تفسیر متصوفهتفسیر قرآن با رویکرد تاویلی و صوفیانه را تفسیر متصوفه گویند. ۱ - بنای تفسیر صوفیدر "تفسیر متصوفه" مفسر، تفسیر خویش را از قرآن بر یک حدس، کشف درونی یا شهود قلبی بنا می‌نهد؛ بی آن که این کشف، ارتباط و مناسبتی با ظاهر آیه داشته باشد. ۲ - تعبیر به اشارهروش متصوفه در تفسیر قرآن، ترک ظاهر آن و اعتماد به زبان باطن است. اینان معانی موردنظر خود را از راه خاص و با تاویل از آیات قرآن به دست می‌آورند. متصوفه از این تاویل خاص به "اشاره" تعبیر می‌کنند. ۳ - برخی تاویلاتبرخی از این تاویل‌ها ازاین قرارند: جبرئیل یعنی عقل عاقل؛ میکائیل یعنی روح آسمان ششم؛ اسرافیل روح آسمان چهارم؛ عزرائیل روح آسمان هفتم. ۴ - مراد از بحرین در آیهو همچنین در تفسیر آیه (مرج البحرین یلتقیان بینهما برزخ لا یبغیان) می‌خوانیم: "مراد از بحرین، دریای هیولای انسانی و دریای روح مجرد است که هر دو در وجود انسانی با هم تلاقی می‌کنند که البته برزخ بین این دو دریا نفس حیوانی است که از نظر صفا، نه مثل روح مجرد است و نه مثل اجساد هیولایی". [۴]
ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، ص۶۰.
[۵]
جمعی از محققان، مجله رسالة القرآن (فصلنامه)، ج۱، ص۲۶.
[۶]
کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، ص۱۴۳-۱۶۲.
۵ - عناوین مرتبطتفاسیر متصوفه؛ مفسران متصوفه. ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفسیر متصوفه». |