باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن (کتاب)«باستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن» اثری است از دکتر عبد الکریم بی آزار شیرازی که در همین زمینه به نگارش درآمده و قصص قرآنی را از زاویه باستان شناسی و جغرافیای تاریخی مورد بررسی و پژوهش قرار داده است. ۱ - معرفی اجمالیباستان شناسی، دانش شناخت فرهنگهای ادوار گذشته انسان براساس مطالعه اشیاء و آثار دیرین و جز آنست. قرآن کریم بخش وسیعی را به آغاز آفرینش جهان و انسان و درسهایی از تاریخ امم پیشین پیامبران و پادشاهان اختصاص داده است. همچنین فرمان به سیر و سیاحت در زمین، سپس نظر افکندن، مطالعه تاریخ مستند به اسناد و مدارک غیر مکتوب؛ یعنی باستان شناسی را مورد تاکید قرار می‌دهد. اهمیت شناخت جغرافیای تاریخی وقتی روشن می‌شود که بدانیم در گذشته به علت عدم شناخت جغرافیای تاریخی قرآن، مفسرین و مورخین اماکن گوناگونی را برای هریک از قصص قرآن ذکر کرده‌اند که بعضی از آنها با آیات قرآن منطبق نیست و باید محققین تاریخ، تحقیقات جغرافیایی بر روی آنها به عمل آورند. ۲ - شیوه مؤلفمؤلف در این کتاب ضمن باستان شناسی قصص قرآن به شناخت جغرافیایی تاریخی اماکن همراه با نقشه‌های رنگی می‌پردازد. و از آن جا که باستان شناسی بیشتر با عنصر مکانهای تاریخی در ارتباط است، این کتاب برحسب اماکن تاریخی و محل کاوش باستان شناسی شده تقسیم بندی شده است: ۱- باستان شناسی و جغرافیای تاریخی قرآن در بین النهرین ۲- باستان شناسی و جغرافیای تاریخی قرآن در فینیقیه ۳- در اردن ۴- در مصر ۵- در عربستان ۶- در احقاف و سبا ۷- در ترکیه ۸- در آسیای میانه ۹- در ایران و ۱۰- باستان شناسی کهن‌ترین نسخ تورات و انجیل و قرآن و نامه‌های پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم این کتاب نتیجه سیر و سیاحتهای مکرر نویسنده در کشورهای عراق، عربستان، سوریه، مصر، اردن، لبنان و شهرهای مختلف ایران باستان و سالها تدریس در گروه باستان شناسی دانشگاه تهران می‌باشد. ۳ - ویژگی‌های کتابظاهرا این اثر در نوع خود کم نظیر یا بی بدیل است و تاکنون اثری به فارسی در این زمینه نگاشته نشده است. علاوه بر این تصاویر اشیاء باستانی و نیز نقشه‌ها و تصاویر رنگی اماکن مختلف جغرافیایی و... از دیگر ویژگی‌های این اثر به شمار می‌رود. ۴ - ساختار کتابکتاب مشتمل بر یک مقدمه و ده فصل و فهرست منابع فارسی و عربی و کتب و منابع اروپایی است. فصول ده گانه کتاب عبارتند از: ۴.۱ - فصل اولباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در بین النهرین. این فصل مشتمل بر یک پیشگفتار و چهار بخش ذیل می‌باشد: ۱- آثار و جغرافیای سرزمین آدم علیه‌السّلام ۲- آثار و جغرافیای سرزمین نوح علیه‌السّلام ۳- آثار و جغرافیای سرزمین ابراهیم علیه‌السّلام ۴- آثار و جغرافیای سرزمین یونس «علیه السلام». [۱]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۹.
۴.۲ - فصل دومباستان شناسی و جغرافیای قصص قرآن در فینیقیه. این فصل نیز یک پیشگفتار و سه بخش را دربر می‌گیرد: ۱- آثار پیامبران در سوریه ۲- آثار پیامبران در لبنان ۳- آثار پیامبران در فلسطین. [۲]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۹۵.
۴.۳ - فصل سومباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در اردن. شامل یک پیشگفتار و مطالبی درباره مقام نوح علیه‌السّلام در کرک اردن، وادی رم سرزمین عاد، شهرکهای قوم لوط، آثار ایوب نبی در اردن، مقامات حضرت خضر (علیه السلام و...) می‌باشد. [۳]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۱۵۱.
۴.۴ - فصل چهارمباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در مصر، دارای یک پیشگفتار و عناوینی چون ابراهیم پایه گذار علم و تمدن، یوسف و فرهنگ کشورداری، مدفن حضرت یوسف، جسد مومیایی شده حضرت یوسف و جسد مومیایی شده فرعون و... می‌باشد. [۴]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۲۰۵.
۴.۵ - فصل پنجمباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در عربستان که مشتمل بر یک پیشگفتار و عناوینی چون: مکه فرودگاه آدم و حوا، قوم ثمود، حجر الاسود و... می‌باشد. [۵]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۲۳۳.
۴.۶ - فصل ششمباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در احقاف و سبا، دارای یک پیشگفتار و دو بخش ذیل است: ۱- باستان شناسی و قصص قرآن در احقاف ۲- باستان شناسی و قصص قرآن در سبا. [۶]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۲۹۹.
۴.۷ - فصل هفتمباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در ترکیه. دارای یک پیشگفتار و عناوینی چون: جبل اغری فرودگاه آدم و نوح علیه‌السّلام، جبل نمرود، مسجد خلیل الرحمان، خانه حضرت مریم علیه‌السّلام ، موزه پیامبر اکرم در استانبول، آثار منسوب به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، موهای منسوب به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و... می‌باشد. [۷]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۳۳۷.
۴.۸ - فصل هشتمباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در آسیای میانه و خاور دور، شامل یک پیشگفتار و عناوینی چون: آیات ذوالقرنین، محل سد سکندر، ترمذ و سد یاجوج و ماجوج و غیره می‌باشد. [۸]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۳۶۷.
۴.۹ - فصل نهمباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن در ایران. عناوینی چون زرتشت پیامبر ایران باستان، زادگاه زرتشت، زمان پیدایش زرتشت، عزیر یا ارمیای نبی، قبر عزیر یا ارمیا در میامی، چهار انبیاء در قزوین، تویسرکان مدفن حبقوق علیه‌السّلام و... را دربر می‌گیرد. [۹]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۳۹۳.
۴.۱۰ - فصل دهمباستان شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، کهن‌ترین نسخ تورات، انجیل و قرآن، عناوینی چون: باستان شناسی کتیبه‌های کهن، تابوت عهد، الواح حاوی ده فرمان، نسخه‌های کهن کتاب مقدس، نامه‌های رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، کشف قرآن با خط امام علی علیه‌السّلام در یمن و... را دربر می‌گیرد. [۱۰]
باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، بی آزار شیرازی، ص۴۴۵.
۵ - نسخه شناسیاین کتاب به قلم دکتر عبد الکریم بی آزار شیرازی نگاشته شده و در قطع وزیری با جلد شومیز در ۵۲۴ صفحه برای بار سوم در سال ۱۳۸۲ شمسی از سوی «دفتر نشر فرهنگ اسلامی» منتشر شده است. ۶ - پانویس
۷ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |