الانتصار للقرآن (کتاب)مؤلف کتاب، قاضی ابو بکر ابن الطیب الباقلانی از علمای قرن پنجم که پیرامون موضوعات مختلف علوم قرآن مانند: جمع آوری مصاحف، قرائت‌های مختلف، و... نوشته شده است. ۱ - معرفی اجمالیباقلانی در سال ۳۳۸ هجری قمری متولد و در سال ۴۰۳ وفات نمود. از آنجا که وی متکلم و اشعری مذهب بوده لذا روشی را که در کتاب برای توضیح مطالب اخذ نموده و دنبال می‌کند همانند بحث‌های کلامی است که بصورت گسترده مطرح می‌گردد. ۲ - انگیزه تالیفآنچه سبب تالیف این کتاب شده (همانگونه که در مقدمه ص۵۶ بیان می‌کند) وجود نظرات مختلفی است که درباره قرآن وجود داشته، که برای ابطال این آراء و اعتقادات تلاش فراوانی نموده و هر کدام از آنها را بطور جداگانه مطرح و پاسخ مورد نظر را ارائه می‌نماید. ۳ - ساختار کتاباین کتاب دو جلد و شامل مطالب زیر است: جلد اول دارای یک مقدمه از محقق و یک مقدمه از مؤلف و ۹ فصل به ترتیب زیر است: فصل اول: در بیان اعتراضاتی که بر مصحف عثمان وارد شده. فصل دوم: آنچه که در علم به صحت نقل (مصحف) معتبر است. فصل سوم: درباره فضیلت خلیفه اول و جمع و نگهداری قرآن توسط وی. فصل چهارم: درباره فضیلت خلیفه دوم و جمع و نگهداری قرآن توسط وی. فصل پنجم: درباره فضیلت خلیفه سوم و جمع و نگهداری قرآن توسط ایشان. فصل ششم: درباره فضیلت حضرت علی علیه‌السّلام و جمع و نگهداری قرآن توسط وی. فصل هفتم: درباره اختلاف افراد مذکور در عدد آیات قرآن. فصل هشتم: در بیان روایاتی که دلالت می‌کنند بر اینکه قرآن بر سه حرف و چهار حرف و... نازل شده است. فصل نهم: در بیان و توضیح حدیث: انزل القرآن علی سبعة احرف. جلد دوم دارای ۵ فصل به شرح زیر است: فصل دهم: در بیان استدلال به اجماع برای صحت قرائت‌ها. فصل یازدهم: در توضیح روایاتی که شیعه از اهل البیت نقل می‌کند که قرآن واقعی نزد ائمه موجود است. فصل دوازدهم: در بیان روایت‌هایی که از عائشه درباره مصحف نقل شده است. فصل سیزدهم: در بیان رد شبهاتی که در آن نسبت خطاء و اشتباه به قرآن داده شده. فصل چهاردهم: در توضیح و بیان آیه شریفه: لو لا کتاب من الله سبق. ۴ - ویژگی‌های کتاب۱- از مهمترین ویژگی‌های کتاب این است که هر موضوعی را که می‌خواهد مطرح نماید بصورت سؤال و جواب (فان قالوا- قیل لهم) ذکر می‌نماید که این حالتی در خواننده ایجاد می‌کند که مطلب را پی گیری نماید و از طرفی باعث می‌شود که مطلب در ذهن رسوخ نماید. ۲- ویژگی دیگر این کتاب بحث پیرامون مصحف عثمانی است که از جهات مختلف مورد بررسی قرار گرفته مانند اهمیت دادن خلفاء نسبت به حفظ قرآن - کتابت مصحف- اشکالاتی که در این زمینه از طرف فرقه‌های مختلف اسلامی بیان شده همراه با پاسخ آنها. ۳- در مورد مسائل مختلف علوم قرآنی وجود نص صریح پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای ایشان ملاک است و هر کجا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تصریح نکرده باشند در آنجا اظهار نظر نمی‌کنند مانند مساله اولین و آخرین آیه‌ای که نازل شده در این باره می‌گوید: چونکه از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم روایت نداریم و پیامبر آنرا بیان نکرده پس نمی‌توان نظر قطعی را ارائه نمود. [۲]
الانتصار للقرآن، باقلانی، ص۲۳۷.
. ۴- بحث پیرامون بسم الله الرحمن الرحیم مبنی بر اینکه بسم الله جزء سوره‌ها نیست ۵- بحث از فضائل خلفاء راشدین و تلاش آنها جهت حفظ و نگهداری و کتابت مصحف ۶- ذکر فضائل هر کدام از خلفاء در فصل جداگانه- در صورتیکه همه آنها را می‌توان در یک فصل بیان نمود. ۷- مباحث مطرح شده در هر فصل بصورت پراکنده و در بعضی از موارد بدون ارتباط با عنوان فصل می‌باشد مانند فصل آخر- که در یک جا از محکم و متشابه و در جای دیگر از حروف مقطعه بحث می‌کند با اینکه عنوان فصل توضیح آیه: لو لا کتاب من الله سبق... می‌باشد. ۸- از آنجا که روش مؤلف برای بیان مطالب بصورت قیل و قال (سئوال و جواب) می‌باشد مطالب خیلی گسترده و در بعضی از موارد تکرار مکررات است ۹- در جلد اول صفحه ۱۳۲ نسبت به وجود امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف مطلبی را بیان می‌کند که خلاف حق است. [۳]
الانتصار للقرآن، باقلانی، ج۱، ص۱۳۲
۱۰- در صفحه ۴۹۵- روایاتی را از حضرت علی علیه‌السّلام در فضیلت خلفاء نقل می‌کند که لازم است صحت آن بررسی شود. [۴]
الانتصار للقرآن، باقلانی، ص۴۹۵.
۱۱- از آنجا که این کتاب بیشتر عقاید شیعه را بررسی می‌نماید، پاسخ دادن به مطالب آن باید مورد توجه قرار گیرد. و لازم است در نقد آن کتابی تالیف گردد. ۵ - نسخه شناسینام کتاب: الانتصار للقرآن مؤلف: قاضی ابو بکر ابن الطیب الباقلانی مشخصات کتاب به شرح ذیل است: ۱- کتاب دو جلد، که جلد اول دارای ۴۲۰ صفحه و جلد دوم دارای ۴۰۳ صفحه می‌باشد ۲- تاریخ نشر: ۱۴۲۲ ه ق چاپ اول. ۳- ناشر: انتشارات دار الفتح و التوزیع، اردن و انتشارات دار ابن حزم، لبنان ۴- کاغذ: اعلی ۵- جلد: گالینگور ۶- تحقیق: دکتر محمد عاصم القضاة. به عنوان پایان نامه دکترای دانشگاه‌ام درمان، سودان. ۷- دارای فهرست مطالب و منابع و مآخذ در آخر جلد دوم، همچنین آدرس روایات در پاورقی. ۶ - پانویس
۷ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب علوم قرآن
|