انفعالاتانفعالات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای کیف محسوس غیر راسخ است. ۱ - اقسام کیف محسوسکیف محسوس به لحاظ رسوخ و عدم رسوخ بر دو قسم است: ۱. انفعالات؛ اگر کیف محسوس، راسخ نباشد و به سرعت زایل شود؛ مثل: سرخی چهره شخص شرمگین و زردی چهره شخص ترسان، «انفعال» یا «انفعالات» خوانده می‌شود؛ نظیر: حال از کیف نفسانی. [۲]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۶۶.
۲. انفعالیات؛ اگر کیف محسوس، راسخ باشد؛ مانند: گرمی آتش، سفیدی برف، شوری نمک، عطر مشک و گل، «انفعالی» یا «انفعالیات» نامیده می‌شود؛ نظیر: ملکه از کیف نفسانی. ۲ - دیدگاه علامه حلیکلام علامه حلی در جوهر النضید چنین است: دوم از اقسام آن (کیف) کیفیات محسوس است، و این خود اگر راسخ باشد انفعالیات خوانده می‌شود؛ مانند سرخی خون و اگر غیر راسخ باشد انفعالات خوانده می‌شود؛ مانند سرخی فرد شرمگین. ۳ - دیدگاه خواجه طوسیخواجه طوسی در این‌باره می‌گوید: «کیفیت را چهار نوع بزرگ باشد: اول کیفیات محسوسه به حواس پنج‌گانه… و این کیفیات دو گونه بود: راسخ، مانند: زردی زر و سرخی خون، و غیر راسخ، چون: سرخی خَجِل و زردی وَجِل؛ و اول را انفعالیات خوانند و دوم را انفعالات، و امتیاز میان این دو به امور عارضی باشد، نه به امور ذاتی، چه رسوخ و عدمش از عوارض ماهیت بود، نه از مقومات». [۷]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۳۱.
۴ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: (۱) ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة. (۲) خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. (۳) حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. (۴) ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. (۵) سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. ۵ - پانویس
۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «انفعالات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۱۵. خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۳۳. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | کیف محسوس
|