وقوف در مشعر

بخشی از احکام عملی و فقهی
فروع دین
نماز
نماز واجب • نمازهای یومیه • نماز مستحبی • نماز جمعه • نماز عید • نماز جماعت • نماز آیات • نماز میت • ارکان نماز • واجبات نماز
دیگر عبادت‌ها
روزه • خمس • زکات • حج • جهاد امر به معروف و نهی از منکر • تولی • تبری
احکام طهارت
وضو • غسل • تیمم نجاسات • مطهرات
احکام مدنی
وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث
احکام خانواده
ازدواج • ازدواج موقت • تعدد زوجات • نشوز • محارم • طلاق • مهریه • شیردادن • آمیزش • استمتاع • صیغه ازدواج • ام ولد • ظهار • لعان • ایلاء • خلع و مبارات
احکام قضائی
قضاوت • دیات • حدود • قصاص • تعزیرات
احکام اقتصادی
عقود: (تجارت • مضاربه • اجاره) • محرمات (رشوه • ربا • احتکار • مکاسب محرمه) • احکام وابسته (مجهول المالک، وجوهات شرعی • کفاره • جزیه)
احکام دیگر
حجاب • صدقه • نذر • تقلید • خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها • وقف • قسم • فسخ • ابراء • اقاله • وقف
جستارهای وابسته
بلوغ • فقه • احکام شرعی • توضیح المسائل • واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروه • نیت • قصد قربت • مسائل مستحدثه

وُقوف در مَشْعَر به معنای اقامت کردن و ماندن در مشعر، سومین عمل واجب حج است که در بین الطلوعین عید قربان در سرزمین مشعرالحرام انجام می‌شود. ماندن حداقلی در مشعر از ارکان حج به حساب می‌آید.

مشعر

مَشْعَر یا مَشْعَرُالحرام که به مُزْدَلِفِه نیز شهرت دارد درّه‌ای است كم وسعت كه بین عرفات و منا واقع شده و طول آن تقریباً چهار كیلومتر است. این سرزمین در محدوده حرم مکه قرار دارد. بیشتر حجاج برای رمی جمرات از این مکان سنگ‌ریزه جمع می‌کنند.

وقوف

وقوف به معنای توقف و ماندن است. در حج دو وقوف رکنی وجود دارد: وقوف در عرفات و وقوف در مشعر. وقوف و بیتوته در منا نیز از جمله واجبات غیر رُکنی حج است و در عمره هیچکدام از این وقوف‌ها وجود ندارد.

واجبات وقوف مشعر

حاجیان پس از غروب روز عرفه به سوی مشعر الحرام کوچ کرده و تا طلوع آفتاب عید قربان در این سرزمین توقف می‌کنند. بیشتر مراجع تقلید زمان واجبِ وقوف رکنی را بین الطلوعین عید قربان می‌دانند ولی برخی وقوف بخشی از شب را هم جزء این رکن محسوب می‌کنند. در واجب بودنِ بیتوته و ماندن شب عید قربان در مشعر اختلاف فتوا وجود دارد.

علاوه بر وقوف، برخی مراجع مقداری ذکر گفتن و یاد خدا را نیز لازم می‌دانند.

رکن حج

وقوف در مشعر از ارکان حج است ولی تمام مدت وقوف هرچند واجب است ولی رکن نیست و به اندازه‌ای که در عُرف گفته شود در مشعر توقف داشته مقدار رکنی آن است. این وقوف دو حالت دارد: وقوف اختیاری و وقوف اضطراری. حج گذار نباید در تمام مدت وقوف بیهوش یا خواب (اختلاف فتوا) باشد.

وقوف اختیاری

در حالت عادی و بدون وجود شرایط خاص، حج گذار باید بین الطلوعین در مشعر الحرام حاضر باشد و چنانچه دقایقی از این وقوف را درک کند حج او صحیح است.

کسی که عمدا بدون دلیل این وقوف را ترک کند حج او باطل است.

وقوف اضطراری

حج‌گذاری که به دلیل فراموشی یا عُذری موجه نتوانست وقوف اختیاری مشعر را درک کند اگر بخشی از طلوع آفتاب تا ظهر روز عید قربان در مشعر حاضر شود وقوف اضطراری مشعر را انجام داده و حج او صحیح است.

وقوف بانوان و اشخاص ضعیف

زمان وقوف واجب و رکنی برای بانوان، پیرمردان و کسانی که ضعف دارند بخشی از نیمه شب تا طلوع فجر است و پس از آن می‌توانند به منا کوچ کنند. البته در صورتی که وقوف تا طلوع آفتاب برای آنها مشکل نباشد بهتر است تا طلوع آفتاب صبر کنند.

مستحبات وقوف در مشعر

برخی از مستحبات این وقوف عبارتند از:

• مشغول بودن به ذکر و عبادت خدا
• جمع‌آوری سنگ‌ریزه‌های رمی جمرات از این سرزمین (حداقل ۷۰ قطعه)
• به تاخیر انداختن نماز مغرب و عشاء تا رسیدن به این سرزمین (مگر اینکه از نیمه شب گذشته باشد) و اقامه هر دو نماز با هم به یک اذان و دو اقامه

پانویس

منابع

• مناسک حج مطابق فتاوای امام خمینی و مراجع معظم تقلید، محمدرضا محمودی، مرکز تحقیقات حج بعثه مقام معظم رهبری، نشر مشعر، چاپ چهارم، ۱۳۸۷ش