زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

محمدعلی تمنای کابلی




محمدعلی تمنای کابلی (د ۱۱۶۰ق/۱۷۴۷م)، شاعر پارسی‌گوی ایرانی‌تبار که اصلش از کرمان می‌باشد.


۱ - معرفی اجمالی


تمنای کابلی، محمدعلی (د ۱۱۶۰ق/۱۷۴۷م)، شاعر پارسی‌گوی ایرانی‌تبار. اصلش از کرمان بود،
[۱] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
[۲] واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
اما در کابل متولد شد. او با علی مردان‌خان، ولایت‌دار قندهار، در زمان پادشاهی شاه صفی‌الدین صفوی (سل‌ ۱۰۳۸-۱۰۵۲ق) نسبت داشت
[۳] واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
[۴] فرخ‌آبادی، عبدالغنی، تذکرةالشعرا، ج۱، ص۳۳، به کوشش محمد مقتدی خان شروانی، علیگره، ۱۹۱۶م.
و در کابل سال‌ها شاگرد عبداللطیف تنها (د ۱۱۱۶ق) بود.
[۵] خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
[۶] صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
وی از سوی فرخ سیر (حک‌ ۱۱۲۴- ۱۱۳۱ق) مأمور به نثر در آوردن شاهنامه شد،
[۷] اخلاص، کشن چند، همیشه بهار، ج۱، ص۴۸، به کوشش وحید قریشی، کراچی، ۱۹۷۳م.
[۸] سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۳، ص۱۶۷۰، استانبول، ۱۳۰۸ق.
اما کار خود را به پایان نرساند و همراه با عبداللطیف به هند کوچ کرد.
[۹] صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
در مرشدآباد به خدمت علی وردی‌خان مهابت جنگ، فرماندار بنگال، رسید و در زمرۀ ندیمان وی درآمد، تا این‌که از جانب او به خطاب «خانی» نایل شد و مرتبه‌ای بلند یافت.
[۱۰] خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
[۱۱] عظیم‌آبادی، حسین‌قلی، تذکرۀ نشتر عشق، به کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، ۱۹۸۱م.
تمنا سرانجام در عهد محمدشاه (سل‌ ۱۱۳۱-۱۱۶۱ق) در بنگال درگذشت.
[۱۲] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
به نوشتۀ خوشگو
[۱۳] خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
وی «شاعر کهنه» بود و دعوی زبان‌دانی داشت، اما اکثر مردم تهمت انتحال بر او می‌زدند.

۲ - آثار


دیوان اشعار،
[۱۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۷.    
که ابراهیم خلیل‌خان،
[۱۵] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
آن را مختصر می‌داند. همچنین یک مثنوی و اثری تاریخی در شرح احوال فرخ سیر پادشاه
[۱۶] خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
که از آن‌ها جز ابیاتی پراکنده در تذکره‌ها نشانی باقی نمانده است.

۳ - پانویس

 
۱. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
۲. ↑ واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۳. ↑ واله داغستانی، علیقلی، ریاض الشعرا، ذیل تمنا، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۴. ↑ فرخ‌آبادی، عبدالغنی، تذکرةالشعرا، ج۱، ص۳۳، به کوشش محمد مقتدی خان شروانی، علیگره، ۱۹۱۶م.
۵. ↑ خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۶. ↑ صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
۷. ↑ اخلاص، کشن چند، همیشه بهار، ج۱، ص۴۸، به کوشش وحید قریشی، کراچی، ۱۹۷۳م.
۸. ↑ سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۳، ص۱۶۷۰، استانبول، ۱۳۰۸ق.
۹. ↑ صدیق، حسن‌خان، محمدصدیق، ج۱، ص۹۵، شمع انجمن، ۱۲۹۳ق.
۱۰. ↑ خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۱۱. ↑ عظیم‌آبادی، حسین‌قلی، تذکرۀ نشتر عشق، به کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، ۱۹۸۱م.
۱۲. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
۱۳. ↑ خوشگو، بندر ابن داس، سفینۀ خوشگو، ج۱، ص۲۴۹، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز.
۱۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة، ج۹، ص۱۷۷.    
۱۵. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.
۱۶. ↑ خلیل، علی‌ابراهیم، صحف ابراهیم، ج۱، ص۳۴، به کوشش عابد رضا بیدار، پتنه، ۱۹۷۸م.


۴ - منبع


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تمنا»، شماره۶۰۹۰.    

رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.