اخذ سلب جهت مکان جهت مسلوباخذ سلب جهت مکان جهت مسلوب از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و یکی از مصادیق مغالطه سوء اعتبار حمل است. ۱ - توضیح اصطلاحسوء اعتبار حمل، یکی از اسباب وقوع مغالطه است. معنای سوء اعتبار حمل آن است که موضوع واقعی قضیه‌ای را ذکر کنند ولی قید یا جزئی از آن را حذف کرده یا چیزی بر آن بیافزایند. «اخذ سلبِ جهت به جای جهتِ مسلوب»، از مصادیق سوء اعتبار حمل است. معنای «سلب جهت»، رفع خود جهت و اثبات نقیض جهت است و منافاتی با صدق یا کذب اصل قضیه ندارد. ولی معنای «جهت مسلوب» اثبات همان جهت معیّن برای مسلوب قضیه است یعنی اصل قضیه رفع، و نقیض قضیه اثبات شده است با حفظ همان جهت برای طرف مسلوب. سلب جهت در صورتی از قضیه فهمیده می‌شود که سلب را بر جهت مقدم بدارند، و جهت مسلوب وقتی است که جهت را قبل از سلب بیاورند. مثلاً هرگاه جهت قضیه ضرورت باشد و گفته شود: «چنین نیست که البته هر انسانی نویسنده باشد»، سلب جهت صورت گرفته است، ولی اگر گفته شود: «البته چنین نیست که هیچ انسانی نویسنده باشد»، ضرورت برای مسلوب قضیه ثابت شده است و معنای قضیه آن است که لازم است هیچ انسانی نویسنده نباشد؛ یعنی امتناع نویسندگی را برای انسان ثابت نموده است.این قضیه کاذب است، اما قضیه اول صادق است. بنابراین سلب جهت با جهت مسلوب اختلاف بسیار دارد و مشتبه شدن این دو، موجب بسیاری از خطاها می‌باشد. [۱]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۸۴-۸۶.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اخذ سلب جهت مکان جهت مسلوب»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۸. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|