وقف قبیحوقف قبیح، از اصطلاحات بکار رفته در علم تجوید بوده و به وقف بر کلمه، زمانی که لفظ و معنا تمام نشده و نیز به دلیل اضطرار مثل عطسه و قطع نَفَس، گفته می شود. ۱ - تعریف«وقف اضطراری» در مقابل «وقف اختیاری» از انواع وقف است. هرگاه کلام از جهت لفظ و معنا تمام نبوده، بلکه به کلمه بعدی مرتبط باشد و قاری نیز به خاطر اجبار و اضطرار (نظیر قطع شدن نَفَس، کمی نَفَس، فراموشی یک آیه، عطسه و یا هر عذر دیگری) قادر به ادامه قرائت نباشد، جایز است در هر کلمه‌ای وقف کند؛ گرچه معنای آیه تمام نشود؛ ولی لازم است دوباره از محلی آغاز کند و به تلاوت ادامه دهد که ابتدا به آن صحیح است. از وقف قبیح به وقف کفران، وقف ناقص، وقف اضطراری، وقف متروک، وقف ممنوع و… نیز نام برده‌اند، که البته اشاره به صورتی دارد که قاری به ماقبل (جایی که ابتدا به آن صحیح است) برنگردد؛ ۲ - موارد وقف قبیح۱. وقف بر «الْحَمْدُ» و شروع از «للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ»؛ ۲. وقف بر «ان الله لا یهدی» و ابتدا از «القوم الکافرین». [۴]
بیگلری، حسن، سرالبیان فی علوم القرآن، ص۲۳۴-۲۳۹.
[۵]
موسوی بلده، محسن، حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم، ج۲، ص۱۲۳.
[۶]
پور فرزیب مولایی، ابراهیم، تجویدجامع، ص۱۰۸.
موارد وقف اضطراری یا قبیح عبارت از:۳. وقف میان فعل و فاعل مانند: خلق الله ۴. وقف میان فاعل و مفعول مانند: خلق الله فی السماوات و الارض ۵. وقف میان مبتداء و خبر مانند: هذا صراطی ۶. وقف میان عامل و معمول مانند: اراد شیئا ۷. وقف میان قول و مقول (گفته شده) مانند: قل الذی فطرکم اول مرة، که کلمه اول قول و بقیه جمله مقول آن می‌باشد. ۸. وقف میان امر و جواب مانند: کن فیکون ۹. وقف میان شرط و جزا مانند: فاذا مرضت فهو یشفین ۱۰. وقف میان موصول و صله مانند: هو الذی خلق السماوات و الارض ۱۱. وقف میان مضاف و مضاف الیه مانند: مالک یوم الدین ۱۲. وقف میان مستثنی منه و مستثنی مانند: فسجد الملائکة کلهم اجمعون الا ابلیس. ۱۳. وقف میان مبدل منه و بدل مانند: اذ نادی ربک موسی ان ائت القوم الظالمین، قوم فرعون، در این آیه (قوم الظالمین) مبدل منه و (قوم فرعون) بدل است. ۱۴. وقف میان حال و ظرف مانند: ماکثین فیه ابدا ۱۵. وقف میان قسم و جواب مانند: قال فبعزتک لاغوینهم اجمعین الا عبادک منهم المخلصین. باء حرف قسم است و در (قال فبعزتک) نباید وقف شود، و بقیه آیه جواب قسم است. ۱۶. وقف میان افعال ناقصه و معمول آنها مانند: و کان الله غفورا رحیما ۱۷. وقف میان لاء نفی جنس و حروف مشبهة بالفعل و معمول آنها مانند: ان الله غفورا رحیما._علائم وقف در بخش مربوطه بیان شده است.) ۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «قرائات از دیدگاه روایات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۱۶. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «وقف اضطراری». |