زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

تشریف





تشریف، حذف یا مقدم کردن چیزی به دلیل شرافت مقام آن؛ از اسباب ایجاز حذف و اسباب تقدیم است.


۱ - کاربرد اول



«تشریف» از اسباب ایجاز حذف است؛ یعنی شرافت مقام، باعث حذف شود؛

۱.۱ - مثال


مانند آیاتی که حضرت موسی علیه‌السّلام در جواب فرعون گفته است: (قال فرعون وما رب العالمین قال رب السماوات والارض… قال ربکم ورب آبائکم الاولین قال رب المشرق والمغرب…).
در سه مورد فوق، مبتدا، لفظ «هو» و یا لفظ جلاله «الله» است که به خاطر شرافت مقام، حذف شده است: «هو رب السموات… والله ربکم… والله رب المشرق و المغرب».

۲ - کاربرد دوم



همچنین تشریف، از اسباب تقدم و تاخیر نیز شمرده شده است؛ آن جا که شرافت مقام مقتضی تقدم لفظی بر لفظ دیگر باشد؛

۲.۱ - مثالها


۱. تقدیم «رسول» بر «نبی» در (وما ارسلنا من قبلک من رسول ولا نبی...) به دلیل افضلیت «رسول» بر «نبی»؛
۲. تقدیم «ذکر» بر «انثی» در (الکم الذکر وله الانثی) ؛
۳. تقدم «مسلمین» بر «مسلمات» در (ان المسلمین والمسلمات...) ؛
۴. تقدیم «ذوی العقول» بر «غیر ذوی العقول» در (... یسبح له من فی السماوات والارض والطیر صافات...) و (متاعا لکم ولانعامکم).
[۷] زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۳، ص۱۰۷.
[۹] کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۳۲۷.
[۱۱] کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۴۱.


۳ - پانویس


 
۱. شعراء/سوره۲۶، آیه۲۳ - ۲۸.    
۲. حج/سوره۲۲، آیه۵۲.    
۳. نجم/سوره۵۳، آیه۲۱.    
۴. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۵.    
۵. نور/سوره۲۴، آیه۴۱.    
۶. نازعات/سوره۷۹، آیه۳۳.    
۷. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۳، ص۱۰۷.
۸. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص(۴۱-۴۲).    
۹. کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۳۲۷.
۱۰. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۳، ص۲۵۲.    
۱۱. کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۴۱.
۱۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۹۱.    


۴ - منبع



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تشریف».    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.