کیسان
این نوشتار دربارهٔ تعیین مصداقِ تاریخی کیسان است. برای فردی که با این نام جزو یاران مختار ثقفی بود، کیسان ابوعمره را ببینید.
کَیسان از ماده کیس و به معنای باهوش و با کیاست است. در تاریخ نام کَیسان برای افراد مختلفی نقل شده است:
- غلام علی(ع) که در جنگ صفین (سال ۳۷ قمری) به شهادت رسید.
- لقب یا نام مختار بن ابی‌عبید ثقفی که فرقه کیسانیه به او منسوب است. به روایتی حضرت علی (ع)، مختار را کیسان نامید. پدرش او را پس از تولد نزد حضرت علی(ع) برد. آن حضرت دست بر سرش کشید و فرمود: کَیس (یعنی زیرک) و از همان زمان او کیسان نام گرفت. برخی هم گفته‌اند محمد بن حنفیه هنگامی که مختار را برای خونخواهی امام حسین(ع) به عراق فرستاد او را به دلیل هوشیاری و فراستش کیسان نامید.
- کیسان لقب یکی از یاران مختار، با کنیه ابوعمره است.
- برخی از منابع، کیسان را لقب ابوعمره سائب بن مالک اسعدی (درگذشته ۶۷ق.) دانسته‌اند.
- برخی احتمال داده‌اند که شخصیت کیسان، مثل عبدالله بن سبا مجهول و ساختگی است.
گفته شده چون کیسان‌های غیر از مختار، شهرت چندانی نداشته‌اند، کیسانیه که نام خود را از او گرفتند، بر این اعتقاد شدند که کیسان لقب مختار است.
پانویس
- ↑ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵، ج۲، ص۳۸۶.
- ↑ نگاه کنید به: نصر بن مزاحم، وقعة صِفّین، ص۲۴۹؛ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۱۹.
- ↑ اخبارالدولة العباسیة، ص۱۶۵؛ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۲۷۶؛ مقدسی، البدء والتاریخ، ج۵، ص۱۳۱
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۲۷۷
- ↑ مفید، الفصول المختارة، ص۲۹۶؛ ابن نما حلی، ذوب النضار فی شرح الثار، ص۶۱
- ↑ نوبختی، فرق الشیعة، ص۲۳؛ کشّی، رجال، ص۱۲۸؛ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۲۷۷؛ کشی، رجال، ص۱۲۸
- ↑ صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۳۷
- ↑
- ↑ پلّا، تعلیقات، ج۷، ص۶۱۰
منابع
- ابن مزاحم، نصر، وقعة صِفّین، قاهره، چاپ عبدالسلام محمد هارون، ۱۳۸۲ق.
- ابن نماحلی، جعفر بن محمد، ذوب النضار فی شرح الثار، قم، چاپ فارس حسون کریم، ۱۴۱۶ق.
- اخبارالدولةالعباسیة، بیروت، چاپ عبدالعزیز دوری و عبدالجبار مطلبی، ۱۳۹۱ق.
- پلا، شارل، تعلیقات.
- سیدعلوی، سیدابراهیم، «کیسانیه، افسانه یا حقیقت؟! (۱)»، فصلنامه کلام اسلامی، پاییز ۱۳۷۵، شماره ۱۹.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت.
- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- کَشّی، محمد بن عمر، اختیار معرفةالرجال المعروف برجال الکشی (برگزیدۀ محمد بن حسن طوسی)، مشهد، چاپ حسن مصطفوی، ۱۳۴۸ش.
- مسعودی، مروج الذهب، بیروت.
- مفید، محمد بن نعمان، الفصول المختارة، قم، چاپ علی میرشریفی، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
- مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء والتاریخ، پاریس، چاپ کلمان هوار، ۱۸۹۹ـ ۱۹۱۹م.
- نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، تهران، چاپ محمدجواد مشکور، ۱۳۶۱ش.
رده: