خضوع (قرآن)از عناوین و موضوعات مطرح شده در آیات قرآن، «خضوع» است. ۱ - معنی خضوعخضوع در لغت به معناى تواضع و سر و گردن فرود آوردن است. براى فرق خضوع و خشوع چنين گفته شده است: الف. خضوع، مخصوص اعضا و جوارح و خشوع، مربوط به قلب است. ب. خضوع، در بدن و اقرار به خدمت‌گزارى، و خشوع در صدا و نگاه كردن است. ج. خشوع، همراه اعتقاد به برترى فردى است كه در مقابل او خشوع مى‌شود، امّا خضوع مى‌تواند به صورت ظاهرسازى باشد، بدون اينكه اعتقاد به برترى فرد مورد خضوع داشته باشد. در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوند که در آنها از واژه «خضع» و مشتقّات آن و واژه «قنت»، «عنت»، «استكانت» و جمله‌هايى كه مفيد معناى خضوع‌اند، استفاده شده است. به اعتقاد امام خمینی برخی آیات الهی خضوع را ناشی از معرفت به خداوند و مختص علما می‌دانند و ازاین‌رو ایشان منشا خضوع در برابر حق‌تعالی را موجب معرفت منعم و صفات او و شفاعت عظمت جمال و جلال حق می‌داند. چنان‌که تجلیات نور و عظمت حق در قلب سالک نیز سبب خضوع می‌گردد و هرچه انوار تجلیات در قلب بیشتر تجلی کند، خضوع و عبودیت، افزون گردد. به اعتقاد ایشان، یکی از موانع خضوع، خودبینی و خودخواهی می‌باشد که موجب می‌شود انسان از خضوع در برابر اولیای الهی سرباز زند همچنان که علت عدم خضوع شیطان در برابر آدم خودبینی و خودخواهی او بود. به اعتقاد امام خمینی اگر انسان مطیع شهوات و هواهای نفسانی شود و تحت سلطه آنها قرار گیرد، در برابر آنها خاضع شده، اطاعت آنها را بر اطاعت خداوند مقدم می‌دارد. امام خمینی خضوع در برابر اهل دنیا را منافی خضوع در برابر خداوند شمرده، معتقد است نشانه کسی که ادعای خضوع قلبی در برابر خداوند دارد، عدم خضوع در برابر دیگران است. ایشان معتقد است اگر توحید در قلب انسان وارد شود و سالک خداوند را مؤثر حقیقی عالم، بداند، این‌قدر برای اهل دنیا خضوع نخواهد کرد و این خضوع به سبب مؤثر دانستن اسباب ظاهری و ادعای ایمان و توحید در آنها، نفاقی بیش نیست، امام خمینی راه رسیدن به خضوع به‌ویژه در نماز را تحصیل علم و ایمان به عظمت حق‌تعالی می‌داند و معتقد است اگر انسان به قلب خود بفهماند که موجودات دیگر نیز مانند او ناتوان و نیازمند هستند و از خود قدرتی ندارند تا نیاز او را برآورده سازند، در برابر آنها خضوع نمی‌کند و تنها در برابر خداوند خاضع خواهد بود. [۱۱]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۵، ص۱۶۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲ - عناوین مرتبطاجتناب از خضوع (قرآن)، ارزش خضوع (قرآن)، پاداش خضوع (قرآن)، خاضعان (قرآن)، خضوع ابراهیم (قرآن)، خضوع ادریس (قرآن)، خضوع اسحاق (قرآن)، خضوع اسماعیل (قرآن)، خضوع برادران یوسف (قرآن)، خضوع داود (قرآن)، خضوع در اطاعت (قرآن)، خضوع در قیامت (قرآن)، خضوع زنان (قرآن)، خضوع سایه‌ها (قرآن)، خضوع عالمان (قرآن)، خضوع عیسی (قرآن)، خضوع مریم (قرآن)، خضوع موسی (قرآن)، خضوع مؤمنان (قرآن)، خضوع و کافران (قرآن)، خضوع هارون (قرآن)، خضوع یعقوب (قرآن)، زمینه‌های خضوع (قرآن)، قیام خاضعانه (قرآن). ۳ - پانویس۴ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۳، ص۴۵، برگرفته از مقاله «خضوع». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |