بابلیونبابَلْیون، شهری باستانی در مصر ، نزدیک قاهره کنونی است. ۱ - ریشه بابَلْیونبه گفته کازانووا، کلمه بابیلون که در قرون وسطی به این شهر اطلاق شده شکل یونانی شده است، «پی ـ هاپی ـ ن ـ اونِ» مصر باستان بر اساس مشابهت صوتی با «بابولونِ» (بابل) آسیایی است که نزد یونانیان آشنا بوده است. البته این وجه اشتقاق کاملاً خالی از ایراد نیست، ولی این تسمیه مبتنی بر نام مکانی در مصر باستان است. مراد از این نام، شهر و باروی باستانی یونانیان است که در مرز میان مصر علیا و سفلی قرار داشت و از لحاظ نظامی بر داخل آن کشور مسلط بود. [۱]
احمدبن علی مقریزی، خطط، چاپ معهد الا´ثار الشرقیة الفرنسی، ج۵، ص۶ـ۱۳.
[۲]
یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، ج۱، ص۴۵۰.
۲ - تاریخچه بابَلْیونقسمتهایی از باروی کهن اکنون نیز در نزدیکی قَصْرالشّمْعَه موجود است. در دوران باستان، رود نیل در مسیری شرقی تر از مسیر فعلی جریان داشت و وضع بابلیون بسیار مساعدتر و از اهمیت بیشتری برخوردار بود. هنگام فتح مصر به دست عمروعاص، پیکارهای مهمی در این محل به وقوع پیوست و سقوط بابلیون (۲۱ ربیع الا´خر ۲۰) سرنوشت مصر را تعیین کرد. اردوگاه نظامی عرب‌ها، که بعداً به صورت شهر «فُسطاطِ مصر» درآمد، در نزدیکی این محل که از نظر نظامی حایز اهمیت بود برپا و بقایای باروی قدیم دربنای آن استفاده شد. از مطالب مندرج در پاپیروسها چنین بر می‌آید که تا پایان قرن اول میان بابلیون و فسطاط تمایز وجود داشته است. مهاجران در فسطاط می‌زیستند و خِطّه‌های ایشان مشخص بود. بابلیون مرکز تجّار بزرگ غله و مقر ادارات دولتی بود. زرّادخانه واقع در جزیره «روضه» که در پاپیروسها مذکور است، به دژ نظامی متصل بود. بالطبع تمایز اصلی میان فسطاط و بابلیون زود از میان رفت. [۳]
احمدبن علی مقریزی، خطط، چاپ معهد الا´ثار الشرقیة الفرنسی، ج۵، ص۶ـ۱۳.
[۴]
یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، ج۱، ص۴۵۰.
۳ - بابلیون بعد از فتح عربهااستعمال نام بابلیون در میان عرب‌ها از رواج افتاد و فقط قبطیان آن را به کار می‌بردند. آن‌ها حتی مصداق آن را وسعت بخشیدند و بابلیون را در بعضی از موارد به مجموعه عظیمی از شهرها که از قصرالشّمعه و فسطاط و قاهره تا مَطَریه - هلیوپولیس امتداد داشت اطلاق می‌کردند. این استعمال بعداً در میان نویسندگان اروپایی نیز رواج یافت. به همین سبب، در قراردادهای بازرگانی متعدد میان مصر و دولتهای غربی که به زبان لاتینی نوشته شده و آماری آن‌ها را منتشر کرده است واژه «بابیلونیا» با املاهای متفاوت، به قاهره اطلاق شده است. این نام در پیمان نامه‌ها و نوشته‌های جدید اروپا، از جمله در آثار مانْدِویلِ سیّاح و بوکاچیو که صلاح الدین را «سلطان بابیلونیا» می‌خواند، نیز دیده می‌شود. [۵]
احمدبن علی مقریزی، خطط، چاپ معهد الا´ثار الشرقیة الفرنسی، ج۵، ص۶ـ۱۳.
[۶]
یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، ج۱، ص۴۵۰.
۴ - فهرست منابع• احمدبن علی مقریزی، خطط، چاپ معهد الا´ثار الشرقیة الفرنسی. • یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بابلیون»، شماره۶۱. رده‌های این صفحه : جغرافیای اسلامی | مصر
|