مفهومدلالت باواسطه و غیرمطابقی کلام را مفهوم گویند. ۱ - تعریف«مفهوم» در مقابل « منطوق »، مدلولی است که به طور مستقیم در لفظ و کلام ذکر نشده است؛ ولی از آن استنباط می‌شود؛ و لذا در تعریف آن گفته‌اند: «ما دل علیه اللفظ فی غیر محل النطق»؛ یعنی معنایی که کلام متکلم به طور مستقیم و به دلالت مطابقی بر آن دلالت ندارد؛ بلکه به دلالت التزامی و باواسطه بر آن دلالت دارد؛ مانند: (فلا تقل لهمآ اف) که منطوق این آیه بر تحریم تافیف و اف گفتن دلالت دارد و مفهوم آن، حرمت ضرب و جرح به طریق اولی است. ۲ - اقساممفهوم به طور کلی بر دو قسم است: ۱. مفهوم موافق ؛ ۲. مفهوم مخالف . هر کدام از این دو نیز اقسامی دارد. [۶]
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، ص۲۴۲.
[۷]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ص۳۶۱.
۳ - عناوین مرتبطمفهوم موافق ؛ مفهوم مخالف ؛ منطوق . ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مفهوم». |