آیه سابقونآیه ۱۰ واقعه، درباره مقربان از میان اهل بهشت که به آیه سابقون مشهور شده است. ۱ - تعریفبه آیه ۱۰ سوره واقعه «آیه سابقون» می‌گویند: (و السابقون السابقون)؛ «و پیشگامان پیشگام». ۲ - اقسام مردم در قیامتدر سوره واقعه، مردم را در روز قیامت سه دسته معرفی می‌کند: ۱. اصحاب یمین؛ ۲. اصحاب شمال؛ ۳. سابقون. و دسته سوم را مقرب می‌داند: (اولئک المقربون)؛ «آنها مقربانند». «سابقون» کسانی هستند که نه تنها در ایمان پیشگامند، که در اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی نیز پیشقدمند، آنها اسوه و قدوه مردمند، و امام و پیشوای خلقند، و به همین دلیل مقربان درگاه خداوند بزرگند. ۳ - سابقون در روایاتبنابراین اگر بعضی از مفسران پیشگام بودن آنها را تنها به سبقت در طاعة الله (اطاعت خدا) یا نمازهای پنجگانه، یا جهاد، یا هجرت، یا توبه، و امثال آن تفسیر کرده‌اند، هر کدام گوشه‌ای از این مفهوم وسیع را مورد توجه قرار داده‌اند، و نیز اگر در روایات اسلامی گاه سابقون به چهار نفر (هابیل و مؤمن آل فرعون و حبیب نجار، که هر کدام در امت خود پیشگام بودند، و همچنین امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه‌السّلام که نخستین مسلمان از مردان بود) تفسیر شده، در حقیقت بیان مصداقهای روشن آن است، و به معنای محدود ساختن مفهوم آیه نیست. ۴ - جایگاه سابقون در قیامتدر حدیث دیگری آمده است که رسول خدا فرمود: «آیا می‌دانید چه کسانی پیشگامان به سوی سایه لطف پروردگار در قیامتند؟! اصحاب عرض کردند: خدا و رسولش آگاهتر است، فرمود: آنها کسانی هستند که وقتی حق به آنها داده شود پذیرا می‌گردند، و هنگامی که از حق سؤال شوند آن را در اختیار می‌گذارند، و درباره مردم آن گونه حکم می‌کنند که درباره خودشان». ۵ - تفسیری دیگردر بعضی از روایات نیز به پیامبران مرسل و غیر مرسل تفسیر شده است. ۶ - روایتی از ابن عباسدر حدیثی نیز می‌خوانیم که ابن عباس می‌گوید: از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم درباره این آیه سؤال کردم، فرمود: « جبرئیل به من چنین گفته است: آنها علی علیه‌السّلام و پیروان او هستند که پیشگامان به سوی بهشت و مقربان درگاه خدایند به خاطر احترامی که خدا برای آنها قائل شده است». ۷ - پانویس۸ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه سابقون». |