينيين | jian | jyong | cin | syuan | jhe | jhih | che | chih | she | shih | re | rih | ze | zuo | zih | ce | cih | se | sih |
| وید جایلز | chien | chiung | ch'in | hsüan | chê | chih | ch'ê | ch'ih | shê | shih | jê | jih | tsê | tso | tzŭ | ts'ê | tz'ŭ | sê | szŭ |
| بوپوموفو | ㄐㄧㄢ | ㄐㄩㄥ | ㄑㄧㄣ | ㄒㄩㄢ | ㄓㄜ | ㄓ | ㄔㄜ | ㄔ | ㄕㄜ | ㄕ | ㄖㄜ | ㄖ | ㄗㄜ | ㄗㄨㄛ | ㄗ | ㄘㄜ | ㄘ | ㄙㄜ | ㄙ |
| مثال | 件 | 窘 | 秦 | 宣 | 哲 | 之 | 扯 | 赤 | 社 | 是 | 惹 | 日 | 仄 | 左 | 字 | 策 | 次 | 色 | 斯 |
| آوا | ma˥˥ | ma˧˥ | ma˨˩˦ | ma˥˩ | ma |
|---|---|---|---|---|---|
| پینیین | mā | má | mǎ | mà | ma |
| تنغينغ بينيين | ma | má | mǎ | mà | må |
| وید جایلز | ma | ma | ma | ma | ma |
| بوپوموفو | ㄇㄚ | ㄇㄚˊ | ㄇㄚˇ | ㄇㄚˋ | ㄇㄚ・ |
| مثال: سنتی\ساده. | 媽/妈 | 麻/麻 | 馬/马 | 罵/骂 | 嗎/吗 |
حروف
همخوان‌ها
| لبی | لثوی | برگشته | لثوی‌کامی | نرم‌کامی | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| خیشومی | m [m] | n [n] | ||||
| انسدادی | غیرتنفسی | b [p] | d [t] | g [k] | ||
| تنفسی | p [pʰ] | t [tʰ] | k [kʰ] | |||
| انسایشی | غیرتنفسی | z [ts] | zh [ʈʂ] | j [tɕ] | ||
| تنفسی | c [tsʰ] | ch [ʈʂʰ] | q [tɕʰ] | |||
| سایشی | f [f] | s [s] | sh [ʂ] | x [ɕ] | h [x] | |
| روان | l [l] | r [ɻ~ʐ] | ||||
| نیم‌واکه | y [j]/[ɥ] و w [w] | |||||
y قبل از u به‌شکل [ɥ] تلفظ می‌شود.
حروف w و y در جدول همخوان‌های اصلی پینیین وجود ندارند.
واکه‌ها
منابع
- Yin Binyong 尹斌庸 and Mary Felley (1990). Chinese Romanization. Pronunciation and Orthography (Hanyu pinyin he zhengcifa 汉语拼音和正词法). Beijing: Sinolingua. ISBN 7-80052-148-6 / ISBN 0-8351-1930-0.
جستارهای وابسته
- نویسه‌گردانی پینیین به فارسی