کفاره نذرکفاره نذر به سبب ارتکاب گناه حنث نذر بر انسان واجب می‌شود و پرداخت کفاره مجوز حنث نذر نیست. ۱ - تعریف نذرنذر یعنی التزام به کاری، برای خداوند متعال به نحو مخصوص، که فقط با خواندن صیغه منعقد می‌شود نه به‌صرف نیت. ۲ - صیغه نذرصیغه نذر لفظی است که معنای آن، قرار دادن انجام یا ترک کاری بر ذمه خود باشد برای خدای متعال، مثلاً بگوید: «برای خدا بر من است که روزه بگیرم» یا «برای خدا بر من است که شراب خوردن را ترک کنم.» یا بگوید: «برای خدا بر من است که اول ماه روزه بگیرم» یا بگوید «برای خدا بر من است که این ماه رمضان مسافرت نروم» ۳ - حنث نذر و حکم آن«نذر مانند قسم است در این‌که اگر به انجام کاری تعلق گرفته باشد، از قبیل روزه یا نماز یا صدقه یا غیر آن، و برای انجام آن، وقت تعیین شده باشد، وقت متعین گشته و با ترک عمل در آن وقت، حنث نذر تحقق می‌یابد و به‌واسطه ترک عمل در زمان معین، کفاره واجب می‌شود و اگر آن عملی که انجام آن در زمان معین نذر شده است روزه باشد قضا آن نیز واجب است بنا بر اقوا، و اگر نماز باشد آن را قضا می‌کند بنا بر احوط، و اما اگر غیر از نماز و روزه باشد ظاهر آن است که قضا ندارد. و اگر برای انجام کاری که نذر شده است وقت تعیین نشده باشد زمان وفا به نذر و انجام آن کار، تمام عمر فرد نذرکننده است و تاخیر آن تا وقتی‌که گمان به مرگ پیدا می‌شود جایز است و آن هنگام مضیق می‌گردد. حنث نذر هم به ترک آن در همه عمر محقق می‌شود. این در صورتی است که منذور و متعلق نذر انجام عمل باشد و اما اگر نذر بر ترک چیزی تعلق‌گرفته باشد پس حنث آن، در نذر موقت و دارای زمان معین، به انجام آن عمل در همان وقت مشخص، محقق می‌شود هرچند که یک‌بار باشد. و حنث نذر مطلق هم به انجام آن ولو یک‌بار در همه عمر تحقق می‌یابد. و اگر بجا آورده شود حنث نذر اتفاق افتاده و نذر منحل می‌شود.» پس وفا به نذر بعد از انعقاد آن لازم و واجب است، و شکستن نذر که به آن حنث نذر گویند جایز نیست و در صورت حنث نذر کفاره واجب می‌شود. و علاوه بر کفاره در بعض موارد قضا نیز واجب است که شرح آن گذشت. «حنث موجب کفاره وقتی تحقق پیدا می‌کند که مخالفت با نذر از روی اختیار باشد. پس اگر از روی نسیان یا جهل یا اضطرار یا از روی اکراه مرتکب شود کاری را که ترک آن‌را نذر کرده است، کفاره‌ای بر گردن او نیامده است بلکه ظاهراً نذر او به‌واسطه آن، منحل نشده است و بعد از ارتفاع عذر، ترک آن واجب است اگر نذرش مطلق بوده است و یا این‌که از زمان نذر باقی‌مانده باشد اگر موقت است.» لذا اگر انسان از روى اختیار به نذر خود عمل نكند بايد كفاره بدهد، يعنى يک بنده آزاد كند يا به شصت فقیر طعام دهد يا دو ماه پى‌در‌پى روزه بگيرد. ۴ - موارد عدم وجوب کفارهدر فقه اسلامی مواردی وجود دارد که در حال تخلف نذر کفاره واجب نیست ، به برخی از موارد آن اشاره می نماییم. ۴.۱ - شکستن نذر از روی فراموشیكسى كه نذر كرده عملى را ترک كند و وقتى براى آن معين نكرده است اگر از روى فراموشى آن عمل را انجام دهد كفاره بر او واجب نيست، و همچنان نذر او پابرجا و باقی است. ولى چنانچه از روى اختيار و هوشیاری آن فعل مورد نذر را بجا آورد نذر خود را شکسته و براى دفعه اول بايد كفاره بدهد. ۴.۲ - شکستن نذر از روی ناچاری و عذراگر نذر كند كه در هر هفته روز معينى مثلا روزهای پنج شنبه را روزه بگيرد چنانچه يكى از پنج شنبه‌ها عذری مانند حیض براى او پيدا شود، بايد آن روز را روزه نگيرد و قضاى آن‌را به جا آورد. ۴.۳ - شکسته شدن نذر بیاختیاراگر نذر كند كه در هر هفته روز معينى مثلا روز جمعه را روزه بگيرد چنانچه يكى از جمعه‌ها عید فطر يا قربان باشد.که روزه در آن حرام است، نباید به نذر عمل نماید و کفاره ندارد اما بعدا باید قضایش را بجا بیاورد. ۴.۴ - تحقق مطلوب قبل از نذرهرگاه نذر كند كه اگر مريض او خوب شود، يا مسافر او بيايد، عملى را انجام دهد چنانچه معلوم شود كه پيش از نذر كردن مريض خوب شده، يا مسافر بازگشته است عمل كردن به نذر لازم نيست و شکستن آن کفاره ندارد. ۵ - پانویس۶ - منبع• رساله حضرت امام خمینی باب نذر. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. |