مسجد
مسجد محلی خاص برای عبادت خدا و یکی از مکان های مقدس اسلامی و مکانی برای گردهمایی مسلمانان است. مسجد در اسلام احکامی ویژه به خود دارد. به عنوان نمونه نجس نمودن مسجد حرام است و در صورت نجس شدن باید بلافاصله آن را تطهیر نمود.
محتویات
معنای لغوی و اصطلاحی مسجد
مسجد در لغت به معنای محل سجده، برگرفته از سجود به معنای به خاک افتادن و خضوع و کرنش کردن است. در سایر ادیان، تنها در اماکن خاصی در برابر خداوند سجده می‌کنند و نماز می‌خوانند؛ اما از منظر اسلام، زمین پاک بوده و سجده‌گاه و مسجد است چنانچه بر اساس روایت رسول خدا صلی الله علیه و آله مسجد بر سراسر زمین اطلاق می گردد و این از اختصاصات امت اسلامی است.
اما در اصطلاح، مسجد به محل ویژه ای اطلاق می‌شود که برای عبادت و خضوع در برابر حق تعالی وقف گردیده است.
کارکردهای مسجد
در عصر آغازین اسلام، مسجد افزون بر عبادت، مرکزی برای اداره حکومت نیز بود. پس از آن، به عنوان مدرسه نیز مورد استفاده قرار گرفت. بعدها وقتی دارالحکومه و مدرسه ساختند، مسجد به عبادت اختصاص داده شد؛ گرچه گه‌گاه از آن به عنوان مدرسه یا جای تبلیغ اعتقادات و احکام اسلام نیز استفاده می‌شده است. در حال حاضر نیز علاوه بر برگزاری نماز جماعت و مناسک مربوط به مسجد همچون اعتکاف از مسجد به عنوان محلی برای تبلیغ در بین تمامی مسلمانان و برای برگزاری مراسم های مربوط به شهادت یا ولادت ائمه علیهم السلام در بین شیعه استفاده می شود. همچنین گروه های مذهبی بسیاری در سرتاسر جهان مسجد را پایگاه خود قرار داده اند.
واژه مسجد در قرآن
واژه مسجد در ۲۸ جای قرآن بکار رفته و در بیشتر موارد، اشاره به مسجدالحرام است. مسجدالحرام همان محیط اطراف خانه کعبه می‌باشد که سجده‌گاه بوده است.
اقسام مساجد
به طور کلی چهار نوع مسجد برای یک مسلمان قابل تصور است:
- مسجد محله.
- مسجد مرکزی در شهر برای نمازگزاران شهر با عنوان مسجد جامع.
- مصلاّیی برای مراسم نماز عید برای تمامی مردم یک منطقه.
- مسجدالحرام برای حضور همه مسلمانان.
نخستین مسجد روی زمین
نخستین خانه‌ای که برای مردم ساخته شد تا در آن به عبادت خدا بپردازند، بیت الله الحرام بود. بنابراین، باید مسجدالحرام و کعبه را قدیمی‌ترین محل عبادت دانست. قرآن علاوه بر مسجدالحرام از مسجدالأقصی نیز یاد کرده است. این‌ها مساجدی است که پیش از اسلام نیز وجود داشت. به علاوه، اهل کتاب نیز مراکز عبادت خاص خود را داشته‌اند.
نخستین مساجد در اسلام
در واقع، نخستین مسجدی که در اسلام بر پایه تقوا ساخته شد، مسجد قبا بود که در سال نخست هجری، بلافاصله پس از هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله به یثرب و وارد شدن ایشان به محله قبا ساخته شد.
و گفتنی است نخستین کسی که مسجد ساخت، عمار یاسر بود که در تأسیس مسجد قبا نقش اول را داشت. پس از آن، مسجدالنبی در یثرب یا مدینة النبی صلی الله علیه و آله ساخته شد.
پانویس
- ↑ الحج و العمرة فی الکتاب و السنه، ص۶۱ از بخاری، ۳/۱۲۶۰/۳۲۴۳
منابع
- رسول جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۹۹.
- الحج و العمرة فی الکتاب و السنه.