سید حسین بادکوبهایسید حسین بن رضا حسینی لاهیجی بادکوبی یا بادکوبه‌ای (۱۲۹۳-۱۳۵۸ق)، از علمای امامیه در قرن چهاردهم هجری قمری و از مدرسان بزرگ کلام، فلسفه و عرفان در نجف بود. او در تهران و نجف علوم دینی را نزد اساتیدی چون سید ابوالحسن جلوه، میرزا هاشم اشکوری، علامه علی آقا زنوزی، آخوند خراسانی و محمدحسن مامقانی فرا گرفت و در فقه، اصول و فلسفه تبحر یافت و حدود چهار دهه به تدریس سطوح عالیه فقه، اصول، فلسفه، عرفان و کلام پرداخت. سید ابوالقاسم خویی و علامه طباطبایی از شاگردان وی بودند. ۱ - ولادت و نسبسید حسین بن رضا حسینی لاهیجی بادکوبه‌ای در سال ۱۲۹۳ق (برابر با ۱۲۵۴ هـ.ش و ۱۸۷۶ م.) در روستای زیبای «خوددلان» (خوددلان یکی از روستاهای با صفای نزدیک باکو است.) به دنیا آمد. پدرش سید رضا، فرزند سید موسی حسینی لاهیجی، (لاهج از توابع نزدیک قفقاز است.) از بزرگان و شخصیت‌های مورد احترام بود. او در سلک روحانیت بوده و به مسائل شرعی مردم رسیدگی می‌نمود. ۲ - تحصیلاتسید حسین بادکوبه‌ای از ابتدای نوجوانی به تحصیل دانش اسلامی روی آورد و مقدمات علوم حوزوی را نزد پدر فرا گرفت. پس از رحلت پدرش جهت فراگیری علوم اسلامی وطن خود را ترک گفت و به تهران رفت و در مدرسه «صدر» ساکن شد. ایشان به مدت هفت سال در تهران اقامت گزید و از محضر علمی نوابغ روزگار مانند: حکیم سید ابوالحسن جلوه (۱۲۳۸-۱۳۱۴ق) [۱]
حسن‌زاده آملی، حسن، در آسمان معرفت، ص۳۵۱ ـ ۳۲۹.
فیلسوف نامی میرزا هاشم اشکوری (متوفای ۱۳۳۲ق) [۲]
سماوی حائری، محمد، بزرگان تنکابن، ص۲۹۲ - ۲۹۱.
و علامه علی آقا زنوزی (۱۲۳۴-۱۳۰۷ق) [۳]
جلالی عزیزیان، حسن، تاریخ مرند، ص۴۰۹ - ۴۰۷.
علوم دینی فرا گرفت و در فقه، اصول و فلسفه تبحر یافت.ایشان در عنفوان جوانی راهی عراق گردید و در حوزه نجف اشرف مشغول فراگیری علوم اسلامی شد. وی در ابتدای ورود، در حوزه درسی ملا محمدکاظم خراسانی (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق) حاضر گردید و بهره‌ها برد. در همان زمان در درس فقه آقا شیخ محمدحسن مامقانی (۱۲۳۷-۱۳۲۳ق) حاضر شد و شایستگی علمی خویش را به اثبات رسانید. [۴]
آقا بزرگ تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص۵۸۵ - ۵۸۴.
۳ - تدریسسید حسین بادکوبه‌ای در پی سال‌ها تحقیق و پژوهش در محضر فرزانگان مشهور حوزه به چنان درجه‌ای از علم دست یازید که نامش زبانزد فضلا و دانشوران حوزه علمیه نجف گردید. محفل درس او آکنده از حضور مشتاقان علوم اسلامی بود و حدود چهار دهه به تدریس سطوح عالیه فقه، اصول، فلسفه، عرفان و کلام پرداخت. در اثر نبوغ و استعداد ذاتی وی، تدریس فلسفه‌اش شهرت بسزایی یافت و از درس فقه و اصول او پیشی گرفت و در نجف کمتر کسی در علوم عقلی همتراز او بود. [۵]
خرمشاهی، حاج سید جوادی، دایره المعارف تشیع، ج۳، ص۱۸.
بادکوبی به دلیل احاطه بر متون فلسفی و متون عرفانی و قدرت تفهیم و حسن تقریر، بنا به گفته آقا بزرگ طهرانی در نقباء البشر، یکی از دو استاد مسلّم فلسفه نجف به شمار می‌رفت و شاگردان بسیار تربیت کرد، که از آن جمله است سید محمدحسین طباطبائی مؤلفِ تفسیر معروف المیزان (متوفی ۱۳۶۰ ش) که اسفار و مشاعر و تمهید القواعد را نزد او خواند. ۴ - شاگردانسید حسین بادکوبه‌ای در طول سال‌ها تدریس در حوزه علمیه نجف، عالمان بسیاری پرورش داد. دانشورانی که از استادان بزرگ و عالمان ردیف اول حوزه به شمار می‌رفتند. برخی از شاگردان ممتاز ایشان عبارتند از: ۱. سید ابوالقاسم خویی (۱۳۱۷-۱۴۱۳ق)؛ [۶]
موسسه خیریه آیت الله خویی، یادنامه آیت الله العظمی خویی، ص۴۷.
۲. سید محمدحسین طباطبایی (۱۳۲۱-۱۴۰۲ق)؛ [۷]
حسن‌زاده آملی، حسن، در آسمان معرفت، ص۹۸ ـ ۱۷.
۳. سید محمدحسن الهی طباطبایی (۱۳۲۵-۱۳۸۸ق)؛ [۸]
گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ماهنامه کوثر، ج۷، ص۲۶ - ۱۱.
۴. سید مرتضی مرعشی نجفی (۱۳۲۵-۱۴۱۶ق)؛ [۹]
گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ماهنامه کوثر، ج۳، ص۲۸۱ ـ ۲۶۶.
۵. سید محمد بادکوبه‌ای (۱۲۸۵-۱۳۸۹ق)؛ [۱۰]
. ر.ک: مقاله نگارنده در گلشن ابرار، ج۵.
۶. میرزا علی‌اکبر مرندی (۱۳۱۴-۱۴۱۵ق)؛ [۱۱]
عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، مفاخر آذربایجان، ج۱، ص۴۷۱.
۷. شیخ مجتبی لنکرانی (متوفای ۱۴۰۶ق)؛ [۱۲]
شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۱۰۶.
۸. سید عبدالاعلی سبزواری (۱۳۲۸-۱۴۱۴ق)؛ [۱۳]
صحتی سردرودی، محمد، غروی اصفهانی نابغه نجف، ص۸۹.
۹. سید علی‌اصغر خویی (۱۳۱۳-۱۴۰۲ق)؛ ۱۰. سید علی‌اکبر طسوجی (متولد ۱۳۱۹ق)؛ ۱۱. سید محمد اشکوری (۱۳۲۰-۱۳۹۴ق)؛ ۱۲. سید صدرالدین کوه پایی اصفهانی؛ ۱۳. میرزا کاظم دینوری (۱۳۲۳-۱۴۱۶ق)؛ ۱۴. شیخ غلام حسین جعفری همدانی (متولد ۱۳۲۵ق)؛ ۱۵. شیخ محمدرضا مهدوی قمشه‌ای (متوفای ۱۳۸۸ق)؛ ۱۶. شیخ محمدتقی آملی (۱۳۰۴-۱۳۹۱ق)؛ [۱۴]
حسن‌زاده آملی، حسن، در آسمان معرفت، ص۲۲۲ ـ ۲۰۱.
۱۷. آقا سید محمد نجفی بادکوبه‌ای (۱۳۱۴-۱۳۹۹ق). ۵ - ویژگی‌های اخلاقیصفات پسندیده آیت الله بادکوبه‌ای زبانزد خاص و عام بود. تواضع، زهد، تقوا، ساده‌زیستی، مطالعه بسیار، برخورداری از حافظه قوی و ذوق سرشار و علاقه وافر به علم و عمل از صفات نیکویی است که در وجود آن بزرگوار جمع شده بود. این فقیه و فیلسوف بزرگ الهی از برجسته‌ترین استادان حوزه بوده و بیشتر کتاب‌های فلسفی و عرفانی را تدریس می‌نمود. وی به شاگردانش عشق می‌ورزید و علاقه فراوانی به تعلیم و تربیت آن‌ها داشت. و در شکوفا نمودن استعداد شاگردانش نقش بسزایی ایفا می‌کرد. ۶ - از نگاه اندیشمندانبسیاری از علما و بزرگان از سید حسین بادکوبه‌ای به خوبی یاد کرده‌اند. ۶.۱ - آیت الله خوییمرجع تقلید شیعه، آیت الله خویی همیشه از ایشان به بزرگی یاد می‌نمود و معتقد بود که او بهتر از محقق اصفهانی، اسفار و دیگر کتاب‌های فلسفی را تدریس می‌کرده است. [۱۵]
موسسه خیریه آیت الله خویی، یادنامه آیت الله العظمی خویی، ص۵۹.
۶.۲ - علامه حسن‌زاده آملیعلامه حسن‌زاده آملی در ذکر استادان علامه طباطبایی به بعد معنوی مرحوم آیت الله بادکوبه‌ای اشاره کرده می‌نویسد: مرحوم آقا سید حسین بادکوبه‌ای هم، خیلی مراقب بود. حرف نمی‌زد مگر به ضرورت» [۱۶]
حسن‌زاده آملی، حسن، در آسمان معرفت، ص۸۵.
۶.۳ - آقا بزرگ تهرانیشیخ آقا بزرگ تهرانی درباره بعد علمی ایشان می‌نویسد: «آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای در فلسفه و علوم عقلی اشتهار پیدا نمود و در آن رشته با مهارت، خبرویت و تحقیق و تدقیق شناخته شد و جمعی از افاضل طلاب از حوزه درسی او فارغ التحصیل شدند. او و علامه شیخ محمدحسین اصفهانی، مشهور به کمپانی، دو چهره ممتاز و متمایز بودند که علوم خود را بین مشتغلین پخش می‌نمودند و آسیاب درس‌های علوم عقلی بر محور این دو شخصیت علمی می‌چرخید و حقیقتا شایسته این مقام بودند.» [۱۷]
آقا بزرگ تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص ۵۸۴.
۶.۴ - علامه طباطباییمفسر بزرگ قرآن و شاگرد ممتاز آیت الله بادکوبه‌ای در مورد تحصیل خود در محضر استاد خود می‌نویسد: «در فلسفه نیز به درس حکیم و فیلسوف معروف وقت مرحوم آقا سید حسین بادکوبه‌ای موفق شدم. در ظرف شش سال که نزد معظم له تلمذ می‌کردم منظومه سبزواری و اسفار و مشاعر ملاصدرا و دوره شفای بوعلی و کتاب «اثولوجیا و تمهید القواعد» ابن ترکه که در عرفان و اخلاق ابن مسکویه را خواندم. مرحوم بادکوبه‌ای از فرط عنایتی که به تعلیم و تربیت نویسنده داشت برای این که مرا به طرز تفکر برهانی آشنا سازد و به ذوق فلسفی من تقویت بخشد، امر فرمود به تعلیم ریاضیات بپردازم و در امتثال امر معظم له به درس مرحوم سید ابوالقاسم خوانساری که ریاضیدان زبردستی بود، حاضر شدم و یک دوره حساب استدلالی یک دوره هندسه مسطحه و فضایی و جبر استدلالی را از معظم له فرا گرفتم.» [۱۸]
آقا بزرگ تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص۵۸۴.
۶.۵ - آیت الله سبحانیآیت الله سبحانی در مورد شخصیت ایشان می‌نویسد: «در نجف اشرف او (علامه طباطبایی) با حکیم بزرگی برخورد می‌کند که از فحول فلاسفه و از استادان بس لایق این دانش بوده، یعنی حکیم فیلسوف وقت خود سید حسین بادکوبه‌ای (رضوان‌الله‌علیه) آشنا می‌گردد این حکیم معروف که هنوز حتی جامعه علمی او را به خوبی نشناخته است یکی از متفکران عصر خود بود و او بود که توانست علامه طباطبایی را با حقیقت فلسفه و عرفان، بالاخص تفکر فلسفی آشنا سازد.» [۱۹]
آقا بزرگ تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص۵۵.
۷ - آثاراز آثار آیت الله بادکوبه‌ای حاشیه بر کتاب الطهارة شیخ انصاری، و حاشیه بر اسفار و الشّوارِق را می‌توان نام برد. ۸ - رحلتسرانجام آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای پس از شصت و پنج سال تلاش و مجاهدت و احیا و بزرگرداشت شعائر دینی در بیست و هشتم شوال ۱۳۵۸ق [۲۰]
حاج سید جوادی، سید کمال، اثر آفرینان، ج۲، ص۷.
دار فانی را وداع گفت و به دیار معبود شتافت.پیکر وی پس از تشییع و اقامه نماز، در جوار مرقد حضرت علی (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد. [۲۱]
آقا بزرگ تهرانی، نقباء البشر، ج۲، ص۵۸۵.
۹ - فهرست منابع(۱) آقا بزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ج۲، جزء۱، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد ۱۴۰۴، ص۵۸۴-۵۸۵. (۲) محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، نجف ۱۳۸۴/۱۹۸۴، ص۵۰، مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ مرتضی انصاری، اهواز ۱۳۸۰، ص۳۶۶. (۳) حسن حسن‌زاده آملی، «علامه طباطبایی در منظره عرفان نظری و عملی»، کیهان اندیشه، ش ۲۶ (مهر و آبان ۱۳۶۸ ش)، ص۹. (۴) عزالدین زنجانی، "علامه طباطبایی : جامع حکمت و شریعت "، کیهان فرهنگی، سال ۶، ش ۸ (آبان ۱۳۶۸ ش)، ص۲. (۵) منوچهر صدوقی سها، تاریخ حکما و عرفاء متأخّر بر صدرالمتألهین، تهران ۱۳۵۹ ش، ص۷۱-۷۲. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع• بنیاد دائرة المعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام، برگرفته از مقاله «بادکوبی»، شماره ۱۱۸. • سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آیت الله سید حسین بادکوبه‌ای»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۱/۲۲. رده‌های این صفحه : دانش آموختگان حوزه تهران | دانش آموختگان حوزه نجف قرن 14 (قمری) | درگذشتگان سال 1358 (قمری) | زادگان سال 1293 (قمری) | شاگردان آخوند خراسانی | شاگردان محمدحسن مامقانی | شاگردان میرزا ابوالحسن جلوه | شاگردان میرزا هاشم اشکوری | عالمان شیعه سده دوازدهم(قمری) | مدفونان در حرم امام علی
|