اسباب تزاحماسباب تزاحم به شرایط تحقق تزاحم میان دو حکم شرعی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفاسباب تزاحم، به معنای شرایطی است که موجب تزاحم می‌شود. ۲ - چند نمونه از اسباب تزاحمبرخی از اسباب تزاحم عبارت است از: ۱. اتحاد خارجی متعلق دو حکم، گر چه از نظر ماهیت با هم تفاوت داشته باشند، مانند: نماز خواندن در خانه غصبی که هم مصداق نماز است و هم مصداق غصب . و این اتحاد خارجی سبب می‌شود در مقام امتثال ، در یک زمان میان امر و نهی تزاحم به وجود آید، اگر چه امر به ماهیت نماز و نهی به ماهیت غصب تعلق گرفته است؛ ۲. مخالفت یکی از دو حکم، مقدمه امتثال حکم دیگر باشد، مانند: انقاذ غریق نجات دادن کسی که در حال غرق شدن است در جایی که متوقف بر تصرف بدون اذن در ملک غیر است؛ ۳. وقوع تضاد میان متعلق دو حکم از باب تصادف باشد نه دایمی، تا به تعارض بینجامد مانند: تزاحم میان ازاله نجاست از مسجد و خواندن نماز؛ ۴. فعلیت وجوب هر یک از دو متعلق، مترتب بر عدم فعلیت متعلق دیگر باشد، مانند: امر به ایستادن در رکعت اول و دوم نماز، در جایی که مکلف فقط قدرت ایستادن در یک رکعت را دارد. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۴۹، برگرفته از مقاله «اسباب تزاحم». |