پزشک احمدیاحمد احمدی مشهور به پزشک احمدی فرزند محمدعلی در سال۱۲۶۱ (ه. ش) در شهر مشهد تولد یافت. نام پزشک احمدی برای رجال سیاسی معاصر ایران، نامی‌آشنا و البته بسیار وحشت انگیز است. ۱ - پیشینهپزشک احمدی طبیب مخصوص زندان قصر در دوران رضا شاه بوده است و قتل‌های بسیاری به دست او و با تزریق آمپول هوا صورت گرفته است. [۱]
مرسلوند، حسن، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران (۱۲۹۹-۱۳۲۰ه. ش)، ج۱، ص۸۹، تهران، انتشارات الهام، چاپ ۱، ۱۳۶۹.
در کتاب پلیس سیاسی در مورد پزشک احمدی چنین آمده است: «پزشک احمدی را می‌توان؛ همانند هیملر یا لاورنتی بریا، رئیس پلیس مخفی سیاسی و امنیتی کشورهای آلمان و روسیه شوروی، قبل و بعد از جنگ جهانی دوم، یک قاتل حرفه‌ای انگاشت با این تفاوت که هیلمر معروف به قصاب و بریای معروف به آدمکش هیچ‌کدام پزشک نبودند». [۲]
معتضد، خسرو، پلیس سیاسی عصر بیست ساله، ص۲۶۹، تهران، انتشارات جانزاده، چاپ اول، ۱۳۶۶.
پزشک احمدی خود به شهرت دلهره‌آور و هراس‌انگیز خودش واقف بود که چنین گفته است: «افراد باهوش در این مملکت سرشان زیر سنگ گور کوبیده می‌شود. همه مرا آدم نفهم و ابله و مطیع و گوش به فرمانی می‌دانند؛ در حالی که من عمدا خودم را به حماقت می‌زنم و چاره‌ای هم ندارم. ببینید به سر نصرت‌الله فیروز و تیمورتاش که اعجوبه هوش و زرنگی و پشتکار و پشت هم‌اندازی بودند، چه آمد. اما من روز به روز بیشتر مقرب دستگاه می‌شوم و حتی رئیس‌الوزراء...» . [۳]
معتضد، خسرو، پلیس سیاسی عصر بیست ساله، ص۲۷۲.
وی متهم به قتل جعفر قلی‌خان بختیاری (سردار اسعد)، خان بابا‌خان اسعد (برادر سردار اسعد)، محمد فرخی یزدی (شاعر و مدیر روزنامه طوفان)، دکتر تقی ارانی (رهبر گروه کمونیستی ۵۳ نفر) و تیمورتاش (وزیر دربار رضا شاه) بود. پزشک احمدی تحت فرمان دو رئیس شهربانی، آیرم و بعد مختاری خدمت کرده است و این دو رئیس شهربانی از مهم‌ترین عوامل کشتار، اختناق و سرکوب مخالفین رضاشاه بوده‌اند. بخشی از جنایات آنان مربوط به زندانیانی بود که از طریق قانونی نمی‌توانستند، اقدام به نابودی آنان کنند، بنابراین ناچار بودند با شیوه‌های بسیار محرمانه در زندان توسط پزشک احمدی آنان را به قتل برسانند. پس از شهریور۱۳۲۰ (ه. ش) که نیروهای متفقین خاک ایران را اشغال کردند و رضاشاه پس از استعفاء، از ایران تبعید شد؛ موقتا آزادی‌های سیاسی در ایران دوباره طلوع کرد و در اثر فشار افکار عمومی و شجاعت برخی از دست‌اندرکاران قضایی؛ از جمله دکتر عباس عبده، دادستان وقت دیوان کیفر، عاملین کشتار زمان رضاخان از قبیل پزشک احمدی، سرپاس مختاری، مصطفی راسخ و حسین نیرومند به پای میز محاکمه کشیده شدند. و پزشک احمدی که پس از شهریور ۱۳۲۰ (ه. ش) به عراق گریخته بود، پس از مدتی دستگیر و جهت محاکمه به ایران آورده شد. [۴]
مرسلوند، حسن، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، ج۱، ص۸۹.
۲ - بررسی دلایل قتل سردار اسعددر رابطه با قتل جعفر قلی‌خان بختیاری (سردار اسعد)، دادستان دلایل مختلفی را به دادگاه ارائه داد که یکی از آن‌ها دلالت به دست داشتن پزشک احمدی در قتل وی دارد. تعدادی از دلایل عبارت بودند از: ۲.۱ - دلیل اولنامههایی به خط سردار اسعد که در زندان مخفیانه نوشته و در جعبه اصلاح خود جاسازی کرده بود که پس از مرگ او و تحویل جعبه اصلاح به خانواده وی، یادداشت‌ها کشف و پس از شهریور ۱۳۲۰ (ه. ش) همراه با شکوائیه‌ای تحویل مقامات قضایی شده است. متن این نامه‌ها نشان می‌دهد که مقامات زندان از اواخر اسفند ۱۳۱۲ (ه. ش) تصمیم به قتل سردار اسعد در زندان گرفته‌اند و غذای او را آلوده به سم می‌نمایند. وی در یکی از یادداشت‌ها چنین نوشته است: «دوم فروردین ۱۳۱۳ امشب در حال سلامت خوابیدم، صبح بیدار شدم با اسهال سخت، قی، گیج و خسته. علی حسین گماشته من با چند نفر از رفقای او که از شام من خوردند، قی و اسهال همه را از پا افکند. ناهار نخوردم. امشب شام که آوردند، بطری آب به قدر یک صد دانه چیزهای کبود رنگ خاکی توی آب بوده معلوم بود، سم ریخته‌اند؛ ولی حل نشده است. یاور عمادی صاحب منصب کشیک را خواستم به او نشان دادم که شما نظامی هستید، من خدمات فوق تصور به ایران نموده‌ام و هم‌چنین در طلوع اعلیحضرت پهلوی. چرا مخالف شرافت رفتار می‌کنید؟. ..» [۵]
دالوند، حمیدرضا، ماجرای قتل سردار اسعد بختیاری، ص۱۱۳_ ۱۱۴، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۹.
۲.۲ - دلیل دومگواهی و اطلاعات «محمد ابراهیم بیک» سرپاسبان زندان، که مراقب زندان شماره یک تامینات و اطاق سردار اسعد بوده است، به این قرار: «روزی که می‌خواستند سردار اسعد را به زندان شهر بیاورند تمام روزنه‌ها و سوراخ‌های اطاق او را به دستور رئیس زندان گرفته و کوچک‌ترین منفذی در و دیوار و سقف زندان سردار باقی نگذاشته، دستور اکید داده شد که کسی جز دکتر احمدی اگر به اطاق سردار برود کمترین مجازاتش اعدام است. و او صریحا اقرار می‌کند که در زمان نگهبانی وی دکتر احمدی چندین بار به اطاق سردار اسعد رفته است دفعه اخیر که بعد از نصف شب بوده است، دنبال دکتر احمدی به اطاق می‌رود و به محض اینکه احمدی درب را باز می‌کند سردار نگاهی به احمدی کرده، می‌گوید: آمدی آقا! انالله‌واناالیه راجعون. وی مشاهده کرده که دکتر احمدی گردی از کیف خود بیرون آورده، در آب ریخته و به وسیله انژکسیون به دست سردار اسعد تزریق کرده و خارج می‌شود». [۶]
گلبن، محمد و شریفی، یوسف، محاکمه محاکمه گران، ص۳۴_ ۴۲.
دادستان در پرونده فوق‌الذکر ۲۶ دلیل بر قتل عمدی «سردار اسعد» توسط پزشک احمدی اقامه می‌کند، که به دوتای از آن‌ها اشاره شد. در مورد قتل «فرخی یزدی» شاعر آزاده و وطن‌خواه نیز دادستان ۶ دلیل بر قتل عمد فرخی توسط احمدی ارائه می‌نماید. هم‌چنین پزشک احمدی را عامل قتل «دکتر تقی ارانی» به دادگاه معرفی می‌کند. دادگاه عالی جنایی به ریاست آقای عبدالعطوف ریاحی تشکیل یافت و تحقیقات از پزشک احمدی آغاز شد، پزشک احمدی همه اتهامات به خود را نفی می‌کرد و همه را به دلیل طمع و حسد افراد به شخصیت خود می‌دانست. سید احمد کسروی با اشاره به تناقضات بسیار زیاد در پرونده از موکل خویش دفاع نمود و هم‌چنین پزشک احمدی هم در دفاع از خود سخنان بسیار گفت. [۷]
دالوند، حمیدرضا، ماجرای قتل سردار اسعد بختیاری، ص۱۶۳-۱۷۰.
۳ - اتهامات خلعتبری یه احمدیارسلان خلعتبری وکیل ورثه سردار اسعد نیز در دادگاه، اتهاماتی را به پزشک احمدی وارد کرد. قمست‌هایی از سخنان خلعتبری در ادامه خواهد آمد. «این احمدی قبل از آمدن به تهران، در مشهد دوا فروش بود و هنوز هم برادرش دوا فروش است. آن موقع به واسطه دوا فروشی اطلاعاتی هم از طبابت داشت؛ ولی در شناختن ادویه و استعمال آن ید طولایی داشت مخصوصا در قسمت ادویه سمی. اما وقتی که به خدمت شهربانی مشرف شد، به جای عمل به طبابت و شفا دادن اشخاص از بیماری و مرگ، با عزرائیل شریک شد». [۸]
گلبن، محمد و شریفی، یوسف، محاکمه محاکمه گران، ص۳۳۰، تهران، نشر نقره، چاپ اول، ۱۳۶۳.
۴ - شهرت آمپول احمدیدر زندان موضوع آمپول احمدی به قدری رواج داشت که اگر یک زندانی می‌خواست درباره زندانی دیگری نفرین کند، می‌گفت: خدا به آمپول احمدی گرفتارت کند. یا اگر یک زندانی درباره دیگری می‌خواست، دعا کند می‌گفت: خدا به آمپول احمدی گرفتارت نکند». [۹]
دالوند، حمیدرضا، ماجرای قتل سردار اسعد بختیاری، ص۱۹۱.
«احمدی برای هر قتلی انعامی می‌گرفت. اگر مقتول از کله گنده‌ها مثل سردار اسعد و تیمورتاش بود، انعامش صد تومان و همین حدودها بود. و اگر از خرده پاها و اشخاص غیر معروف در تهران و زندان بود، نفری ده الی پانرده تومان می‌گرفت. همان طوری که پاسبانان و مامورین شهرداری برای سگ‌کشی از قرار سگی پنج قران یا یک تومان می‌گرفتند، این احمدی هم مقاطعه برای آدمکشی داشت... احمدی هم آدم می‌کشت؛ اما با نرخ بیشتری و این اضافه نرخ خون انسان بر سگ نه از این جهت است که در نظر احمدی و دستگاهی که او در پناه آن کار می‌کرد، انسان با سگ فرق داشت بلکه اضافه را برای دادن تصدیق می‌گرفت». [۱۰]
دالوند، حمیدرضا، ماجرای قتل سردار اسعد بختیاری، ص۱۹۳.
۵ - قتل پسربچه مازندرانیاحمدی، یک پسربچه مازندرانی را که اصلا تقصیرش معلوم نبود، آمپول زد و بیچاره تا ۲۴ ساعت دائم فریاد العطش می‌زد و سر خود را به دیوار می‌کوبید و آب می‌خواست و این احمدی قدغن کرده بود، کسی نزدیک او نرود تا بمیرد و بالاخره بعد از ۲۴ ساعت که بدنش از تشنگی آتش گرفته بود، مرد». [۱۱]
گلبن، محمد و شریفی، یوسف، محاکمه محاکمه گران، ص۳۳۴.
۶ - طرح اول سرهنگ راسخطرح اول سرهنگ راسخ، برای از بین بردن سردار اسعد، چنین بوده است که به وسیله مسموم نمودن غذای او بدون سر و صدا او را مریض کنند. سپس برای معالجه دکتر احمدی بر بالین او برود و کار را به وسیله یک تزریق قوی‌تری خاتمه دهد. اما طرح او عقیم می‌ماند. ۷ - اتهام قتل دکتر ارانیدکتر تقی ارانی که تحصیلات خود را در آلمان به پایان رسانده بود در هنگام تحصیلات همراه عده‌ای دیگر فرقه جمهوری انقلابی ایران را تاسیس کردند. در بازگشت به ایران به گروه‌های طرفدار کمونیست پیوست. و با همکاری دو تن از همکارانش ماهنامه دنیا را منتشر کرد. اما بعد از مدتی از انتشار آن ممانعت نمودند. پس از گذشت ۱۸ ماه از توقیف ماهنامه دنیا، ارانی دستگیر شد و به دفعات زیر شکنجه مورد بازجویی قرار گرفت. بر پایه قانون ضد سوسیالیستی، ارانی به سنگین‌ترین حکم، یعنی ده سال زندان محکوم شد. وی در چهارده بهمن ۱۳۱۸ در نتیجه شکنجه‌ها و زجر و عذابی که در سیاه چال پیش و پس از دادگاه متحمل شد، در زندان درگذشت. دلایل گوناگونی برای مرگ او برشمرده‌اند. بنابر کیفر خواستی که فردای استعفای شاه در سال ۱۳۲۰، علیه مختاری، رئیس پلیس رضاشاه، سرهنگ نیرومند رئیس زندان و احمدی، پزشک زندان به دادگاه ارائه شد، ارانی پس از بیماری‌های شدید در زندان جان سپرده بود که ناشی از وضعیت غیر انسانی وی در آن جا بود. [۱۲]
شاکری، خسرو، تقی ارانی در آیینه تاریخ، ص۳۱-۳۳، تهران، نشر اختران، چاپ اول، ۱۳۸۷.
۸ - قتل تیمورتاشپزشک احمدی در نظر داشت برای کشتن تیمورتاش از سم استفاده کند، به این ترتیب که به جوجه بریان او که از خانه تیمورتاش آورده می‌شد، مقداری سم تزریق کند. پزشک احمدی هر روز به بهانه بازرسی ظرف غذا، غذای تیمورتاش را در اتاق رئیس زندان مشاهده می‌کرد و با سرنگ مقداری زهر به جوجه‌های بریان تزریق می‌نمود. تیمورتاش هم که از طریق خانواده‌اش که مبالغی به زندانبانان رشوه داده و آن‌ها را به سوی خود متمایل ساخته بودند از ماجرای کشتن خود مطلع شده بود، از خوردن غذای مسموم خودداری می‌کرد، او فقط نان و آب می‌خورد و آب را هم در بطری‌های سربسته و مهر و موم شده از خانه برایش می‌آوردند. نقشه بعدی مسموم کردن قرص‌های دارویی تیمورتاش بود که آن هم با شکست روبرو شد. تا این که بالاخره داروی مسموم را به زور به وی نوشاندند، پزشک احمدی مرتبا به دخمه محل زندان تیمورتاش سرکشی می‌کرد و می‌خواست بداند کی می‌میرد، او می‌خواست هر چه زودتر از مرگ تیمورتاش مطمئن شده، گزارش تمام کردن او را به روسای خود بدهد. برای همین بالش تیمورتاش را روی دهان او قرار داده و محکم فشار می‌دهد و در همان حالت نگه می‌دارد. تقلای تیمورتاش هم بی‌فایده بود تا این که بی‌حرکت شده و برای همیشه چشمانش را می‌بندد. [۱۳]
معتضد، خسرو، پلیس سیاسی عصر بیست ساله، ص۲۷۶_ ۲۷۷.
۹ - قتل فرخی یزدیفرخی یزدی شاعر و مبارز آزادی‌خواه و مدیر روزنامه طوفان، که به خاطر مبارزات سیاسی‌اش و به خاظر اشعار حماسی و انقلابی‌اش در زندان به سر برد بعد از شنیدن خبر ازدواج ولیعهد با فوزیه مصری و قانون مجلس در ایرانی‌کردن فوزیه به دستور رضاشاه در اشعاری عروسی ولیعهد را دارای عواقب ناگواری دانست. چند بیت از این اشعار چنین است: دلم از این خرابی‌ها بود خوش زآن که می‌دانم خرابی چون از حد بگذرد آباد می‌گردد دلم از این عروسی سخت می‌لرزد که قاسم هم چون نینوا نزدیک شد، داماد می‌گردد به ویرانی این اوضاع هستم مطمئن زآن رو که بنیان جفا و جور بی‌بنیاد می‌گردد. [۱۴]
فرخی یزدی، دیوان فرخی یزدی، ص۱۱۹_ ۱۲۰، به کوشش حسین مکی، تهران، امیرکبیر، چاپ هفتم، ۱۳۵۷.
رضا شاه پس از شنیدن این ابیات به شدت عصبانی شده و دستور قتل او را صادر کرد. ابتدا قصد بر این بود که فرخی یزدی را مسوم نمایند و دستور این کار نیز صادر شد، اما هر بار پیش از مسموم کردن، زندانیان دیگر او را از موضوع باخبر می‌کردند و فرخی از خوردن غدا خودداری می‌کرد. پس از آن تصمیم جدید در مورد وی این بود: فرستادن به بیمارستان زندان به بهانه معالجه، آن هم شبانگاه به بهانه این که بیماری تیفوس جان زندانیان را تهدید می‌کند و بایستی واکسن ضد بیماری به آن‌ها تزریق کنند. پزشک احمدی، جلاد زندان به سراغ فرخی می‌آید و تشخیص می‌دهد که وی به شدت بیمار است و حتما باید برای درمان به بیمارستان انتقال یابد. اما در بیمارستان هم از زخم زبان و اشعار انقلابی و آتشین وی آسوده نبودند. به همین دلیل آخرین اقدام ستمگران فرستادن وی به مسلخ بود. در تاریخ ۲۱/۷/۱۳۱۸ تصمیم به خاتمه دادن به زندگی او؛ یعنی قتلش گرفتند و او را به اطاق خصوصی که در بیمارستان معروف به حمام بود و در واقع قتلگاه بود، منتقل کردند. پزشک احمدی تنها کسی بود که به اتاق فرخی یزدی رفت و آمد داشت. [۱۵]
محمدی، غلامرضا و مسرت، حسین، شاعر لب دوخته، ص۱۸۷_ ۱۸۹، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد با همکاری انتشارات یزد، چاپ اول، ۱۳۷۸.
در تاریخ ۲۴ مهر ۱۳۱۸ پزشک احمدی به درون سلول مرگ می‌رود. احمدی اظهار می‌دارد، برای تزریق آمپول آمده است. و پس از مهار مقاومت فرخی، پزشک احمدی آمپول مرگ را پر از هوا می‌کند و چون شکارچی ماهری مرگ را در رگ‌های فرخی جاری می‌سازد. [۱۶]
گلبن، محمد و شریفی، یوسف، محاکمه محاکمه گران، ص۱۸۷، تهران، نشر نقره، چاپ اول، ۱۳۶۳.
در کتاب خاطرات علی آوانسیان هم از پزشک احمدی به عنوان قاتل عده‌ای از زندانیان سیاسی یاد می‌شود. [۱۷]
دهباشی، علی، خاطرات سیاسی اردشیر آوانسیان، ص۱۷۵، تهران، انتشارات سخن و انتشارات شهاب، چاپ اول، ۱۳۷۶.
۱۰ - سرانجام پزشک احمدیسرانجام دادگاه دیوان عالی جنایی، پزشک احمدی را قاتل عمدی «فرخی یزدی» و «سردار اسعد» شناخت و به اعدام محکوم نمود که این حکم در حق نامبرده اجرا گردید. [۱۸]
گلبن، محمد و شریفی، یوسف، محاکمه محاکمه گران، ص۴۰۵
۱۱ - پانویس
۱۲ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «پزشک احمدی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۳/۲۰. رده‌های این صفحه : تراجم | جلادان عصر پهلوی | رجال سیاسی عصر پهلوی | ساواک | مقالات پژوهه | نظامیان عصر پهلوی
|