بدوحبُدّوح کلمه ساختگی طلسمی که از عناصر (حروف ابجد) درون خانه‌های مربّع سحریِ سه در سه ساخته شده است. ۱ - کلمههای مشابهاز حروف این مربع، کلمههای مشابه دیگری، مانند بطد، زهج، واح، و صورت یکجای آن‌ها بطد زهج واح نیز ساخته شده که چندان معمول نیست. از بعض این کلمه‌ها مربع‌های بزرگتری نیز ساخته می‌شود؛ مثلاً از بدوح، مربع چهار در چهار، و از بطد واح مربع شش در شش. ۲ - مربع سازیدر کتاب‌های قدیم عربی راجع به سحر [۱]
احمد بن علی بونی، شمس المعارف الکبری، قم ۱۴۰۰/۱۹۰۰.
این طرز مربع سازی، اهمیت نسبتاً کمتری دارد، اما بعداً که غزالی آن را اخذ کرد و در المنقذ من الضلال [۲]
محمد بن محمد غزالی، المنقذ من الضلال، ج۱، ص۴۶، قاهره ۱۳۰۳/۱۸۸۶.
[۳]
محمد بن محمد غزالی، المنقذ من الضلال، ج۱، ص۵۰، قاهره ۱۳۰۳/۱۸۸۶.
امری توضیح ناپذیر ولی مسلم و مشکل گشا دانست، عموماً به عنوان «طلسم مثلثه» یا خاتم یا جدول غزالی (وِفق، خاتم، جدول، مثلث غزالی) معروف گردید، و اساس و نقطه شروعِ علم حروف شد.
غزالی این طرز مربع سازی را با الهام از ترکیبات حروف کهیعص و حمعسق، در ابتدای سوره‌های ۱۹ و ۴۲ قرآن که خود این‌ها نیز به عنوان طلسمات به کار می‌روند، تکمیل کرد. [۴]
احمد موسی زرقاوی، مفاتیح الغیب، ج۱، ص۱۷۰ به بعد و رساله‌های ششم و هفتم، قاهره، ۱۳۲۷/۱۹۰۹.
دیگران این طرز مربع سازی را تا حضرت آدم علیه السّلام ردیابی کرده‌اند که از او به غزالی رسیده است. [۵]
یوسف محمد هندی، نویسنده مصری سحریات، العنایه الربانیه، ص ۴۴
[۶]
یوسف محمد هندی، الاسرارالربانیه، ص ۱۶
ظاهراً اعتبار مسلّم غزالی در ضبط معارف سرّی، بویژه به سبب کتاب الجَفْر، در این میان بی تأثیر نبوده است. ۳ - ریشه لغویاصل بدوح، به قولی، از نام ایرانی ـ آرامیِ سیّاره و الهه زهره، بیدخت، است. با آن‌که این نام در فهرست همراه با مرادفات سحری و جنّی آمده و بیش‌تر مواقع مرتبط با زهره یادشده، (هر دو با اشتباهات چاپی)، [۷]
احمد بن علی مقریزی، المواعظ و الاعتبار فی ذکر الخطط و الا´ثار، ج۱، ص۸، قاهره ۱۳۲۴ـ۱۳۲۶/۱۹۰۶ـ ۱۹۰۸.
[۸]
احمد بن محمد ثعلبی، قصص الانبیاء، ج۱، ص۲۹، ۱۳۱۴/۱۸۹۶ـ ۱۸۹۷.
بکلی در ادبیات سحری یا جنّی ناشناخته مانده است.
۳.۱ - ورود به عربستانمع هذا این اسم ظاهراً از قدیم به جنوب عربستان راه یافته، در آن‌جا به صورت اسم خاص مؤنث و لقب زنانه «فَت»، به کار رفته و با ریشه «بدخ» مشتبه شده است. [۹]
ابن منظور، لسان العرب، ذیل «بدخ»، ۸ بیروت ۱۹۵۵ـ۱۹۵۶.
۳.۲ - فلز سربوقتی بدوح با سیّاره‌ای خاص مقرون شود، فلز آن سرب است، [۱۰]
احمد موسی زرقاوی، مفاتیح الغیب، ج۱، ص۱۷۰، قاهره، ۱۳۲۷/۱۹۰۹.
نه مس که خاص زهره است.
۳.۳ - اسم خداپذیرفتن تصور فن هامر که بدوح را از اسماءالله می‌داند، دشوار است، هر چند که ممکن است این قول مبنای ترکی داشته باشد. ۳.۴ - نام تاجربر اساس اشتقاقی که وی برای آن بیان می‌کند یا حکایتی که میخائیل صباغ برای دوساسی گفته است، بدوح نام تاجر متدیّنی بوده که مرسولات و مکتوبات او همیشه به مقصد می‌رسیده است. با اینهمه ممکن است که این توضیح، تعبیر عوام الناس سوریه باشد. ۳.۵ - تصور عوامدر کتب سحری حتی مواردی از تشخیص (شخص انگاشتن مُسمای) کلمه دیده می‌شود، [۱۱]
حاجی سعدون، الفتح الرحمانی، ج۱، ص۲۱.
اما در تفکر عامیانه، جنّی است که می‌توان با نوشتن اسمش به شکل حروف یا ارقام از او یاری خواست.
۴ - کاربرد در خیر و شراین کلمه کاربردهای متعددی دارد، چه در دعای خیر چه در حرز شر؛ از جمله به نوشته دوته: در علاج نزف الدم /فرط الحیض، دفع داء المعده، جهت ردّ الغایب /رفع المغیب، و علاج عنن موقت /فتح الرجال. ۴.۱ - استفاده با آیینهبه گفته ادوارد لین، سحر آزمایان اهل قاهره این کلمه را با آیینه مُرکَّبی خود به کار می‌برند و در رُقْیات سحری مختلف نیز چنین است. ۴.۲ - حک روی خاتمهمچنین آن را روی جواهرات و صفحات یا خواتم فلزی، که به عنوان طلسم‌های دایمی حمل می‌شود، نقر می‌کنند. ۴.۳ - سرلوح کتباین کلمه در سرلوح کتب (مثل کَبیکَج) نیز به عنوان حرز شر نقش می‌شود، [۱۲]
فتح الجلیل الصمد فی شرح التکمیل و المعتمد، تونس ۱۲۹۰.
ولی کاربرد عمومی آن بیش‌تر برای ضمانت وصول مکتوبات و مرسولات است.
۵ - فهرست منابع(۱) ابن خلدون، المقدمه، چاپ کاترمر، پاریس ۱۸۵۸ـ ۱۸۶۸، ج ۳، ص ۱۳۱، ۱۳۵، ۱۳۹ـ۱۴۰، ۱۴۲ـ۱۴۳، ۱۵۷. (۲) ابن منظور، لسان العرب، ۸ بیروت ۱۹۵۵ـ۱۹۵۶. (۳) احمد بن علی بونی، شمس المعارف الکبری، قم ۱۴۰۰/۱۹۰۰. (۴) احمد بن محمد ثعلبی، قصص الانبیاء، ۱۳۱۴/۱۸۹۶ـ ۱۸۹۷. (۵) حاجی سعدون، الفتح الرحمانی. (۶) احمد موسی زرقاوی، مفاتیح الغیب، قاهره، ۱۳۲۷/۱۹۰۹. (۷) محمد بن محمد غزالی، المنقذ من الضلال، قاهره ۱۳۰۳/۱۸۸۶. (۸) محمد بن ابی القاسم فلالی، فتح الجلیل الصمد فی شرح التکمیل و المعتمد، تونس ۱۲۹۰. (۹) احمد بن علی مقریزی، المواعظ و الاعتبار فی ذکر الخطط و الا´ثار، قاهره ۱۳۲۴ـ۱۳۲۶/۱۹۰۶ـ ۱۹۰۸. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدوح»، شماره۷۹۱. رده‌های این صفحه : سحر و جادو | کلام
|