زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

بنی‌بارق




بنی بارق (بارق)، از قبایل عرب قحطانی می‌باشد.


۱ - نسب


نسب قبیله به یکی از شاخه‌های خزاعه، از تیره أزْد، می‌رسد.
[۱] ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۷۳، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۲/۱۹۶۲).    
[۲] عمررضا کحاله، معجم قبایل العرب القدیمة و الحدیثة، ج۱، ص۵۷، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.    


۲ - نیای قبیله


نیای قبیله سعد بن عدی بن حارثة بن عمرو مزیقیاء نام داشت.
[۳] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۳۶، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    
[۴] ابن هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۵۶، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، بیروت (بی تا).    
[۵] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۸، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.    
[۶] احمد بن علی قلقشندی، نهایة الارب فی معرفة انساب العرب، ج۱، ص۱۶۲، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۴.    


۳ - هم‌پیمان


بنی بارق در دوره جاهلیت با بنی نُمَیْر پیمان دوستی بسته بودند.
[۷] علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی، کتاب الاغانی، ج۱۱، ص۱۳۷، بیروت (بی تا).


۴ - وجه تسمیه


در وجه تسمیه آنان به بارق، روایات مختلفی هست؛ برخی نام قبیله را برگرفته از نام رشته کوهی نزدیک سَراة دانسته‌اند؛
[۸] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۸، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.    
[۹] ابن دُرَید، کتاب الاشتقاق، ج۲، ص۴۸۰، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بغداد ۱۳۹۹/۱۹۷۹.    
[۱۰] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۴۶۴، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
و برخی دیگر بر آن‌اند که نیای قبیله در مسیر حرکت خود نزدیک آبی به نام بارق در ناحیه سراة منزلگاه ساخت و در پی آن قبیله بدین نام شهرت یافت.
[۱۱] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    
[۱۲] بطرس بستانی، کتاب دائرة المعارف، ذیل «بارق»، بیروت (بی تا).

عده‌ای نیز نوشته‌اند که نیای قبیله در کوه‌هایی بدین نام در سواد نزدیک کوفه منزل کرده بود؛
[۱۳] ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۰، ذیل «برق»، قم ۱۳۶۳ ش.    
[۱۴] عبدالله بن عبدالعزیز بکری، معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، ج۱، ص۲۲۱، چاپ مصطفی سقا، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
اما بیش‌تر روایات آن را رشته کوهی نزدیک سراة دانسته‌اند.

۵ - پیش از اسلام


به نوشته یاقوت حموی، اَزْدیان به روزگار پیش از اسلام، در نزدیکی کوه‌های سراة به قبیله خثعم برخوردند و با آنان به نبرد پرداختند و برخی از قبایل ازد، از جمله بارق، پس از بیرون راندن خثعمیان در آن‌جا ساکن شدند.
[۱۵] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    


۶ - پس از ظهور اسلام


گفته شده است که این قبیله پس از ظهور اسلام، در نزدیکیِ کوفه سکنی گزیدند و همان‌گونه که اشاره شد بکری نیز اقامت آنان را در کوه‌های سواد کوفه تأیید کرده است، هرچند اشاره او به نیای قبیله است که به دورانِ پیش از اسلام بازمی گردد.
افزون بر این، یاقوت حموی نیز به بارقیان اهل کوفه اشاره کرده است.
[۱۶] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    


۶.۱ - شرک


کایتانی بر آن است که قبیله بارق پس از ظهور اسلام بر شرک خود باقی ماندند؛
[۱۷] ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
[۱۸] ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۵۲، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.    
و با پیامبر پیمان بستند.
[۱۹] ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۸۶۲۸۷، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.    
[۲۰] ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۵۲، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.    

از همراهی این قبیله با مسلمانان در جنگ‌های نخستین اسلامی نیز شواهد فراوانی وجود دارد.
[۲۱] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، ج۲، جزء ۳، ص۲۳۲، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
[۲۲] محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، ج۲، جزء ۳، ص۲۴۲، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
[۲۳] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۱۰، بیروت ۱۳۹۸/۱۹۷۸.


۷ - فهرست منابع


(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
(۲) ابن حزم، جمهرة انساب العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۲/۱۹۶۲).
(۳) ابن دُرَید، کتاب الاشتقاق، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بغداد ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
(۴) ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
(۵) ابن منظور، لسان العرب، قم ۱۳۶۳ ش.
(۶) ابن هشام، السیرة النبویة، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، بیروت (بی تا).
(۷) علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی، کتاب الاغانی، بیروت (بی تا).
(۸) بطرس بستانی، کتاب دائرة المعارف، بیروت (بی تا).
(۹) عبدالله بن عبدالعزیز بکری، معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، چاپ مصطفی سقا، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۰) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۱۱) محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
(۱۲) احمد بن علی قلقشندی، نهایة الارب فی معرفة انساب العرب، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۴.
(۱۳) عمررضا کحاله، معجم قبایل العرب القدیمة و الحدیثة، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
(۱۴) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

۸ - پانویس

 
۱. ↑ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۷۳، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۲/۱۹۶۲).    
۲. ↑ عمررضا کحاله، معجم قبایل العرب القدیمة و الحدیثة، ج۱، ص۵۷، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.    
۳. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۳۶، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    
۴. ↑ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۵۶، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، بیروت (بی تا).    
۵. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۸، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.    
۶. ↑ احمد بن علی قلقشندی، نهایة الارب فی معرفة انساب العرب، ج۱، ص۱۶۲، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۴.    
۷. ↑ علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی، کتاب الاغانی، ج۱۱، ص۱۳۷، بیروت (بی تا).
۸. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۸، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.    
۹. ↑ ابن دُرَید، کتاب الاشتقاق، ج۲، ص۴۸۰، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بغداد ۱۳۹۹/۱۹۷۹.    
۱۰. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۴۶۴، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۱۱. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    
۱۲. ↑ بطرس بستانی، کتاب دائرة المعارف، ذیل «بارق»، بیروت (بی تا).
۱۳. ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۰، ذیل «برق»، قم ۱۳۶۳ ش.    
۱۴. ↑ عبدالله بن عبدالعزیز بکری، معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، ج۱، ص۲۲۱، چاپ مصطفی سقا، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۱۵. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    
۱۶. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۱۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.    
۱۷. ↑ ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.
۱۸. ↑ ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۵۲، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.    
۱۹. ↑ ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۸۶۲۸۷، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.    
۲۰. ↑ ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۵۲، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.    
۲۱. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، ج۲، جزء ۳، ص۲۳۲، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
۲۲. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک، ج۲، جزء ۳، ص۲۴۲، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
۲۳. ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۱۰، بیروت ۱۳۹۸/۱۹۷۸.


۹ - منبع


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بنی‌بارق»، شماره۱۹۷۰.    


رده‌های این صفحه : تراجم | قبائل




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.