ارمیااِرمیا،از پیامبران بزرگ بنی‌اسرائیل در دوره سقوط اورشلیم بود و به‌دست بُخْتُ نُصَّر کشته شد. ۱ - پیشینهارمیا ابن‌حلقیّا از پیامبران یهود در قرن ۶۷ قبل از میلاد بوده که در قرآن به‌طور صریح از او نامی به‌میان نیامده است؛ ولی منابع تاریخی و تفسیری و روایی در ذیل برخی آیات از او یاد‌کرده‌اند که عمده این یادکردها درباره برخی حوادث سیاسی و اجتماعی یهود است. نام او در منابع اسلامی به‌گونه‌های متعدّدی گزارش شده است:اِرمیا، اِرمیاء، اُرمیا، اورمیا و یرمیا. [۶]
فتح‌الباری، ج۶، ص۳۰۹.
[۷]
تاریخ ابن‌خلدون، ج۲، ص۷۱.
۲ - معناواژه «یرمیا=Jeremiah» در زبان عبری به‌معنای «رفعت یافته از سوی خدا ، منصوب از سوی او، خدا تیر می‌افکند یا به زیر می‌اندازد» آمده است. [۹]
قاموس الکتاب المقدس، ص۴۰.
[۱۰]
دائرةالمعارف، ج۳، ص۲۲۲.
۳ - اهمیت ارمیا در عهد عتیقارمیا در عهد عتیق اهمّیّت ویژه‌ای داشته است و کتاب مستقلی به نام او در اسفار تورات به چشم می‌خورد. او بنا به گزارش تورات در روستای عناتوت در نزدیکی اورشلیم (واقع در ۶ کیلومتری شرق بیت‌المقدس کنونی) از خانواده‌ای کهانت‌پیشه به دنیا آمد. سکونت خانواده او در منطقه‌ای موسوم به بنیامین، [۱۱]
کتاب مقدس، ارمیا، ۱:۱۳
احتمالا نشان‌دهنده انتساب وی به شاخه بنیامینی از بنی‌اسرائیل است؛ گرچه ابن‌عساکر و ابن‌خلدون او را از سبط لاوی بن یعقوب دانسته‌اند. [۱۲]
تاریخ دمشق، ج۸، ص۲۷.
[۱۳]
تاریخ ابن‌خلدون، ج۲، ص۱۱۶.
برخی نیز احتمال داده‌اند او از نسل «ابیاتار شیلوی» کاهن عصر سلیمان است که به دستور وی به عناتوت تبعید شده بود. [۱۴]
الکتاب المقدس، ص۱۶۳۷.
۴ - فهرست منابعاثبات الوصیه؛ اسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفسیر؛ الاعتقادات؛ الله والانبیاء فی‌التوراة والعهد القدیم؛انوارالتنزیل و اسرار التأویل، بیضاوی؛ بحارالانوار؛ البدء والتاریخ؛ البدایة والنهایه؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ تاریخ ابن‌خلدون؛ تاریخ الامم والملوک، طبری؛ تاریخ‌تمدن، ویل دورانت؛ تاریخ مدینة دمشق؛ تاریخ الیعقوبی؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ تفسیر جوامع الجامع؛ تفسیر الصافی؛ تفسیر عبدالرزاق؛ تفسیر العیاشی؛ تفسیر غریب القرآن؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن‌کثیر؛ تفسیر القمی؛ تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب؛ تهذیب الکمال؛ جامع‌البیان فی تفسیر آی القرآن؛ الجامع لأحکام القرآن، قرطبی؛ دائرةالمعارف، بستانی؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روضة الواعظین؛ زادالمسیر فی علم التفسیر؛ الطبقات الکبری؛ عمدة‌الطالب فی انساب آل ابی‌طالب؛ الغدیر فی الکتاب و السنه؛ فتح‌الباری شرح صحیح البخاری؛ الفرج بعد الشده؛ قاموس الکتاب المقدس؛ قصص الانبیاء، ابن‌کثیر؛ قصص الانبیاء، راوندی؛ الکامل فی التاریخ، ابن‌اثیر؛ کتاب مقدس؛ کشف الظنون؛ الکشاف؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ المحبر؛ مستدرک سفینة‌البحار؛ المعارف؛ معانی القرآن، النحاس؛ معجم احادیث‌المهدی؛ معجم‌البلدان؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ وسائل‌الشیعه؛ الهدی الی‌دین‌المصطفی؛ ینابیع‌الموده. ۵ - پانویس
۶ - منبعدائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله (ارمیا). |