خیانت به کشورخیانت به کشور از اصطلاحات علم حقوق بوده و به معنای توسّل به جنگ علیه کشور یا پیوستن به دشمنان و کمک رساندن و تسهیل کار دشمن است. عناصر تشکیل دهنده آن عبارتند از: دارا بودن ملیّت یا تابعیت یک کشور؛ خدمت آگاهانه و عمدی به نفع یک دولت خارجی و به زیان کشور؛ ارتکاب اعمالی از قبیل نگهداری و حمل سلاح و قیام مسلحانه علیه کشور. برخی از مصادیق و مجازات خیانت به کشور عبارتند از: تشکیل و اداره گروه‌های غیرقانونی بر ضد امنیت کشور، همکاری با دولت‌های متخاصم، سوزاندن و تخریب عمدی تاسیسات و اموال نظامی توسط نظامیان، تبانی نظامیان با دشمن. ۱ - تعریفجاسوسی به عمل شخصی گفته می‌شود که با عناوین غیرواقعی و متقلب‌باز، اقدام به کسب اطلاعات یا نقشه‌ها یا مدارک و اسناد مخفی و محرمانه به اسرار نظامی، اقتصادی، سیاسی و تسلیم آن‌ها به کشور بیگانه نماید. خیانت به کشور عبارت است از سوء قصد بر ضد امنیت کشور به وسیلۀ ایجاد ارتباط با کشور دیگری که دارای سلطه و استقلال است. باید توجه داشت که مبنای جرم بودن این عمل در حقیقت پیمان‌شکنی، بی‌وفایی، و زیر پا گذاشتن حقی است که یک کشور و دولت به عهده شهروندان خود دارد. ۲ - عناصر تشکیل دهنده۱) دارا بودن ملیّت یا تابعیت یک کشور. ۲) خدمت آگاهانه و عمدی به نفع یک دولت خارجی و به زیان کشور. ۳) ارتکاب اعمالی از قبیل نگهداری و حمل سلاح و قیام مسلحانه علیه کشور. گفتنی است در برخی از مصادیق جاسوسی، خیانت هم صدق می‌کند؛ مثل این‌که مرتکب جاسوسی، ایرانی باشد که با فعل جاسوسی، مرتکب خیانت هم شده است. ۳ - معیارهای تشخیص خیانتالف) معیار موضوعی: خیانت در حقیقت، تسلیم کردن چیزی است که به امانت در نزد شخص گذاشته شده است و شامل تسلیم اسرار نظامی و غیرنظامی و امکاناتی است که موجب سلطۀ بیگانه است. ب) معیار روانی: (نیت فاعل جرم)؛ یعنی اگر نیت فاعل ضرر رساندن به امنیت کشور و دولت باشد عملش خیانت است و در صورتی که قصدش رسیدن به مطامع نفسانی باشد و جاسوسی را برای رسیدن به آن مرتکب شود خائن نخواهد بود. ج) معیار تابعیّت (ملیّت): عد‌ه‌ای معیار تابعیّت را برای تمایز بین دو مفهوم ابداع کرده‌اند، بر مبنای این معیار شهروندی که در مقابل وطن پیمان شکنی خود می‌کند خائن و شخص خارجی در صورت جمع‌آوری اطلاعات سرّی یک کشور، جاسوس است. ۴ - مصادیق و مجازات جاسوسیمصادیق و مجازات جاسوسی در قانون مجازات اسلامی و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قابل بررسی است: ۴.۱ - قانون مجازات اسلامی۱) تسلیم اسرار سیاست داخلی و خارجی به افراد غیر صالح. ۲) مطلع ساختن اشخاص غیر صالح از نقشه‌ها و اسرار دولت. که در هر دو مورد طبق ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی، مجازات جاسوسی با توجه کیفیت و مراتب جرم، یک تا ده سال حبس است. ۳) جاسوسی به نفع دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در خاک ایران که مجازاتش یک تا پنج سال حبس است. ۴) سرقت نقشه‌ها یا کسب اطلاع از اسرار سیاسی، نظامی و امنیتی که مجازات آن، شش ماه تا سه سال حبس است. ۴.۲ - قانون مجازات نیروهای مسلح۱) جاسوسی نظامیان مربوط به عملیات نظامی یا راجع به مؤسّسات دفاعی کشور؛ طبق بند اوّل ماده ۱۲ قانون مذکور به مجازات محارب (قتل، به دار آویختن، قطع دست راست و قطع پای چپ، تبعید)، محکوم خواهد شد. ۲) جاسوسی نظامیان در به دست آوردن اسناد و عدم موفقیّت در ارائه به دشمن؛ که به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌شود. ۳) ورود نظامیان به اماکن نگهداری اسناد جهت دستیابی به آن‌ها برای ارائه به دشمن؛ که به دو تا ده سال حبس محکوم می‌شود. ۴) ورود بیگانه به اماکن نظامی به قصد جاسوسی؛ که با لحاظ شرایط مختلف، به اعدام یا دو تا ده سال حبس محکوم می‌شود. ۵ - مصادیق قانونی خیانت به کشورمصادیق و مجازات خیانت به کشور در قانون مجازات اسلامی و قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قابل بررسی است: ۵.۱ - مجازات اسلامیدر قانون مجازات اسلامی مصادیق خیانت به کشور عبارتند از: ۱) تشکیل و اداره گروه‌های غیرقانونی بر ضد امنیت کشور. ۲) خیانت به کشور از طریق تحریک نیروهای رزمنده به عصیان، فرار و تسلیم. ۳) خیانت به کشور بر اثر بی‌مبالاتی و عدم رعایت اصول حفاظتی. ۴) همکاری با دولت‌های متخاصم. ۵) خراب کاری و اخلال در امور کشور و ایجاد جنگ داخلی. ۵.۲ - قانون مجازات جرایم نیروهای مسلحدر قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح نیز مصادیق خیانت به کشور عبارتند از: ۱) اغوای نظامیان در جهت الحاق به دشمن توسط سایر نظامیان در زمان جنگ. ۲) سوزاندن و تخریب عمدی تاسیسات و اموال نظامی توسط نظامیان. ۳) تبانی نظامیان با دشمن. ۴) تسلیم افراد تحت فرماندهی یا اسرار نظامی یا سایر تجهیزات نظامی به دشمن. ۵) جدا کردن قسمتی از قلمرو حاکمیت جمهوری اسلامی ایران یا لطمه وارد کردن به استقلال و تمامیت کشور ایران. [۱]
ساریخانی، عادل، جاسوسی و خیانت به کشور، صص۴۰-۳۰، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
[۲]
ساریخانی، عادل، جاسوسی و خیانت به کشور، صص۲۴۹-۲۳۴، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
[۳]
ساریخانی، عادل، جاسوسی و خیانت به کشور، صص۳۶۱-۳۲۸، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
[۴]
شامبیاتی هوشنگ، حقوق جزای اختصاصی، ج۳، صص۱۱۶-۹۹، تهران، انتشارات ژوبین، ۱۳۷۷، چاپ دوم.
[۵]
گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی، صص۶۰۲-۵۷۹، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۵، چاپ دوازدهم.
۶ - پانویس
۷ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «جاسوسی و خیانت به کشور»، تاریخ بازیابی ۹۹/۶/۴. |