ابداعالبدیعاَبْدَعُ الْبَدایِع، کتابی در فن بدیع به زبان فارسی است که توسط میرزا محمدحسین گرگانی، ملقب به شمس‌العلماء، مدیر مدرسۀ علمیه نوشته شده است. ۱ - قدمتابدع البدایع از کتابهای نسبتاً متأخر در این موضوع است. ۲ - نگارشبه گفتۀ خود مؤلف، نگارش آن مصادف با ایام نهضت مشروطیت بوده است و عنوان «سراج البلغاء» (۱۳۲۸ق) برای تاریخ نگارش آن پیشنهاد شده که مؤلف نپذیرفته است. ۳ - ویژگی‌ها و امتیازاتنویسنده در مقدمه، ضمن برشمردن امتیازات و ویژگیهای کتاب، به این نکات می‌پردازد: ۱. ذکر صنایعی که در کتب قدما نیامده و استنباط و استدراک مولف از آثار منظوم و منثور فارسی است؛ ۲. آوردن شواهدی از شعر فارسی برای صنایعی که قبلاً تنها از نظم و نثر عربی برای آن‌ها نمونه آورده می‌شد؛ ۳. آوردن آیات قرآنی و در نتیجه پرداختن به ویژگیهای لفظی قرآن به روش مفتاح و تلخیص ؛ ۴. درج صنایعی که در کتابهایی چون حدایق السحر از نظر دور مانده است و نقد و بررسی امثله و شواهد، چنانکه مناسب مورد و دور از سستی لفظی و معنوی باشد؛ ۵. مراعات ترتیب الفبایی در ارائۀ عناوین . ۴ - اهمیتاین کتاب از لحاظ جامعیت و اشتمال بر انواع گوناگون صنایع بدیعی و نیز از لحاظ تعدد و تنوع شواهد و امثلۀ فارسی و عربی دارای اهمیت است. ۵ - تصنیفمؤلف در تصنیف این کتاب از حدایق السحر رشید وطواط، مفتاح العلوم سکاکی و تلخیص المفتاح خطیب دمشقی، نفحات الازهار عبدالغنی نابلسی، انوار الربیع میرسید علیخان مدنی، قصیدۀ بدیعیه صفی‌الدین حلی و چند قصیده بدیعیه دیگر که در خاتمه کتاب ذکر کرده بهره برده است. ۶ - چاپابدع البدایع در ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰م در قطع رقعی و در ۴۲۵ صفحه در تهران چاپ سنگی شده است. ۷ - فهرست منابع(۱) میرزا محمدحسین گرگانی، ابدع البدایع، تهران، ۱۳۲۸ق، جم. ۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابداع‌البدیع»، ج۲، ص۶۲۰. رده‌های این صفحه : کتب ادبیات
|