بانو گشسبنامهبانو گُشَسْب‌ْنامه، منظومه‌ای به فارسی از سراینده‌ای نامعلوم در بحر متقارب، در حدود ۹۸۹ بیت که درباره بانوگشسب، مشهور به «سوار»، یکی از دختران رستم سروده شده است. ۱ - معرفی اجمالیبانوگشسب از پیوند رستم و خاله کیقباد زاده شد [۱]
مجمل التواریخ و القصص، ج۱، ص۲۵.
و او خود به این گوهر و تبار والا سخت می‌نازید. [۲]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص۳۳.
او چهره‌ای دل‌انگیز داشت و با زیبایی خویش بسیاری را واله و شیفته خود ساخته بود [۳]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص۶۷.
با اینهمه، در جنگاوری و شکار نیز بی‌نظیر بود. [۴]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص۶۲.
ژول مول او را با برونهیلد، ملکه مغرور ایسلند مقایسه کرده است. [۵]
بانوگشسب‌نامه، به کوشش رستم بن بهرام، ج۱، ص ۴۹.
بانوگشسب خواستگاران فراوانی چون فغفور، قیصر، خاقان و بسیاری از بزرگان ایران داشت که رستم از آنهمه، گیو پسر گودرزکشوادان را برگزید و دختر به او داد. [۶]
فردوسی، شاهنامه، ج۳، ص۲۵۸.
بانوگشسب در جنگ کینه توزانه بهمن پسر اسفندیار با خاندان رستم در سیستان، در برابر او ایستاد و دلیری‌ها کرد. [۷]
ایرانشاه بن ابی الخیر، بهمن‌نامه، ج۱، ص۲۴۵- ۲۴۸.
۲ - سرایندهسراینده بانوگشسب‌نامه شناخته نیست. وی حتی زمانی که به سروده‌های خویش می‌بالد و از گردآوری داستان سخن می‌گوید، از خویش نام نمی‌برد [۸]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص ۶۵.
و از ثنا و آفرین او در آغاز داستان چهارم، بر حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و آل او، برمی‌آید که وی مسلمان و شیعی بوده است.۳ - متن منظومهبانوگشسبنامه شامل ۴ داستان است: «رزم بانوگشسب و فرامرز با رستم» که به صورت ناشناس به نبرد آمده است، [۹]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص ۶۵.
«به شکار رفتن بانوگشسب و فرامرز»، «جنگ بانوگشسب با خواستگاران هندی» و «جنگ پهلوانان ایران با یکدیگر بر سر خواستگاری از بانوگشسب». این داستان‌ها در بردارنده پاره‌ای از روایات زندگی بانوگشسب پیش از مرگ رستم است. [۱۰]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص۲۵.
[۱۱]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص۴۴.
[۱۲]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص۵۸.
[۱۳]
بانوگشسب‌نامه، ج۱، ص۶۵.
همین امر، این نظر را قوت بخشیده است که داستان بانوگشسب‌نامه، از روایتی مفصل سرچشمه گرفته است. [۱۴]
مول، ژول، دیباچه شاهنامه، ترجمه جهانگیر افکاری، ص ۵۰ - ۵۱.
سبک بیان این اثر، ساده و جنبه‌های توصیفی آن بسیار است و سراینده در وصف مجالس بزم و یا صحنه‌های رزم از تمثیل نیز بهره می‌گیرد، تا جایی که جنبه‌های روایی داستان بر خصوصیات حماسی آن غلبه می‌یابد. [۱۵]
مول، ژول، دیباچه شاهنامه، ترجمه جهانگیر افکاری، ص ۵۷ - ۵۸.
از بانوگشسب‌نامه، دست‌نوشته‌های چندی باقی است که قدیم‌ترین آنها مربوط به ۱۰۷۷ق/۱۶۶۶م است. [۱۶]
منزوی، خطی، ج۴، ص۲۶۵۵.
این منظومه یک بار در بمبئی در ۱۳۲۴ق/۱۹۰۶م، همراه فرامرزنامه، به کوشش یکی از پارسیان هند به نام رستم بن بهرام بن سروش به چاپ رسیده است.۴ - فهرست منابع(۱) ایرانشاه بن ابی الخیر، بهمن‌نامه، به کوشش رحیم عفیفی، تهران، ۱۳۷۰ش. (۲) بانوگشسب‌نامه، به کوشش رستم بن بهرام، بمبئی، ۱۳۲۴ق. (۳) فردوسی، شاهنامه، به کوشش عبدالحسین نوشین، مسکو، ۱۹۶۵م. (۴) مجمل التواریخ و القصص، به کوشش محمدتقی بهار، تهران، ۱۳۱۸ش. (۵) منزوی، خطی. (۶) مول، ژول، دیباچه شاهنامه، ترجمه جهانگیر افکاری، تهران، ۱۳۴۵ش. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بانو گشسب‌نامه»، شماره۴۴۲۷. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|