ابوالعالیه رفیع بن مهران ریاحی بصریرُفَیع بن مهران ریاحی بصری مفسر نامی، ثقه و از جمله تابعان بزرگ بوده است. ۱ - معرفی اجمالیرُفَیع بن مهران ریاحی بصری است. او زمان جاهلیت را درک کرد و پس از گذشت دو سال از ارتحال پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، اسلام آورد. عجلی می‌گوید: او از جمله تابعان بزرگی بود که به تفسیر، شهره بودند، وی تابعی و ثقه بود. از امیر مؤمنان (علیه‌السّلام)، عبدالله بن مسعود، ابی بن کعب، عبدالله بن عباس، حذیفه، ابوذر، ابو ایوب و دیگر بزرگان اصحاب روایت کرده است. همگی بر ثقه بودن او اتفاق نظر دارند. ابن ابی داود می‌گوید: بعد از صحابه، هیچ کس داناتر از ابو عالیه در علم قرائت نیست و پس از او به ترتیب سعید بن جبیر، سدی و ثوری قرار دارند. ابو عالیه در سال ۹۳ درگذشت؛ او اولین کسی بود که در ماوراءالنهر اذان گفت. ۲ - قول داوودی درباره ابوالعالیهحافظ شمس‌الدین داوودی می‌گوید: ابو العالیه قرآن را از ابن مسعود و علی و گروه دیگری فرا گرفت و بر ابی بن کعب و غیره خوانده و قتاده و خالد حذاء و ربیع بن انس و ابو عمرو بن علاء و جمعی دیگر (نیز) از او فرا گرفته‌اند. از ابوخلده نقل شده که از قول او گفته است: ابن عباس مرا در کنار خود بر روی تخت می‌نشاند در حالی که قریش پایین‌تر از او می‌نشستند و می‌گفت: علم، این‌گونه که شرافت انسان شریف را می‌افزاید، بردگان را بر تخت می‌نشاند. همچنین گفته است: ثقه بود و مرسلات بسیاری داشت. کتابی در تفسیر نوشته که ربیع بن انس بکری از آن نقل کرده است و جماعت محدثان، حدیث او را اخذ کرده‌اند. [۲]
داودی، شمس‌الدین، طبقات المفسرین، ج۱، ص۱۷۳ - ۱۷۲ شماره ۱۷۰.
۳ - قول سیوطی درباره ویسیوطی می‌گوید: از طریق ابو جعفر رازی، از ربیع بن انس، از ابو عالیه، حجم بزرگی از تفسیر، از ابی بن کعب روایت شده است. - سپس می‌گوید: - این اسناد درستی است. ابن جریر و ابن ابی حاتم و حاکم در المستدرک و احمد در مسند از آن بسیار نقل کرده‌اند. ۴ - قول شعیبی در مورد ابوالعالیهدکتر شواخ - هنگام سخن گفتن درباره تفسیر ربیع بن انس بکری بصری خراسانی متوفای ۱۳۹ - می‌گوید: ثعلبی در کتاب الکشف و البیان از او استفاده کرده و گفته است: این از تفسیر ابو عالیه است. [۴]
شعیبی، علی شواخ اسحاق، معجم مصنفات القرآن الکریم، ج۲، ص۱۶۶، شماره ۱۰۰۴.
۵ - پانویس
۶ - منبعمحمدهادی معرفت، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۳۸۳. |