عریب مأمونیهعریب بنت جعفر بن یحیی برمکی (۱۸۱-۲۷۷ق)، ملقب به مامونیه، زنی آوازه‌خوان، شاعر، ادیبی دارای فصاحت و بلاغت و کنیز خلفای عباسی در قرن سوم هجری قمری بود. ۱ - معرفی اجمالیعریب بنت جعفر بن یحیی بن خالد بن برمک، ملقب به مامونیه، مادر وی دختری یتیم به نام فاطمه بود که جعفر بن یحیی برمکی او را به عقد خود درآورد و چون پدرش یحیی از کار او باخبر شد، وی را به خاطر ازدواج با زنی که پدر و مادری نداشت، سرزنش کرد، لذا جعفر، ام عریب را در محله باب الانبار بغداد سکونت داد. در سال ۱۸۱ق عریب متولد گردید و مادرش پس از مدتی درگذشت و سرپرستی عریب به دایه‌ای مسیحی سپرده شد. هنگامی که موقعیت برمکیان متزلزل شد، دایه‌اش او را به سنبس بَرده فروش داد و او نیز به عبدالله بن اسماعیل مراکبی، نگهدار مرکب‌های هارون الرشید (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ق) فروخت. عریب به همراه مولایش به بصره رفت و غنا، شعر، نحو و خط را نزد او آموخت. پس از مدتی محمد امین (خلافت ۱۹۳-۱۹۸ق) و سپس مامون (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ق) او را خریداری نمودند و بدین‌سبب به مامونیه ملقب گردید. پس از مرگ مامون، معتصم (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ق) عریب را به صد هزار درهم خرید و آزادش نمود. عریب را زنی آوازه‌خوان، شاعر و ادیبی دارای فصاحت و بلاغت و خوش چهره دانسته‌اند. او در حاضرجوابی و نیکو سخن گفتن سرآمد دیگران بود و در بازی با شطرنج و نرد و نواختن عود مهارت داشت و هزار صوت در غنا آفرید. او دیوانی از آوازه‌های خود بر جای گذاشت و سرانجام در سال ۲۷۷ق در سامرا درگذشت. [۸]
کحاله، عمررضا، اعلام النساء، ج۳، ص۲۶۱.
۲ - پانویس۳ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۱۵-۵۱۶، برگرفته از مقاله «عریب مامونیه». رده‌های این صفحه : زنان شاعر | شاعران خلفای عباسی | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | کنیزان خلفای عباسی | مولفان قرن سوم
|