خلاصة الایجاز فی المتعة (کتاب)
|
| |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محقق کرکی یا شهید اول |
| موضوع | ازدواج موقت از دیدگاه شیعه |
| سبک | روایی ـ استدلالی |
| زبان | عربی |
| تعداد صفحات | مقدمه(۱۷ص)،متن(۴۲ص)،اضافات(۳۸) |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | کنگره جهانی هزاره شیخ مفید |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۴۱۳ق |
خلاصة الایجاز فی المُتْعة کتابی درباره ازدواج موقت، خلاصه کتاب الایجاز فی المتعه نوشته شیخ مفید، متکلم و فقیه امامی، که شامل مشروعیت، فضیلت، احکام ازدواج موقت و چند حکم متفرقه درباره آن می‌باشد. این کتاب به دو عالم شیعی، محقق کرکی و شهید اول نسبت داده شده است. در این اثر به عقل، آیات قرآن، سنت پیامبر، روایات و اجماع استدلال شده است.
نویسنده
در ابتدای خلاصةالایجاز آمده که این کتاب، خلاصه کتاب الایجاز فی المتعه شیخ مفید است. شیخ مفید (۳۳۶ق یا ۳۳۸ـ۴۱۳ق) در المسائل الصاغانیة آورده که چند کتاب درباره متعه نوشته است. نجاشی، شاگرد شیخ مفید گزارش داده که او سه کتاب در موضوع متعه یا ازدواج موقت نوشته است: ۱.کتابی در رد کتاب متعه علی ابی‌عبدالله بصری، ۲.الموجز فی المتعه ۳.مختصر المتعه.
در منابع، دو تن به‌عنوان نویسنده خلاصةالایجاز نام برده شده است:
- شهید اول: عبدالله بن عیسی افندی کتاب‌شناس، در کتاب ریاض العلماء به نقل از نوه محقق کرکی، آن‌را به شهید اول نسبت داده است.
- محقق کرکی: در نسخه خطی این کتاب در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و نسخه نوشته شده در قرن ۱۱ ق، نویسنده آن، محقق کرکی ثبت گردیده است.
محتوا
کتاب خلاصة الایجاز در سه باب و یک بخش پایانی مرتب شده است:
- مشروعیت ازدواج موقت: مؤلف در این بخش، از عقل، قرآن، سنت، اجماع و اثر (روایت) بر حلال بودن متعه و نسخ نشدن آن توسط پیامبر(ص) و مشروع نبودن نسخ آن توسط عمر بن خطاب دلیل آورده است.
- فضیلت ازدواج موقت: در این باب، با نقل ۱۲ حدیث، بر مستحب بودن ازدواج موقت و پاداش اخروی آن تاکید شده است.
- چگونگی و احکام آن: نویسنده در مقدمه این باب، گفته که نه تنها سخن شیخ مفید را مختصر نکرده، بلکه آن را شرح و افزوده است. ابتدا درباره اجزاء ازدواج موقت، شامل عقد (ایجاب و قبول)، عاقدان، مَهر و اجَل (مدت) سخن گفته شده سپس احکام دیگر آن آورده شده است.
- مطالب متفرقه مانند کراهت تکرار زیاد ازدواج موقت و غافل شدن از ازدواج دایمی.
در انتهای کتاب چاپ شده توسط کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اضافه بر فهرست آیات و منابع، رسالة المتعة شیخ مفید نیز اضافه شده است. شیخ مفید عقل و قرآن و روایات و اجماع را ادله مباح بودن ازدواج موقت دانسته و در تببین دلیل عقلی گفته که چون این کار خالی از نشانه‌های مفسده وضرراست در نتیجه مباح است همان‌گونه که سید مرتضی گفته که هر منفعتی که دارای ضرر دنیوی و اخروی نباشد عقل آن را مباح می‌داند و ازدواج موقت این‌گونه است.
نسخه‌های خطی و چاپی
خلاصة الایجاز به همراه دیگر آثار شیخ مفید، توسط کنگره جهانی هزاره شیخ مفید در قم، سال ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش چاپ شد.
برخی از نسخه‌های خطی کتاب چنین است:
- نسخه موجود در کتابخانه حرم امام رضا(ع) که در ۹۶۶ق نوشته شده است و باب اول را ندارد.
- نسخه در کتابخانه مرعشی نجفی، نوشته شده در ۱۰۹۷ق.
- نسخه کتابخانه و موزه ملی ملک نوشته شده در قرن ۱۱ق.
- نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران که در قرن ۱۱ق نگارش یافته است.
- نسخه واقع در کتابخانه واتیکان.
پانویس
- ↑ محقق کَرکَی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۸.
- ↑ شیخ مفید، المسائل الصاغانیه، ۱۴۱۳ق، ص۲۳۷.
- ↑ نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص ۳۹۹.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۸.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، مقدمه محقق، ص۱۱ و ۱۲.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۸.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۹-۳۹.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۹-۳۹.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۴۰-۴۴.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۴۵-۵۶.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۴۵-۵۶.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۵۷-۵۹.
- ↑ خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۸۱ـ۹۵.
- ↑ شیخ مفید، خلاصة الايجاز في المتعة،۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۲.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق.
- ↑ محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، مقدمه محقق، ص۱۱ و ۱۲.
منبع
- افندی، عبدالله بن عیسی، ، تحقیق: سیداحمد حسینی، قم، چاپخانه خیام، ۱۴۰۱ق.
- امینی، عبدالحسین، شهیدان راه فضیلت، تهران، روزبه، ۱۳۶۳ش.
- شیخ مفید، محمد بن نعمان، ، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- محقق کرکی، علی بن حسین بن عبدالعالی، ، تحقیق: علی‌اکبر زمانی‌نژاد، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش.
- نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعة، تحقیق: سیدموسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ق.